کدام سالمندان نمی‌توانند روزه بگیرند؟
وقتی سنمان بالا می‌رود، ترموستات تشنگی بدنمان خراب می‌شود و پیام تشنگی مانند قبل مخابره نخواهدشد. در نتیجه کمتر آب می‌خوریم و این یعنی بر هم خوردن تعادل بدن و به خطر افتادن سلامت.
هر وقت پدربزرگم ناراحت و غمگین یک گوشه می‌نشست و از پیری و تنهایی‌اش می‌نالید، دستش را می‌گرفتم و می‌گفتم: «بابا جون! سالمند شدن یک موفقیت است، این لطف خداست که بر همه سختی‌ها و بیماری‌ها و مشکل‌ها پیروز شدی و به این دوره رسیدی.»
فکر نمی‌کردم یک روز از همین حرف‌ها برای توجیه خودم استفاده نماید و بر تصمیمش برای روزه‌داری پافشاری کند.
می‌گفت: «مگه نه اینکه لطف خدا شامل حالم شده، دلم می‌خواد عبادتش را بکنم و روزه بگیرم. به من چه کار دارید؟ شما یک توجیه منطقی بیاورید که روزه برای من سالمند خطرناک است. مگر سالمندی یه جور بیماری است که مرا به دلیل آن محدود می‌کنید؟»
هیچ پاسخی برایش نداشتم تا اینکه رمضان پارسال سرش گیج رفت، افتاد زمین و کارش به اورژانس و بیمارستان کشید. حالا یک عالمه حرف دارم و هشدار به سالمندان عزیزی که می‌خواهند روزه بگیرند.
شاید خواندن صحبت‌هایم با خانم دکتر پریسا طاهری، متخصص طب سالمندان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت در مورد این موضوع خالی از لطف نباشد.
آیا تا به حال با سالمندانی مانند پدربزرگ من که از هر نظر سالم‌اند و در اثر افت قندخون، دچار حادثه می‌شوند، برخورد داشته‌اید؟
بله، کم نیستند سالمندانی که به دلیل مصرف‌نکردن مایعات دچار کاهش آب بدن می‌شوند، یا در اثر افت قندخون و بر هم خوردن تعادل آب و الکترولیت‌های بدن سطح هوشیاری‌شان کاهش می‌یابد و سرشان گیج می‌رود و به دلیل نداشتن تعادل، دچار حوادثی مانند سقوط می‌شوند یا حتی جان خود را از دست می‌دهند.
در واقع احساس سرگیجه و سبک‌شدن سر به خصوص در سالمندان، علامتی است که باید جدی گرفته شود و بلافاصله فرد سالمند روزه‌اش را افطار کند و مایعات و موادقندی بخورد، اما بیشتر افراد گمان می‌کنند این حالت گذراست و سعی می‌کنند ساعت‌های باقیمانده تا اذان را تحمل کنند که این بدترین اشتباه است، چون سلامت فرد را به مخاطره می‌اندازد.
آیا اطرافیان سالمند باعث می‌شوند او این رفتار را بکند؟
بله، ما به آنها می‌گوییم چون تو پیر شدی، نمی‌توانی روزه بگیری در حالی که سالمندی بخشی از زندگی ماست و یک سالمند باید آزادانه هر چه حس می‌کند در توانش است، انجام دهد. خواه این موضوع شرکت در یک مسابقه ورزشی باشد، یا کلاس آموزشی خاص یا احساس نیاز به عبادتی مانند روزه. این تصمیم شخصی اوست که خود را محک بزند و ببیند آیا توان روزه‌داری و تحمل تشنگی در ساعت‌های طولانی را دارد یا نه؟
این درست همان کاری است که جوان‌ها هم انجام می‌دهند و کسی هم خرده نمی‌گیرد.
مطمئنم اگر حس استقلال سالمند در تصمیم‌گیری از او گرفته نشود، خودش بهترین فردی است که می‌تواند توانایی‌اش را محک بزند که برای این ورزش یا این کار خاص ساخته شده یا نه یا از عهده‌اش برنمی‌آید.
اگر در آن سطح از سواد است که دلایل علمی را می‌پذیرد، برایش تغییرات طبیعی مخصوص این دوره را توضیح دهید و علایم هشداردهنده را که باید در صورت وقوع آنها افطار کند، یادآور شوید.
حالا این توجیه علمی که می‌فرمایید چیست؟
وقتی سنمان بالا می‌رود، ترموستات تشنگی بدنمان خراب می‌شود و پیام تشنگی مانند قبل مخابره نخواهدشد. در نتیجه کمتر آب می‌خوریم و این یعنی بر هم خوردن تعادل بدن و به خطر افتادن سلامت. باید به سالمند گفت: «شما به دلیل این حالت و به دلیل عوارض داروهای مختلفی که مصرف می‌کنید باید بیشتر آب بنوشید و منتظر احساس تشنگی نباشید. باید 6 تا 8 لیوان آب در روز بنوشید و اگر مشکل کلیوی در میان باشد، بیشتر از این هم باید آب نوشید.»
توجیه بعدی اینکه بیشتر ما در وعده افطار و سحر، فیبر (سبزی و میوه خام) کافی مصرف می‌کنیم اما افراد سالمند به دلیل مشکلات دهان و دندان تمایلی به مصرف فیبر ندارند. این موضوع و کم‌آبی مساوی می‌شود با مشکل یبوست در سالمندان.
به نظر شما کدام سالمندان بهتر است روزه نگیرند؟
نمی‌توان به این سوال به طور کلی جواب داد، چون همه افرادی که به دلیل ابتلا به بیماری خاصی تحت درمان هستند، چه جوان و چه مسن، باید قبل از شروع ماه رمضان به پزشک مراجعه کنند تا اگر زمان داروهایشان قابل‌تغییر باشد، پزشک با توجه به نوع بیماری، نوع دارو و شدت بیماری، تصمیم می‌گیرد صلاح بیمار چیست و می‌توان آنها را دو وعده‌ای کرد یا نه. اما نباید به پزشک اصرار کرد دوز داروها را برای ایجاد امکان روزه گرفتن کم و زیاد کند، چون یک سالمند دیابتی یا کسی که پرفشاری خون دارد، با تلاش پزشک، در شرایط مناسب قرار گرفته و حیف است ریسک این را بپذیرند که قند یا فشار به کنترل درآمده شان، دوباره از نظم خارج شود. ساعت‌های روزه‌داری طولانی است، فصل فصل گرمی است و امکان از دست دادن آب بدن برای کسانی که دارو مصرف می‌کنند، بالاست.
حرف آخر؟
به همه سالمندان توصیه می‌کنم در این ماه گرم ترجیحا، از منزل خارج نشوند چون گرمازده می‌شوند و کم آبی بدن برای این گروه خطرناک است. از همه بدتر اینکه ریزگردها در تهران و برخی شهرهای دیگر واقعا مضر هستند.
اگر کار اضطراری دارید، حتما یک بطری آب همراه ببرید و قبل از 10 صبح یا بعد از 4 بعدازظهر کارتان را انجام دهید و حتما ماسک بزنید.
سالمندانی که راننده تاکسی و در معرض آفتاب هستند، حتما علایم هشدار را بشناسند و در صورت ناراحتی‌های ذکر شده، روزه‌شان را افطار کنند.
بخش سلامت تبیان
منبع : هفته نامه سلامت - الهه رضاییان
مطالب مرتبط:
