تبیان، دستیار زندگی
بسیاری فکر می کنند که وقتی عید فرا رسید، عبادت و ارتباط با خدا تمام شده و فصل بخور بخور و نشاط و شادی رسیده است؛ ولی فرهنگ غنی دعاهای معصومین علیهم السلام به ما می گوید که عید، تازه اوّل حرکت به سمت خدا است، هر چند شادی و نشاط و دید و بازدید لازم است؛ ولی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پیام های دعاهای روز عید فطر

عید فطر

عید است و بود قبله جانم کویت             کردم طلب هلال از ابرویت

یک ماه ستاره ریختم با یادت              ای مهر بده عیدی من از رویت

دعای مأثوره و رسیده از معصومین علیهم السلام در مناسبتها و روزهای مختلف، فقط بیانگر صرف ارتباط عاطفی و احساس با خدا نیست؛ چنانکه فقط خواستن حاجتهای مادّی و معنوی هم نیست؛ بلکه در کنار این دو (ارتباط عمیق عاطفی و احساسی با خدا و درخواست حاجات) این دعاها ارائه دهنده خطوط فکری بسیار عمیق و تحول سازی هستند که می تواند شیوه فکری و عملی جامعه را ترسیم سازد و یا مسأله مهم سیاسی زمانی را در قالب دعا و یا اعتقاد صحیح و حق ارائه نماید. نمونه بارز این گونه دعاها، «صحیفه سجادیه» و دعاهایی است که در مناسبتهای مختلف از معصومین علیهم السلام به ما رسیده است. در این مقال مروری داریم بر دعاهای عید فطر [و قربان] برای بدست آوردن پیام و اهداف عید در اسلام.

خدایا! از تو می خواهم از بهترین آنچه که بندگان فرستاده شده ات (انبیاء و یا بندگان صالحت) از تو خواستند و پناه می برم به تو از شرّ آنچه بندگان مُخلَصت [و یا مرسل و یا صالحت] از آن به تو پناه بردند

معنای عید

در فرهنگ اسلامی، یک قاعده عمومی برای عید ارائه شده است که می تواند مصداقهای فراوانی داشته باشد و آن این است که هر روزی که در آن گناه نشود، عید به حساب می آید. شخصی امام علی علیه السلام را دید که در روز عید قربان کنار آبی نشسته و نان خشکیده ای را با آب مرطوب می کند و می خورد، عرض کرد: یا علی! در روز عید هم [بجای غذاهای رنگین] از نان جوی خشکیده استفاده می کنی؟ حضرت در جواب آن شخص کلامی را فرمود که بیانگر معیار حقیقی و واقعی عید است؛ حضرت فرمود: «اِنَّمَا هُوَ عِیدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللهُ صِیامَهُ وَشَکرَ قِیامَهُ وَکلُّ یوْمٍ لَا یعْصَی اللهُ فِیهِ فَهُوَ عِیدٌ؛ (1) این [روز]، عید کسی است که خدا روزه اش را پذیرفته، و نماز او را ستوده است. و هر روزی که خدا در آن نافرمانی نشود، آن روز عید است

حضرت امیرمۆمنان علیه السلام فرمود: «اَلْیوْمُ لَنَا عِیدٌ وَغَداً لَنَا عِیدٌ، وَکلُّ یوْمٍ لَا نَعْصِی اللهَ فِیهِ فَهُوَ لَنَا عِیدٌ؛ (2) امروز برای ما عید است و فردا برای ما عید است و هر روزی که خدا را معصیت نکنیم برای ما عید است.»

همه به سوی خدا

عید است و دارد هر کسی در دل تمنّای دیگر                ما را نباشد غیر تو در دل تمنّای دیگر

عید فطر

بسیاری فکر می کنند که وقتی عید فرا رسید، عبادت و ارتباط با خدا تمام شده و فصل بخور بخور و نشاط و شادی رسیده است؛ ولی فرهنگ غنی دعاهای معصومین علیهم السلام به ما می گوید که عید، تازه اوّل حرکت به سمت خدا است، هر چند شادی و نشاط و دید و بازدید لازم است؛ ولی همه آنها نیز باید در مسیر الهی و برای رضای خداوند و حرکت به سوی او باشد.

حضرت باقر علیه السلام در دعای قبل از نماز عید به خداوند متعال عرضه می دارد: «اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیأَ فِی هَذَا الْیوْمِ اَوْ تَعََبَّأََ اَوْ اَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوَفَادَةِ مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ فَوَاضِلِهِ وَ عَطَایاهُ فَاِنَّ اِلَیک یا سَیدِی تَهْیئْتِی وَ تَعْبِیتِی واِعْدَارِی وَاسْتِعْدَادِی؛ (3) خدایا! هر کس مهیا شده است در این روز و یا آماده و مستعدّ و زمینه سازی کرده است برای ورود به نزد مخلوقی (آنهایی که در روز عید جایزه می دهند) به امید جایزه، صله ها، بخششها و عطاهای او؛ ولی من ای آقایم! آمادگی و تهیه و زمینه سازی و استعداد خود را به سوی تو [و حرکت به جانب تو] فراهم نموده ام

عین همین دعا در اعمال شب جمعه که یکی از اعیاد است آمده؛ (4)

منتهی در ادامه اضافه ای دارد که راز رفتن به سوی خدا و درگاه او را نیز تبیین می کند: «یا مَنْ لَا یخِیبُ عَلَیهِ سَائِلٌ وَلَا ینْقُصُهُ نَائِلٌ فَاِنِّی لَمْ اَتِک ثِقَةً بِعَمَلٍ صَالِحٍ عَمِلْتُهُ... ؛ (5) ای کسی که ناامید نمی کند سائلی را و عطا و بخشش او باعث نقصش [نیز] نمی شود، به راستی عمل صالحی که به آ ن تکیه کنم، نیاورده ام.»

حضرت رضا علیه السلام فرمود: «اِنَّمَا جُعِلَ التَکبِیرُ فِیهَا صَلَاةِ الْعِیدِ اَکثَرُ مِنْهُ فِی غَیرِهَا مِنَ الصَّلَوَاتِ لِاَنَّ التَّکبِیرَ اِنَّمَا هُوَ تَعْظِیمٌ لِلَّهِ وَتَمْجِیدٌ عَلَی هُدًی وَعَافَی کمَا قَالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: «وَلِتُکبِّرُوا اللهَ عَلَی مَا هَدَیکمْ وَلَعَلَّکمْ تَشْکرُونَ»؛ تکبیر در نماز عید بیش تر از نمازهای دیگر قرار داده شده است؛ زیرا تکبیر، تعظیم برای خداوند و ارزش گذاری بر هدایت و عافیت الهی است. همان طور که خداوند جلیل می فرماید: «و برای اینکه بزرگ بدارید خدا را بر هدایت نمودنتان و شاید که شکرگزار باشید.» (6)

معراج

نزدیک شدن به مقامات محمد و آل محمد

در دعای نماز عید عرضه می داریم: خدایا! «اَسْئَلُک اَنْ تُدْخِلَنِی فِی کلِّ خَیرِ اَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کلِّ سُوءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُک عَلَیهِ وَعَلَیهِمْ؛ (7) می خواهم که وارد کنی مرا [در این روز] در هر خیری که محمد و آل او را در آن داخل نمودی و اینکه بیرون کنی مرا از هر بدی که محمد و آل او را از آن خارج ساختی. صلوات تو بر او و آلش

امّا خیری که محمد و آل، داخل آن شده اند و شرّی که از آن خارج شده اند خلاصه اش همان است که در آیه تطهیر آمده است: «اِنَّمَا یرِیدُ اللهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیراً»؛ (8) «خداوند اراده نموده پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد

علامه طباطبایی رحمه الله می گوید: «معنای آیه تطهیر این است که خداوند اراده ابدی نموده است که شما اهل بیت را از همه نوع پلیدی، اعتقاد باطل، گناه، با تجهیز کردن به اعتقاد حق، و دادن موهبت الهی عصمت پاک گرداند.» (9)

بسیاری فکر می کنند که وقتی عید فرا رسید، عبادت و ارتباط با خدا تمام شده و فصل بخور بخور و نشاط و شادی رسیده است؛ ولی فرهنگ غنی دعاهای معصومین علیهم السلام به ما می گوید که عید، تازه اوّل حرکت به سمت خدا است، هر چند شادی و نشاط و دید و بازدید لازم است؛ ولی همه آنها نیز باید در مسیر الهی و برای رضای خداوند و حرکت به سوی او باشد

درخواست بهترین خیرها

«اللَّهُمَّ اِنِّی اَسْئَلُک مِنْ خَیرِ مَا سَئَلَک عِبَادُک الْمُرْسَلُونُ وَ اَعُوذُ بِک مِنْ شَرِّ مَا اَعَاذَ بِهِ عِبَادُک الْمُخْلَصُونَ؛ (10)

خدایا! از تو می خواهم از بهترین آنچه که بندگان فرستاده شده ات (انبیاء و یا بندگان صالحت) از تو خواستند و پناه می برم به تو از شرّ آنچه بندگان مُخلَصت [و یا مرسل و یا صالحت] از آن به تو پناه بردند

بخشش گناهان

از اهداف مهم روز عید، رسیدن به عفو الهی و بخشش گناهان است.

در دعای قبل از نماز عید می خوانیم: «فَیا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمْ اِغْفِر لِی الْعَظِیمَ مِنْ ذُنُوبِی فَاِنَّهُ لَا یغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ اِلَّا اَنْتَ...؛ (11)پس ای با عظمت و ای بزرگ و ای بزرگ! بیامرز گناهان بزرگم را؛ زیرا گناهان بزرگ را جز تو [کسی] نیامرزد

دارم امید عاطفتی از جنابِ دوست                    کردم جنایتی و امیدم به عفو اوست

آری، در اعیاد الهی، درهای رحمت الهی باز و زمینه مغفرت و بخشیده شدن فراهم است، هوشمند می خواهد که از این ایام و لحظه های آن بهره برداری کند.

امام علی علیه السلام فرمود: «اَلَا وَاِنَّ هَذَا الْیوْمَ یوْمٌ حُرْمَتُهُ عَظِیمَةٌ وَبَرَکتُهُ مَأمُولَةٌ وَالْمَغْفِرَةُ فِیهِ مَرْجُوَّةٌ؛ (12)بیدار باشید، امروز (روز عید فطر) روزی است که احترامش بزرگ و برکتش مورد آرزو و آمرزش [خداوند] در آن روز امید می رود

پی نوشت ها :

1) نهج البلاغه، محمد دشتی، ص 732، حکمت428.

2) مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، بیروت، آل البیت، سوم، 1411 هـ . ق، 1991 م، ج 6، ص 154، ح 6679/8.

3) تهذیب، همان، ج 3، ص 142.

4) مفاتیح الجنان، اعمال شب جمعه، ص 54

5) همان، اعمال شب جمعه، ص 54؛ و تهذیب، ج 3، ص 142.

6) وسائل الشیعه، همان، ج 5، ص 105، ح 1، باب 10.

7) وسائل الشیعه، همان، ج 5، ص 131، روایت 2، باب 26، باب استحباب دعا.

8) احزاب / 33.

9) المیزان، علامه طباطبایی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ج 16، ص 33.

10) وسائل الشیعة، همان، ج 5، ص 132، ح 5

11) بحار الانوار، ج 88، ص 19.

12) مستدرک الوسائل، همان، ج 6، ص 160، ادامه حدیث 6680/9.

فرآوری : محمدی

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منبع : ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 132

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.