تبیان، دستیار زندگی
رمضان فرصت طلایی برای بازگشت و جبران گذشته است. ضیافت الله سفره ای گسترده است و هر کسی به انداز] توانش می تواند بهره ببرد، می تواند لقمه ای کوچک بردارد یا ظرفی بزرگ به اندازه همه عمر
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شاه کلید استفاده بهتر از ماه رمضان/مصاحبه

گفتگوی اختصاصی تبیان با حاج علیرضا بکائی/قسمت دوم


دعا
آقای حاج علی رضا بکائی دارای مدرک تحصیلی لیسانس الهیات و تحصیلات حوزوی هستند. مناجات خوان مجرب و متعهد که مناجات خوانی را از قبل از انقلاب آغاز کرده اند ایشان در جبهه های جنگ با آن دم گرم و آسمانی خود برای رزمندگان دعای کمیل می خواندند، و از سال 58 با مجلس آقا سید علی میرهادی آشنا شدند.مجلس ثابت ایشان؛ اولین جمعه هر ماه قمری (شرح و قرائت زیارت جامعه کبیره) و همچنین تدریس کلاس های آشنایی با اصول اولیه دعا خوانی ، در هیأت رزمندگان اسلام برگزار می گردد. مسجد امام حسین علیه‌السلام در شبهای ماه مبارک رمضان شاهد سوز مناجات حاج آقا بکایی می‌باشد. نوای دلنشین ایشان در مناجات ابوحمزه ثمالی برای میهمانان خداوند طنین انداز است و ناله سرشار از ندامت و استغفار میهمانان ضیافت الهی مایه فخر پروردگار .ایشان مۆلف کتاب «ره توشه مناجاتیان» هستند که کتابی است پربار و حاصل پژوهش های چند ساله جناب آقای بکائی در زمینه "دعا" به چاپ رسیده و در دسترس علاقه مندان می باشد . ایشان همچنین کتاب «پژوهشی پیرامون دعا» را در دست تألیف دارند. سایت شخصی ایشان در حال آماده سازی است که تا آخر ماه مبارک رمضان راه اندازی می شود. به آدرس الکترونیکی www.Alirezabokaei.ir


قسمت پیشین ...

گناه

چه می شود که گاهی کسی علی رغم اینکه ممارست در دعا دارد و مرتبا از این مجلس به آن مجلس، و از این هیأت به آن هیأت می رود، و به نوعی غرق می شود ولی ناگهان دلزدگی برایش ایجاد می شود و می بُرَد و رها می کند؟ دلیل آن چیست؟

گاهی ما براساس عادت کاری را انجام می دهیم یک وقت عادت نیست بر اساس نیاز است. اگر عادت نباشد و لذت باشد هر وقت دعا بخوانیم زیباست. مثل نماز، گفته اند وقتی نماز می خوانید باید این حس را داشته باشیم که برای اولین بار است که وارد این حریم شده ایم هر چه در  این اقیانوس پیش رویم و به عمق آن برسیم، دّر و گوهرها صید خواهیم کرد، همانطور که صدف هایی که مروارید دارند در عمق اقیانوس ها پیدا می شوند نه در سطح آن.

اگر ظرف دل بزرگ شود و در آن چیزی جز خدا راه ندهیم، وسعتی بی نهایت پیدا می کند ، و خداوند چیزهایی در آن قرار می دهد که هر چه هم زیاد باشد، سیر نمی شود. چرا گفته اند دو روز انسان نباید یکسان باشد؟ حالات روحی انسان ها متفاوت است گاه فراغ بال و آسوده است و گاه گرفته است و انعطاف ناپذیر ، اگر من اشتغالات خود را کم کرده و درونم را خالی از غیر نمایم، آنوقت دل آماده است حرم الله شود.

اگر آدم با خدا گفتمان و ارتباط داشته باشد مگر خسته می شود؟ این اشتغالات مادی است که انسان را خسته می کند چون در آن شائبه گناه می رود. اما اگر همه امور معنوی باشد خستگی ندارد، دلزدگی ندارد، زیرا از جنس نور است مهم حرکت به سمت خدا و برقراری ارتباط است. می گوید تا حالا یک طرفه بوده، همیشه من بوده ام، حالا می خواهم تو هم بیایی، حرکت به سمت اوست، یک قدم ما برداریم چند قدم او می آید. این یک رابطه زیباست اصلا خستگی ندارد.

چگونه می توانیم با نشاط و به دور از کسالت و خستگی دعا کنیم؟

بهترین زمان برای مناجات و دعا و خود سازی و بهترین زمان ایجاد نشاط همین ماه رمضان است. این چیزی که ما اسمش را نشاط می گذاریم، نشاط نیست. نشاط باید ماندگار باشد و این وقتی است که انسان خود را در محضر مولای خود ببیند.

وقتی باب دعا باز شد، باید خود را شکست. برای همین است که می گویند اول استغفار کنید و بعد دعا کنید. ابتدا قصد توبه کنید و سپس دعا کنید.

واژگان دعا به گونه ای است که اگر انسان متوجه شود چه خبر است خود به خود با دعا انس می گیرد.خود دعا برای ما ترمز می شود که هر تصمیمی نگیریم ،هر کاری انجام ندهیم. در دعای ابوحمزه است که : «خدایا اگر من می دانستم وقتی که گناه می کنم کسی دیگری هم جز تو مرا می بیند انجام نمی دادم»، معنایش این است که اگر یک بچه دوساله مرا ببیند آن گناه را نخواهم کرد.همین مراقبت ما را بیشتر خواهد کرد و به این باور می رساند که "عالم محضر خداست،در محضر خدا معصیت نکنیم

در دعای کمیل می گوییم: «الهی و ربّی! مَن لی غیرک»، اگر همه خس و خاشاک ها را از قلب بیرون ریختیم آنگاه درب دعا باز می شود. بلا، فقط سیل و زلزله نیست، بلا، این است که خدا لذت مناجات با خودش را از انسان بگیرد.

اگر کسی آمد و لذت دعا را چشید دیگر به سمت گناه برنمی گردد . اگر فرصت رمضان را از دست بدهیم چه می توان کرد. می گویند شاید در عرفه خبری شود، باید گفت من که در سی شب نتوانستم کاری کنم آیا در یک ساعت می توانم؟مشکل عدم فهم صحیح ما از معارف است ،و دعا یکی از این محورهای معارف است.

با توجه به اینکه جوانان عزیز ما به دنبال یک برنامه صحیح خودسازی و تربیت نفس هستند، لطفا بفرمایید باید از کجا شروع کنند؟

باید عرض کنیم که خداوند متعال هر کسی را که جویای راه و در پی بندگی است، مورد عنایت ویژه قرار می دهد.

قرآن می گوید از فضل خدا درخواست کنید « إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِیمًا ».

راه را به بشر نشان داده است، چراغ ها را روشن کرده ، همه تابلوها و چهار راه ها را تعیین نموده، ماه مبارک رمضان می گوید از اینجا شروع کن،«رمضان» شروع خوبی برای تجدید ساختار انسان است ،انسان می تواند جهت صحیح را پیدا کند و به سرعت پیش برود. می تواند تمرین بندگی برای مولایش را آغاز کند، چرا که بندگی هم تمرین می خواهد.

کسی مدتی در مجموعه ای شاغل بود و بعد می رود در مجموعه ای دیگر ،با کارفرما و قوانین دیگری مشغول کار شود. باید برنامه ها تغییر یابد و برنامه های جدیدی تنظیم شود. بنده در خدمت شیطان بودم و اکنون می خواهم در خدمت مولا قرار بگیرم. مسیرم را عوض کرده ام، برای این تغییر مسیر، رمضان وقت خوبی است. برای تنظیم نقشه راه، رمضان بهترین فرصت است.

توبه

رمضان فرصت طلایی برای بازگشت و جبران گذشته است. ضیافت الله سفره ای گسترده است و هر کسی به انداز] توانش می تواند بهره ببرد، می تواند لقمه ای کوچک بردارد یا ظرفی بزرگ به اندازه همه عمر. این از کوتاهی خود ماست که این ماه بگذرد و تحولی در ما ایجاد نشود.

اگر کسی عزم کرد که قدم در راه بگذارد. خداوند هم او را هدایت می کند: «لنهدینّهم سبلنا»، نمی توان کسی را به اجبار آورد. بعضی ها در ماه رمضان هم هیچ حرکتی نمی کنند، طوفان هم تکانشان نمی دهد، اما بعضی با تلنگری راه می افتند، ماه رمضان یک طوفان است خیلی ها را تکان می دهد و راه می اندازد. شروع این راه با عزم است، باید تصمیم به حرکت گرفت.

سپس باید در کلاس معارف معصومان علیهم السلام شرکت کرد، دوره هایی که در قالب دعا شکل یافته اند، آن بزرگواران ابتدا پیش نیاز ها را ارائه کرده اند، آنگاه از اول تا آخر ماه برنامه داده اند.

نَفَس امام نفس پاکی است نفس گناه آلوده نیست.. دعایی که از معصوم نقل شده را دعای «مأثوره» می گویند یعنی از امام رسیده است. مانند دعای جوشن صغیر که وقتی نگاه می کنیم می بینیم نعمت ها را یکی یکی بر می شمرد. نعمت هایی که به وفور در اختیار ما هست و ما به آن توجه نمی کنیم ، تأمل در یکی از آنها تحولی عمیق می آفریند.

بهترین زمان رفع موانع اجابت دعا ماه رمضان است ،چرا که ما همواره در جنگ با شیطانیم. خاصیت ماه رمضان این است که دست و پای شیطان را بسته اند. و وقتی دست و پای کسی بسته باشد راحت مغلوب می شود و از آنجایی که شیطان حریف قدری است و اکثر اوقات ما را زمین می زند، در ماه رمضان که بسته است، فرصت مناسبی برای مقابله و مغلوب کردن او می باشد

هر دعایی خاصیت و ادبیات خودش را دارد.

در دعای ابو حمزه فراز «الهی لاتۆدبّنی بعقوبتک» فراز بلندی است. خدا نکند که او بخواهد ما را با عقوبتش ادب کند، اگر بخواهد اینگونه ما را ادب کند، وای به حال ما. خداوند حلیم است زیاد تحمل می کند و زود عقوبت نمی کند.در دعای ابوحمزه می گوید که خدایا تو مرا تحمل کردی و عقوبتم را به تأخیر انداختی، این حلم تو باعث جسارت من شد. گاه انسان هیچ گونه به خود نمی آید، دعا برای این است که به آن مرحله نرسیم.

تبیان: فرمودید دعاهای معصومین علیهم السلام بهترین کمک کار ما در بهره وری از رمضان و در نتیجه خودسازی است،لطفا بفرمایید با دعا چگونه تعامل برقرار کنیم که حضّ کافی را ببریم؟

هر کاری توانایی خاص خودش را دارد . دعا خواندن هم ساز و کار خاص خودش را دارد. در باب دعا کاملا دستور العملِ دیکته شده داریم که ادب دعا به ما می آموزند. مثلا در خانه خدا که می رویم چگونه صحبت کنیم؟ چه وقت برویم؟ عوامل و موانع اجابت چیست؟سفارش شده که جمعی دعا کنید و یا در حق یکدیگر دعا کنید.

استجابت

در این صورت، نه تنها برای خود، بلکه برای دیگران هم می توانیم کارساز باشیم.به حضرت موسی فرمود با زبانی دعا کنید که با آن زبان گناه نکرده باشد. سۆال شد، مگر به غیر از معصوم کسی هست که گناه نکرده باشد؟ فرمودند: آری کسی در حق دیگری دعا کند. اگر دیگری برای ما دعا کند دعایش مستجاب می شود. چقدر لطیف است! گناه هر کسی برای خود اوست.

بهترین زمان رفع موانع اجابت دعا ماه رمضان است ،چرا که ما همواره در جنگ با شیطانیم. خاصیت ماه رمضان این است که دست و پای شیطان را بسته اند. و وقتی دست و پای کسی  بسته باشد راحت مغلوب می شود و از آنجایی که شیطان حریف قدری است و اکثر اوقات ما را زمین می زند، در ماه رمضان که بسته است، فرصت مناسبی برای مقابله و مغلوب کردن او می باشد.

بنظر شما شاه کلید ورود به حرم خدا و بهره وری هرچه بهتر از رمضان چیست؟

برای بهره وری هر چه بیشتر از فرصت طلایی رمضان باید با دعاهای وارده از معصومین انس جدی گرفت ،باید در آن ها غرق شد، از کنار آن ها به راحتی نگذریم. دعا را که می خوانیم به معانی آن دقت کنیم . در این صورت می بینیم که کم کم روزنه هایی باز می شود ،لحظه به لحظه تلنگری می خوریم که ما را از خواب آلودگی و خمودی می رهاند.

مثلا همین فراز «الهی لاتۆدّبنی بعقوبتک»؛ ادب چیست؟ این عقوبت چیست که می گوید به عقوبتت ادبم نکن؟

نَفَس امام نفس پاکی است نفس گناه آلوده نیست.. دعایی که از معصوم نقل شده را دعای «مأثوره» می گویند یعنی از امام رسیده است. مانند دعای جوشن صغیر که وقتی نگاه می کنیم می بینیم نعمت ها را یکی یکی بر می شمرد. نعمت هایی که به وفور در اختیار ما هست و ما به آن توجه نمی کنیم ، تأمل در یکی از آنها تحولی عمیق می آفریند

یا آن «انتقامک و سخطک»که در دعای کمیل می گوید، چیست؟ اگر خداوند بخواهد انتقام بگیرد چه می کند؟ اگر خدا بخواهد غضب خود را نشان دهد چه می شود؟ ولی خداوند اینها را به رخ ما نمی کشد.

واژگان دعا به گونه ای است که اگر انسان متوجه شود چه خبر است خود به خود با دعا انس می گیرد.خود دعا برای ما ترمز می شود که هر تصمیمی نگیریم ،هر کاری انجام ندهیم. در دعای ابوحمزه است که : «خدایا اگر من می دانستم وقتی که گناه می کنم کسی دیگری هم جز تو مرا می بیند انجام نمی دادم»، معنایش این است که اگر یک بچه دوساله مرا ببیند آن گناه را نخواهم کرد.همین مراقبت ما را بیشتر خواهد کرد و به این باور می رساند که "عالم محضر خداست،در محضر خدا معصیت نکنیم".

معانی ابوحمزه ثمالی از ابتدا که عرض حال است تا انتها که درخواست هاست، هر کدام به یک شکل خاص لذت بخش است. چرا که یک شوک معنوی به انسان وارد می کند و علامت احیا است، مثل شوکی که به قلب بیمار وارد می کنند که علامت حیات را نمایان می کند. این دعا به ما شوک وارد نموده و ما را زنده می کند.

وقتی می گوید که خدایا مرا از چشمت نینداز، هشدار می دهد که مواظب باشید به اینجا نرسید که از چشم خدا بیافتید و باک نداشته نباشد، سریع برگردید .در رمضان سفره رحمت خدا گسترده است .

اگر به دعای جوشن کبیر نگاه کنیم بیش از چهار پنجم صفات خدا لطف است، حکیم، رحیم، رحمان.اما گاهی نیز می گوید من قهار هم هستم و تصور نکنید که خداوند همیشه ناز بنده ام را می خرم، خداوند دست بنده اش را تا جایی می گیرد که خود او بخواهد. اگر نیاید باید بداند که خداوند قهار هم هست.جبار هم هست. اما اگر ما مطیع خدا شویم همه درها به روی ما باز می شود.به حضرت موسی علیه السلام فرمود:من همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند،من مطیع کسی هستم که فرمانبردار من باشد؛رمضان فرصت مناسب این همنشینی با خداست.

                                                                                                                                    مصاحبه: فاطمه محمدی

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.