تبیان، دستیار زندگی
آیا كسی می‌تواند به بهانه آنكه ممكن است گناه بزرگتری را مرتكب شود، گناه كوچكتری را انجام دهد؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

یک واجب مهم، فراموش نکنید!!

توبه


همانگونه كه نماز، روزه، خمس و ... در شرعِ مقدّسِ اسلام واجب و ترك آنها موجب عقوبت الهیست، توبه نیز از واجبات است و ترك آن نیز، مانند ترك سایر واجبات، عقوبت و عذاب الهی را به دنبال دارد. اما متأسّفانه برخی افراد، آنرا از مستحبّات می‌پندارند و به واجب بودن آن آگاهی ندارند. شاید علّت آن، عدم تذكّر مسئله یاد شده است كه برای بسیاری، اصلاً تا به حال بیان نشده است. لذا بجاست كه در هر موقعیّتِ مناسب، مرتّباً گفته شود و به افراد تذكّر داده شود تا همگان با این واجب و تكلیف خود آشنا شده و با توبه، به عنوانِ یك واجب شرعی همچون نماز و روزه برخورد كنند.

در اینجا بطور خلاصه تذكّر می‌دهیم كه توبه عبارت از ندامت و پشیمانی از معاصی و گناهان گذشته و تصمیم و عزم به بازگشت نكردن به آنها و ادای حقوق پایمال شدة دیگران و قضای كارهای فوت شده‌ای است كه قضای آنها در خارج از وقت ممكن باشد). رجوع شود به كتاب چهل حدیث، از حضرت امام ـ رحمة الله علیه ـ در اركان و شرایط توبه، صفحة 234ـ240)

از چه چیزهائی باید توبه كرد؟

از گناه و معصیت كه عبارت از: «انجام حرام و یا ترك واجب» است، باید توبه كرد.

بنابراین:

اولاً: از انجام محرّمات كه خداوند ما را از انجام آنها نهی فرموده است، باید توبه كرد. پس اگر كسی خدای ناكرده كار حرام، مانند: دروغ، غیبت، تهمت، ایذاء و آزار مۆمن) مۆمن اصطلاحی فقهی است كه مراد از آن، هر فردی از شیعیان است.(اهانت به مۆمن، بی‌حجابی، حبس حقوق دیگران بدون عذر، كبر، اسراف، انجام كارهای لهو، كمك به ظالمین، قطع رحم، آزردن پدر و مادر و ... مرتكب شده باشد بر او واجب است قلباً از كار خود پشیمان شده و تصمیم بگیرد كه دیگر هرگز آنها را بجا نیاورد.

ثانیاً: هر چه را كه خداوند سبحان بر مسلمانان واجب فرموده اگر شخصی خدای ناكرده احیاناً بعضی از آنها را ترك كرده باشد، از این معصیت و نافرمانی و تركِ واجب باید توبه كند.

واجبات و محرّمات منحصر در احكام عبادتی نبوده و شریعت مقدّس، تكالیفی را بر مسلمین در زمینه‌های گوناگون عبادی، سیاسی، حقوقی، اقتصادی، اخلاقی، نظامی، خانوادگی مطرح كرده است. اگر ما آن واجبات و محرّمات را نشناسیم، قادر به تشخیص كوتاهی‌ها و تقصیرات خود نبوده و در نتیجه به وظیفه خویش در زمینة توبه آگاه نخواهیم شد

چند مثال برای تركِ واجب عبارتند از: ترك نماز، ترك روزه، نپرداختن خمس، ترك دفاع، ترك كمك به نوّاب عامّه (فقهای جامع شرایط) در اجرای سیاسات، ترك امرِ الزامی و حكم ولّی امر (ولایت فقیه) در هر مورد چه مقلد او باشد یا نباشد و یا حتّی خودش مجتهد باشد.

البتّه باید توجّه داشت كه واجبات و محرّمات منحصر در احكام عبادتی نبوده و شریعت مقدّس، تكالیفی را بر مسلمین در زمینه‌های گوناگون عبادی، سیاسی، حقوقی، اقتصادی، اخلاقی، نظامی، خانوادگی مطرح كرده است. اگر ما آن واجبات و محرّمات را نشناسیم، قادر به تشخیص كوتاهی‌ها و تقصیرات خود نبوده و در نتیجه به وظیفه خویش در زمینة توبه آگاه نخواهیم شد.

آنكه احكام اسلام را منحصر در نماز و روزه می‌داند، اگر فقط و فقط آن دو را بجا می‌آورد و به واجباتِ دیگر عمل نمی‌كند زمینه‌ای برای توبه در خود نمی‌بیند، زیرا تصوّر او این است كه تمام تكالیف خود را كه عبارت از تنها نماز و روزه است، انجام می‌دهد، غافل از آنكه تكالیف بسیاری در زمینه‌های مختلف برای او هست، كه آنها را اصلاً نمی‌داند. امّا آنكه خود را در تمام زمینه‌های یاد شده، مكلَّف به انجام تكالیفی كه خداوندِ عالَم بر عهده او گذاشته می‌داند و كوتاهی‌های خود را در رابطه با آنها یادآور می‌شود، توبه برای او معنای گسترده‌تری خواهد داشت.

توبه از گناه از واجبات است، پس اگر (كسی) مرتكب حرامی شد یا واجبی را ترك كرد، واجب است فوراً توبه كند و اگر توبه از او ظاهر نشد، بر دیگران واجب است او را امر به توبه كنند. و همچنین است اگر در انجام توبه‌اش، شك و تردید باشد

توبه

حکم توبه

برای روشن شدن حکم توبه مسئله‌ای از تحریرالوسیله حضرت امام ـ رحمة الله علیه ـ و یك استفتاء از آن بزرگوار را می‌آوریم:

مسئله:

«مِن الواجِباتِ التَوبَةُ مِن الذَّنبِ، فلَو اِرتَكَبَ حَراماً اَوْ تَرَكَ واجِباً تَجِبُ التُوبَةُ فوراً و مَعَ عَدَمِ ظُهُورِها مِنْهُ اَمْرُهُ بِها وَ كَذا لَوْ شُكَّ فی تُوبَتِهِ» (تحریرالوسیله حضرت امام، كتاب الامر بالمعروف و النّهی عن المنكر، القول فی شرائط وجوبهما، الشرط الثالث، مسئله 5)

توبه از گناه از واجبات است، پس اگر (كسی) مرتكب حرامی شد یا واجبی را ترك كرد، واجب است فوراً توبه كند و اگر توبه از او ظاهر نشد، بر دیگران واجب است او را امر به توبه كنند. و همچنین است اگر در انجام توبه‌اش، شك و تردید باشد.

استفتاء از حضرت امام «رحمة الله علیه»:

آیا كسی می‌تواند به بهانه آنكه ممكن است گناه بزرگتری را مرتكب شود، گناه كوچكتری را انجام دهد؟

جواب:  گناه هر چه باشد چون مخالف فرمان خداست، بزرگ است و ارتكاب آن به هیچ وجه جایز نیست و توبه از آن واجب فوری است. (رسالة نوین ج 3، مسائل خانواده، ص 218)

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

کتاب: توبه زیباترین پوزش ـ محمد حسین جعفری

سایت اندیشه قم

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.