معنای امام غایب چیست؟!

خداوند متعال از آغاز تاریخ بشر برای هدایت انسانها برنامه ای هدفمند را ترتیب داده است که با ارسال پیامبران و کتب آسمانی این هدایت را شروع نموده است پس از بعثت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ارسال کتب آسمانی به پایان رسید اما پس از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به مشیت الهی دوازده معصوم از اهل بیت رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) ادامه دهنده وظایف و مسئولیت های او گردیده اند. بر این اساس هدف از نصب امام، هدایت مردم و رهبری امت اسلامی است. حال چگونه ممکن است امام در حال غیبت به سر برد و از دسترس مردم دور باشد؟ در این صورت چه کسی مسئولیت های امامت را انجام می دهد؟! آیا خود امام نمی تواند مسئولیت های امامت را انجام دهد؟! و در این صورت آیا اساساً وجود امام غایب فائده ای هم برای مردم دارد؟! ...

امامت در غیبت!

در پاسخ به پرسش هایی از این دست باید دانست که اساساً غیبت امام به معنای عدم حضور امام نیست بلکه غیبت به معنای عدم ظهور و پنهان بودن امام است. به این ترتیب امام مطلقاً از میان مردم نمی رود بلکه برپایه ی روایات فراوان حضرت مهدی (عج) در میان مردم حضور می یابد و در محافل و مجالس شیعیان شرکت می کند و در ایام حج نیز در میان خیل بی شمار حاجیان مناسک حج را انجام  می دهد.

غیبت یعنی ....

غایب بودن امام عصر (عج) به این معناست که عموم مردم حضرت (عج) را نمی شناسند و از هویت او آگاهی ندارند. گرچه در همین میان نیز برخی از شیعیان خالص حضرت را می شناسند و با او مراوده و ارتباط دارند. بنابراین امام با حضور خویش در میان مردم منشأ آثار و برکات فراوانی می گردد هر چند عموم مردم از تشخیص آن ناتوان باشند.

خورشید پشت ابر!

خواص شیعیان که به محضر امام زمان (عج) شرفیاب می شوند و از نور هدایت او بهره می گیرند خود واسطه های انتقال فیض وجود امام (عج) به سایر مردم هستند. بدین ترتیب حضرت مهدی (عج) در دوران غیبت نیز عهده دار وظایف امامت بوده و امت از فیض وجود وی بهره مند می گردند هر چند این بهره مندی در مقایسه با دوران ظهور امام (عج) محدودتر است. امام در دوران غیبت در روایات تشبیه به خورشید پشت ابر شده است که بر زمین می تابد و زمین از نورش ولو پشت ابر بهره مند می گردد. جابربن عبدالله انصاری از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسید: آیا شیعه در دوران غیبت از وجود قائم (عج) منتفع می گردد؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: أی والذی بعثنی بالنبوة إنهم لینتعغون به ویستضیئون بنور ولایتة فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و إن جلّتها السّحاب، آری سوگند به کسی که مرا به نبوت برانگیخت شیعیان در دوران غیبت به وجود قائم (عج) منتفع و از نور ولایتش بهره مند می شوند آن گونه که مردم از خورشید بهره می برند هر چند که ابر آن را پوشانده باشد.

سابقه ی غیبت اولیای الهی!

از این دلایل و موارد گذشته باید دانست که برخی از انیباء و اولیای الهی نیز برای مدتی کوتاه یا طولانی از دسترس مردم به دور و در حال غیبت به سربرده اند در حالی که همچنان منصب نبوت آنان تداوم داشته است. برای مثال موسی (علیه السلام) برای مدت چهل روز از بنی اسرائیل غایب شد. همچنین حضرت یونس (علیه السلام) نیز برای مدتی در شکم ماهی گرفتار آمد ولی در هر حال پس از دوران غیبت دوباره به سوی امت خویش بازگشته و عهده دار منصب نبوت و هدایتگری مردم بودند.

از این رو غیبت به تنهایی دلیل عزل امام یا نبی از منصب الهی خویش نمی تواند باشد.

نتیجه گیری:

از آنچه گذشت معلوم می شود که وجود امام عصر(عج) گرچه در غیبت به سر می برد و از دید عموم مردم پنهان است اما در میان شیعیان حضور دارد و تاریخ شیعه گواه موارد بی شماری است که عالمان و شیعیان راستین در ارتباط با امام عصر(عج) پاسخ مسائل علمی خود را از حضرت (عج) دریافت کرده اند و بیماران شفای خویش را از دم مسیحایی او باز یافته اند و بیچارگان در سایه ی عنایتش به نجات و خلاصی رسیده اند و این همه گویای نقش حیاتی امام در دوران غیبت است.

                                                                                                                                                              ن. رادفر

منابع و مآخذ:

1-     کلام اسلامی – محمد سعیدی مهر

2-     شیعه در اسلام – علامه طباطبایی

3-     بحار الانوار – علامه مجلسی (ره)

4-     کمال الدین – شیخ صدوق – باب علة الغیبة

5-     تجرید الاعتقاد – شیخ طوسی (ره)

6-     کشف المراد – علامه حلی (ره)