آیا دولت نمره قبولی می گیرد؟

روزهای تصدی دولت سوم تیر به سرعت به پایان رسید و پیروز انتخابات بیست و دو خرداد ١٣٨٨ برای بار دوم به ریاست جمهوری رسید. هم اکنون بیش از هفت سال از ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در دولتهای نهم و دهم گذشته است و هم اکنون در آخرین هفته دولت دوران ریاست جمهوری وی به سر می بریم. بیش از هفت سال تجریه مدیریتی رییس جمهور و  تیم همکاران وی می تواند زمینه ای را برای تحلیل و نقد اقدامات انجام شده توسط دولت را فراهم آورد. اگرچه در سال های ابتدایی هم موافقان رییس جمهور و دولتش در دفاع از اقدامات و برنامه های رییس جمهور اهتمام داشتند و هم مخالفان و منتقدان سرسختش به نقد موشکافانه عملکرد دولتش مشغول بودند، اما تحلیلگران منصف بر این باور بودند که نه دفاع احساسی و نه نقدهای آتشین در ابتدای راه رییس جمهور، کارشناسی نیست. اما پس از گذشت چند سال تصویر نسبتا واضح تری از نتایج عملکرد دولت به دست آمده است و در این هفته دولت در سال انتهایی خدمت رییس جمهور فرصت مناسبی برای بیان نقاط ضعف و قوت است. هدف ما در این مجال ایجاد فضایی برای طرح نقاط قوت و ضعف دولت و طرح این پرسش است که به نظر شما آیا این دولت نهایتا نمره قبولی می گیرد؟

سفرهای استانی و حضور در متن مردم؟

یکی از مهم ترین ابتکارات رییس جمهور ایجاد رویه جدیدی به نام سفرهای استانی بود. دولت براین باور  بود که با حضور  رییس جمهور دولت و مسوولین در متن مردم و ملاحظه اقتضائات استانی و منطقه ای تصمیم گیری ها عینی تر و متناسب با نیازهای واقعی مردم می گردد. در مقابل منتقدان بر این باور بودند مصوبه های سفرهای استانی بر اساس برنامه ریزی کلان کشوری نبوده و از پشتوانه کارشناسی لازم برخوردار نیستند. هم چنین برخی مردم از عدم تحقق وعده های سفرهای استانی گلایه مندند.

بازی بزرگ هدفمندی یارانه ها

اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها از مهم‌ترین اقدامات دولت دهم در این سال‌ها بود. اگرچه دولت‌های بعد از انقلاب با اختصاص بودجه‌های هنگفت برای یارانه‌ها می‌کوشیدند زمینه بهتری را برای زندگی اقشار پایین دستی در جامعه ایران فراهم کنند اما به علت مشکلات ساختاری اقتصاد ایران این هزینه سنگین باری از دوش خانوارهای محروم برنمی داشت و عملاً عدالت آنگونه که شایسته بود در کار نبود. انجام اصلاحات در نظام پرداخت یارانه کشور از آرزوهای دولت‌های پیشین بود اما به علت خطرات احتمالی اقتصادی و سیاسی حاضر به پرداخت هزینه انجام آن نشده بودند .شاید این دولت هم می‌توانست مانند دولت‌های پیشین  بی دردسر دوره خود را به پایان ببرد اما دست به این‌گونه سیاست‌های بزرگ و طبعاً”‌‌دردسرساز برای دولت در اجرا نزند. اما این جسارت وجود داشته و نقطه قوت دولت احمدی نژاد و به خصوص شخص وی است. البته برخی انتقادات جدی درباره عدم توجه به بخش تولید در مساله یارانه ها، افزایش شدید نقدینگی به خاطر سرازیر شدن پول نقد به جامعه در حجم زیاد و افزایش تورم وجود دارد.

پول نفت در سفره های مردم؟

آثار مثبت کوتاه مدت پرداخت یارانه ها با کاهش شدید ارزش پول ملی به خاطر افزایش نرخ دلارز و سایر ارزها در برابر ریال از میان رفته است

یکی از بحث انگیز ترین مسائلی که در تبلیغات انتخاباتی ریاست جمهوری سال ٨٤ دیده می شود این بود که از طرف ستاد انتخاباتی آقای احمدی نژاد نقل می شد که باید اثر پول نقت در زندگی مردم و سفره معیشت آنها دیده شود. اگرچه بارها انتساب چنین شعاری مورد تایید و تکذیبهای متعددی قرار گرفت اما  نمی توان این امر را کتمان کرد که بسیاری از رای

دهندگان با توجه به این شعار به آقای احمدی نژاد رای دادند. بسیاری از حامیان دولت، افزایش وامهای بنگاههای زود بازده ، طرح هدفمندی یارانه ها و پرداخت مستقیم یارانه ها به مردم، برخی پرداختهای خاص در طی سفرهای استانی و ... را از نمادهای  آمدن پول نفت بر سر سفره ها می دانند. در مقابل منتقدان بر این باورند که آثار مثبت کوتاه مدت پرداخت یارانه ها با کاهش شدید ارزش پول ملی به خاطر افزایش نرخ دلارز و سایر ارزها در برابر ریال از میان رفته است. این منتقدان بر این باورند تورمی که دولت آنرا ٢٦ درصد می داند معیشت و اولیات زندگی بسیاری از افراد طبقات ضعیف و محروم را  مختل کرده است.

سیاست خارجی هسته ای و آغاز دوره ای جدید

غربی‌ها پس از فاش شدن برنامه هسته ایران در سال 2003 برای به تعطیلی کشاندن این پروژه فشار بسیار زیادی به ایران وارد کردند. حتی بدون دریافت امتیازهای عینی و قابل ملاحظه در دولت پیشین غنی سازی به صورت داوطلبانه تعلیق شد و دول غربی خواسته‌های جدیدی به کشور ما تحمیل کردند. اما دولت نهم با چرخشی آشکار در سیاست خارجی غنی سازی را مجددا آغاز و به ساخت سانترفیوژهای جدید و نصب و راه اندازی آنها اقدام شد.  اگرچه با سیاست‌های هسته‌ای دولت نهم و دهم برخی مشکلات مانند تحریم‌ها به کشور وارد شد اما مسأله اصلی این جاست که ایران می‌بایست برای ارتقای جایگاه خود در نظام بین‌المللی هزینه‌هایی را پرداخت کند و این امر از همان جنس هزینه‌هاست.

از مبارزه با مفاسد اقتصادی تا  اختلاس بزرگ

یکی از مهمترین شعارهای انتخاباتی آقای احمدی نژاد مبارزه با مفاسد اقتصادی، رانتخواران، آقازاده ها و ....بود. جمع زیادی از حامیان احمدی نژاد با شعار" فقر و فساد و تبعیض، احمدی نژاد به پاخیز" به طرفداری از او مشغول بودند. او همواره با تاکید بر ساده زیستی و مبارزه با تجمل در خود و نزدیکانش ، بر مبارزه با اشرافیت جدید تاکید می کرد. لیست معروف مفسدان اقتصادی تا مدتها نقل محافل بود و نهایتا در مناظره های انتخابات ٨٨ ماجرا وارد ابعاد جدیدتر شد.

اگرچه نمی توان پاکدستی و ساده زیستی شخص رییس جمهور را منکر شد اما وقوع اختلاس بزرگ ٣٠٠٠ میلیارد تومانی در نظام بانکی کشور نشان داد روشهای رییس جمهور برای مبارزه با مفاسد اقتصادی نه تنها از شدت مفاسد اقتصادی نکاسته است است بلکه این پدیده شوم حجم گسترده تری یافته است. حضور برخی متهمان دارای مسوولیت دولتی در سطح رییس بانک، مدیر عامل برخی شرکتهای دولتی و برخی معاونین وزرا نشان داد که این مساله نیاز به تعمیق و تحلیل بیشتری دارد.

ایران در عصر فضا؟

از دوران پس از جنگ دولت‌های عهده دار مسوولیت، توجه و تاکید بر فناوری‌های پیشرفته مانند فناوری‌های فضایی، زیستی و نانو را در دستور کار قرار داده بودند.  در دوران آقای احمدی نژاد بسیاری از این تلاش‌ها به ثمر نشست و هم چنین با توجه و تاکید دولت بر اهمیت این گونه فناوری‌ها سرمایه گذاری‌های بیشتری در آن‌ها انجام شد و به نتیجه رسیدن آن‌ها تسریع گردید و موارد جدیدی نیز آغاز شد و به بار نشست .به علاوه دولت علاقه زیادی به فناوری‌های فضایی و ماهواره نشان داد و این امر باعث تمرکز سرمایه‌های مادی و معنوی کشور در این موضوع شد.

حرف آخر

مسلما این نوشتار کوتاه نمی تواند تمام خدمات دولت محترم را در این سالها شرح داده و از سوی دیگر منعکس کننده کامل انتقادات کارشناسی  موجود باشد.  هدف ما از این نوشتار و این ویژه نامه مقدمه سازی و ایجاد فضایی منطقی و کارشناسی برای بررسی کارنامه دولت نهم و دهم بوده است.

مجموعه تبیان ضمن عرض خسته نباشید به ریاست محترم جمهور و همکاران عزیزشان در هیات وزیران  و  دولت خدمتگزار و گرامی داشت هفته دولت آرزو می‌کند که دولت محترم در ماههای آخر خدمت خود ضمن پررنگ کردن نقاط قوت خود به ترمیم برخی نقاط ضعف و تهدیدها پرداخته و در راستای مهرورزی و خدمت رسانی به خلق خدا گام‌های اساسی‌تری بردارد.

بخش سیاست تبیان