نقشه ترکیه برای سوریه چیست؟

زمانی که حزب عدالت و توسعه در ترکیه بر سر کار آمد همگان بر این تصور بودند که این کشور از نفوذ و تاثیرگذاری دیرینه خود در منطقه بهره‌ خواهد گرفت تا حقوق مسلمانان در منطقه احیا شود. با  همزمان شدن تصدی پست وزرات خارجه توسط داود اوغلو بحث از سیاست نگاه به شرق توسط این کشور بر سر زبان‌ها افتاد و دولت ترکیه را بیش از پیش محبوب جلوه گر کرد. موضع گیری این کشور در مورد اوضاع فلسطین و غزه نیز این امیدواری را شدت بخشید که ترکیه قصد دارد از نفوذ تاریخی خود که میراث امپراطوری عثمانی است بهره می گیرد تا در منطقه نقش مثبتی ایفا کند. اما تمام این امیدها از حدود یک سال پیش و با آغاز بحران سوریه رو به افول نهاده و این تفکر را پدید آورده است که ترکیه به طور علنی و آشکارا مجری سیاست‌های غرب و آمریکا رد منطقه شده و با مداخله در امور داخلی سوریه، قصد دارد در جهت منافع نیروهای فرامنطقه‌ای قدم بردارد. تصوری که روز به روز جنبه واقعیت به خود می‌گیرد و هر روز با اظهاراتی جدید دامنه آن گسترش می‌یابد.

در همین راستا رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر تركیه در جدیدترین اظهاراتش تاکید کرده بود که  مردم سوریه در آینده نزدیک پیروز می شوند. وی همچنین با مطرح کردن اینکه احتمال دارد بشار اسد رئیس جمهوری سوریه در آینده نزدیک از قدرت کنار برود، تصریح کرده است که اگر رئیس جمهوری سوریه به پیشنهادهای دولت آنکارا برای انجام اصلاحات سیاسی گوش می کرد و می دانست که چگونه شورش ها و ناآرامی ها را کنترل می کرد سوریه در وضعیتی که امروز قرار دارد نبود. این اظهارات و اقدامات انجام شده در کنار آن در حالی مطرح می‌شود که وی مدعی شده است که قصدی برای دخالت در امور داخلی سوریه ندارد.

این ادعا در حالی از سوی اردوغان مطرح می‌شود که کشورش میزبان وزیر خارجه آمریکا برای بررسی اوضاع سوریه است. و در شرایطی که اعمال تحریم‌های واشنگتن علیه دولت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و متحدانش تصویب شد  وزیر امور خارجه آمریكا برای انجام مذاكراتی در خصوص سوریه وارد تركیه شده است. در این راستا یكی از مقام‌های آمریكایی با اشاره به اینكه اعمال فشار و منزوی كردن دولت سوریه یكی از این استراتژی‌های مطرح شده است،گفته است که وزیر امور خارجه آمریكا احتمالا با رهبران تركیه برای انجام راه‌هایی به منظور اعمال فشار علیه دمشق به بحث می‌پردازد.

این شرایط در حالی پدید آمده است که ترکیه امروز تبدیل به عاملی برای اجرای سیاست‌های غرب شده و مودر اقبال و توجه آمریکا نیز واقع شده است. تركیه كه زمانی متحد نزدیك سوریه محسوب می‌شد، در جریان ناآرامی‌هایی كه از مارس سال گذشته میلادی در این كشور آغاز شده به مخالف دمشق تبدیل شده است. همچنین روابط میان دو كشور در پی سرنگونی یكی از جنگنده‌های تركیه توسط سوریه در ماه ژوئن سال جاری میلادی كه به كشته شدن دو تن از سرنشینان این جنگنده ختم شد به سردی گراییده است به طوری كه آنكارا، دمشق را یك مخالف متخاصم نامیده است.

در همین زمینه دولت سوریه با انتقاد شدید از اظهارات اخیر نخست وزیر تركیه اعلام كرده است كه مقامات تركیه‌ سعی دارند وضعیت در سوریه را وخیم‌تر كنند. در بیانیه‌ای که در همین زمینه منتشر شده است آمده است که رجب طیب اردوغان، نخست وزیر تركیه و احمد داوود اوغلو، وزیرامور خارجه این كشور همچنان به اظهارات تنش‌زا و تحریك كننده خود ادامه می‌دهند و هدف آنها از این گونه اظهارات بحرانی‌ كردن اوضاع در سوریه و نابودی كامل روابط دو كشور است. این كه اردوغان تهدید می‌كند كه از ناتو برای حمایت از مرزهای خود با سوریه درخواست كمك می‌كند بسیار نگران كننده است چرا كه اگر بندهای طرح كوفی عنان، نماینده مشترك سازمان ملل و اتحادیه عرب به درستی انجام شود حمایت از مرزها به خودی خود انجام خواهد شد و نیازی به دخالت ناتو نخواهد بود.

به منطقه باز ترکیه در واقع با این اقدام خود قصد دارد شرایط را به گونه‌ای نامطلوب جلوه دهد و پای ناتو را به منطقه باز کند. اقدامی که تبعات بسیار زیادی به دنبال دارد و ناامنی را بیش از گذشته در منطقه شدت می بخشد.

امروزه تنها راه حل بحران در سوریه گفت‌وگوی طرف‌های متخاصم است تا بتوان از این رهگذر به یک آشتی ملی دست پیدا کرد و زمینه نفوذ بیگانگان در منطقه را نیز از بین برد. این امر مورد تایید تمام کشورهای دوست سوریه و خواهان امنیت و ثبات در منطقه است در حالی که ترکیه به همراه عربستان و قطر از این روند حمایت نمی کنند و به تسلیح گروههای مخالف می پردازند. جانشین احتمالی كوفی عنان نیز با اعلام اینكه ملت سوریه نباید به فكر انتقام و كینه باشند تاكید كرده است كه راه پایان وضعیت جاری در سوریه وحدت ملی است. اخضر الابراهیمی عنوان داشته است که اعضای شورای امنیت باید درباره سوریه متحد عمل كنند در حالی كه میلیون‌ها سوری خواستار صلح و آشتی در كشورشان هستند جامعه جهانی نباید بیش از این دچار تفرقه باشد و به خواسته‌های ملت سوریه بی‌توجهی كند.

این در واقع پیام بخش اعظمی از جامعه جهانی است که باید مورد توجه ترکیه و  اعوان و انصارش باشد تا بحران هرچه زودتر خاتمه یابد. در غیر این صورت دامنه بحران  به این کشورها نیز کشیده می‌شود کما اینکه امروز ترکیه خود دچار کینه‌توزی گروه پ ک ک است که شرایط نامطولوبی را به این کشور تحمیل می کند و هرچه بحران در منطقه افزایش یابد دامنه این ناامنی با همراهی کردهای سوریه شرایط را برای ترکیه سخت‌تر می‌کند.