مناسبت ها را ازدست ندهیم

كار سریال‌های مناسبتی ماه مبارك رمضان كه در دو سه سال اخیر روندی نزولی داشت، امسال به سقوط آزاد رسید! تا این‌جای كار به نظر می‌رسد كه سال 1391 بنا به نظرات بینندگان و تایید صاحب‌نظران و كارشناسان، ضعیف‌ترین مجموعه‌های داستانی مناسبتی رمضان از شبكه‌های مختلف سیما در حال پخش است.

به‌رغم اهمیت زیاد این زمان (باكس) پخش در سازمان صدا و سیما و میل و اشتیاق مردم برای تماشای سریال‌های پس از افطار، چندتا از بی‌كیفیت‌ترین محصولات این سال‌های تلویزیون هر شب در حال پخش است. در شرایطی كه مسولان دائم از هجوم بی‌سابقه شبكه‌های ماهواره‌ای و خطر تسلط و نفوذ برنامه‌های آن‌ها می‌گویند، سریال‌هایی برای رقابت روی آنتن رفته كه از هر نظر بی‌ارزش و فاقد كوچك‌ترین جذابیتی‌ست.

بی‌توجهی مطلق مدیران و سازندگان سریال‌های ماه رمضان امسال به كیفیت و فقدان برنامه‌ریزی برای برنامه‌های این ماه باعث شده تا توجه عمومی نسبت به آن‌ها به صفر برسد. حتی برنامه‌های تركیبی و تاك‌شوهای پربیننده و داغی مثل «ماه‌عسل» هم با بی‌تدبیری و سیاست‌های عجیب مدیریتی و كنار گذاشتن بی‌دلیل مجری‌های محبوب و توانا به سوژه‌ای برای اعتراض و انتقاد جوانان طرفدار برنامه در فضای مجازی و شبكه‌های اجتماعی تبدیل شده است. آن هم در حالی‌كه می‌توانست مانند گذشته به بهانه‌ای برای طرح و بحث‌های دامنه‌دار درباره موضوع‌های جدی و مدخل و مسیری برای نفوذ به ذهنیت یك نسل تبدیل شود.

در این میان، پرسش مهم این است كه چرا تلویزیون به جای ساخت و عرضه سریال‌های تاثیرگذار و خاطره‌انگیز در این ماه، به كارهایی تا این اندازه ضعیف و بی‌مخاطب قناعت كرد تا پیشاپیش میدان رقابت رسانه‌ای را به رقبای ریز و درشتش واگذار كند؟

این كارها به‌قدری پیش‌پاافتاده است كه نه اندك تاثیری بین مخاطبان داشته و نه جایی برای نقد و تحلیل منتقدان باقی گذاشته است. در چنین شرایطی‌ست كه بی‌اهمیت‌ترین موضوعات درباره این مجموعه‌ها به عنوان جنجال یا حاشیه (!) در رسانه‌ها مطرح می‌شود یا پشت‌پرده‌های احتمالی دلایل تولید و پخش این آثار به سوژه نشریات تبدیل می‌شود. مرور فهرست این سوژه‌ها و حواشی نشان می‌دهد كه وضعیت سریال‌های امسال چگونه است:

راز پنهان / شبكه یك: انتشار مطلبی درباره زد و بند و لابی تهیه‌كننده و مدیر شبكه

چمدان / شبكه دو: حواشی و حرف و حدیث بر سر حذف بخش‌هایی از ترانه تیتراژ با صدای ایرج

خداحافظ بچه / شبكه سه: انتشار عكسی از تیتراژ با یك اشتباه ساده تایپی

این تیترها و موضوع‌های پیش‌پاافتاده یا حواشی فرامتنی این روزها جای هر گونه تحلیل و نقد و بررسی و گزارش و مصاحبه‌ای را در مورد این مجموعه‌ها گرفته و ظاهراً برای رسانه و مخاطب بیش از همین اندازه اهمیت ندارد. در شرایطی كه تا پیش از دو سه سال اخیر، برخی سریال‌های ماه رمضان از بهترین آثار تولیدی تلویزیون بود كه هم تایید كارشناسان را همراه داشت و هم استقبال فراوان مخاطب را و هم در نظرخواهی از منتقدان به عنوان سریال‌های برگزیده سی سال اخیر انتخاب شدند و مردم هنوز خاطره آن‌ها را یا تماشای چند باره تكرارشان را به سریال‌های جدید ترجیح می‌دهند. سریال‌هایی كه خیابان‌ها را در ساعات پس از افطار خلوت می‌كرد، تیتر و عكس جلد اكثر نشریات بود و حتی وارد فرهنگ اجتماعی می‌شد و مردم برایشان پیامك می‌ساختند...

امسال كسی را سراغ دارید كه كنجكاو یا پی‌گیری یك سریال ماه رمضان باشد؟ اصلاً مردم حتی اسم و زمان پخش سریال‌های شبكه‌های مختلف سیما را می‌دانند؟ چه كسانی پاسخ‌گوی این اتلاف وقت و بودجه و از رونق‌انداختن این باكس پخش بااهمیت هستند؟ از آن مهم‌تر، چه كسانی باید برای رواج توجه و گرایش روزافزون مردم به شبكه‌های ماهواره‌ای و پر كردن اوقات‌ مخاطب توسط برنامه‌ها و سریال‌های آن‌ جواب‌گو باشند؟ چگونه است كه نام‌های تكراری و چهره‌های ثابت در حوزه ساخت و تهیه سریال بدون ذره ای توجه به ارتقای كیفیت، بدون اندكی جلب توجه و علاقه مخاطب و بدون كوچك‌ترین بازخورد مثبت انتقادی و رسانه‌ای، كماكان مشغول كار و تولید و انحصاری‌كردن شبكه‌ها و مناسبت‌های گوناگون هستند؟ در مقابل، چگونه است كه نام‌های ناآشنا و جدید، بدون هیچ سابقه و كارنامه مشخص و قابل دفاعی، امكان در اختیار گرفتن پربیننده‌ترین ساعت‌های تلویزیون را پیدا می‌كنند؟ این روزها ظاهراً تولید سریال‌های ماه رمضان و محرم و نوروز به مجال عرض اندام با بودجه‌های ویژه برای بعضی از باسابقه‌ها یا فضایی برای آزمون و خطا و كارآموزی و كسب تجربه برای تازه‌آمده‌ها تبدیل شده است.

آن همه وقت و انرژی و هزینه‌ كه برای اهمیت‌بخشیدن به مناسبت‌های خاص و جلب توجه مخاطب به آن صرف شده بود، حالا در آستانه نابودی و بی‌اعتباری مطلق است.آیا اصلاً كسی برای سرمایه و توانی كه خرج این باكس مناسبتی شد نگران می‌شود؟ اصلاً این حرف‌ها برای تصمیم‌گیرندگان سازمان ارزش و اهمیتی هم دارد؟

سریال‌هایی كه در شب‌های رمضان 1391 در حال پخش است، با قاطعیت می‌گوید: "نه"!