بزرگ شدن پروستات همیشه خطرناک نیست

پروستات یک عضو مختص مردان است. پروستات در مردان وظیفه فیزیولوژیک مهمی ندارد و حدود 60 درصد حجم مایع منی در مردان، ناشی از ترشحات آن است. پروستات در تمامی مردان، با بالا رفتن سن بزرگ می شود و جزو فرایند طبیعی زندگی است.

پروستات ما بین گردن مثانه و مجرا قرار دارد و ادرار از وسط آن عبور می کند.

همانطور که با افزایش سن موها سفید می شوند، پروستات مرد نیز بزرگ می شود، ولی این بزرگ شدن خوش‌خیم در مردان مختلف، شدت و ضعف و دیر و زود دارد.

بزرگی پروستات می تواند ناشی از سرطان پروستات نیز باشد، بنابراین از اصطلاح بزرگی خوش خیم پروستات استفاده می شود تا آن را از سرطان پروستات افتراق دهد.

بزرگ شدن پروستات یک امر طبیعی است، ولی موضوعی که مهم است این است که با برخورد مناسب از عوارض بالقوه خطرناک بزرگی پروستات پیشگیری گردد.

در کل علائم ادراری ناشی از بزرگ شدن پروستات را به دو دسته بزرگ تقسیم می کنند:

علائم تحریکی مثل سوزش و تکرر ادرار و علائم انسدادی مثل تاخیر در شروع ادرار ، باریک شدن جریان ادرار، طولانی شدن مدت زمان تخلیه ادرار و قطره قطره ادرار کردن.

در حالت طبیعی هنگام ادرار کردن، معمولا در طی 2 تا 5 ثانیه جریان ادرار شروع شده و مثانه در کمتر از دو دقیقه خالی می شود. ولی با بزرگ شدن پروستات، به علت انسداد در مسیر جریان ادرار باید منتظر شد تا فشار داخل مثانه به مقدار زیاد افزایش یابد تا به انسداد غلبه کند و جریان ادرار برقرار شود.

گاهی چند دقیقه زمان لازم است تا جریان ادرار شروع شود و علاوه بر آن پس از شروع جریان ادرار، به علت انسداد، جریان ادرار آهسته بوده و خالی شدن مثانه طول می کشد.

اگر به این علائم اهمیتی داده نشود، ممکن است بیمار کلیه های خود را از دست بدهد.

به علت انسدادی که در مسیر جریان خروجی ادرار است، فشار داخل مثانه به شدت افزایش یافته و مقدار زیادی از ادرار در مثانه باقی می ماند. ادرار باقیمانده در مثانه، به کلیه ها پس زده و آنها را از کار می اندازد. بنابراین علائم ادراری را نباید به هیچ وجه کم اهمیت تلقی کرد.

از طرف دیگر اگر هر مرد مسنی دچار علائم ادراری فوق گردید، حتما دلیل بر بزرگ شدن پروستات وی نمی باشد، ولی این گونه مردان نیاز به بررسی دارند. پس از بررسی اگر مشخص شد که دارای بزرگی خوش خیم پروستات هستند، در مورد چگونگی درمان، پزشک تصمیم خواهد گرفت.

مطلب مهم بعدی درمان به موقع بزرگی پروستات است.

اگر انسداد در مسیر خروجی جریان ادرار شدید باشد، مثانه باید زور بزند تا محتویات خود را خارج کند. مثانه در حالت عادی دارای قابلیت ارتجاعی زیاد است. هر گونه افزایش در فشار داخل مثانه، برای کلیه ها به شدت مضر است.

یکی از علل مهم مرگ و میر در افرادی که به علت تصادف دچار قطع نخاع شده اند، افزایش فشار داخل مثانه و از بین رفتن کلیه ها است.

در حالت طبیعی با پر شدن مثانه، فشار داخل مثانه افزایش نمی یابد، چون جدار مثانه نرم بوده و با افزایش ادرار متسع شده و حجم آن افزایش می یابد.

اگر مثانه مدت های طولانی برای خارج کردن محتویات خود زور بزند، کم کم قابلیت ارتجاعی خود را از دست داده و جدار آن که از عضله ساخته شده است، به شدت ضخیم می شود.

با گذشت زمان، جدار مثانه به شکل چرم در آمده و مثانه قابلیت ارتجاعی خود را از دست می دهد. در این گونه مردان است که پس از عمل جراحی پروستات، علائم ادراری آنها بهبود پیدا نمی کند.

بنابراین توصیه می شود که تمامی مردان بالای 50 سال، از نظر بزرگی خوش خیم پروستات حداقل یک بار توسط پزشک بررسی شوند و اگر مبتلا به بزرگی پروستات بودند، می توان در فواصل منظم آنها را تحت نظر گرفت تا خدای نکرده دچار عوارض بزرگی پروستات نشوند.

برای درمان بزرگی پروستات دو روش کلی وجود دارد: درمان دارویی و درمان جراحی.

درمان های دارویی به دو دسته تقسیم می شوند. یک عده داروهایی هستند که جنبه تسکینی دارند و به طور موقت علائم ادراری بیمار را بهبود می بخشند و بیمار تا موقعی که دارو را مصرف می کند تا حدودی راحت است. اثر این داروهای تسکینی سریع است.

یک عده داروهایی هم هستند که اثرات آنها در دراز مدت ظاهر می شوند (مثلا 12 هفته). این داروها معمولا پس از سه ماه مصرف، اندازه پروستات را به اندازه 20 تا 30 درصد کوچک می کنند. پس از قطع دارو، در چند ماه بعدی، اندازه پروستات به حالت اول خود بر می گردد.

بنابراین درمان دارویی قطعی برای بزرگی پروستات وجود ندارد و اگر لازم شد بیمار را باید به موقع تحت عمل جراحی قرار داد.

معمولا رشد پروستات بالای سن 40 سالگی تسریع شده و از هر سه نفر مرد، یکی از آنها در طول مدت زندگی نیاز به عمل جراحی پیدا می کند.

در مواردی که باید عمل جراحی صورت بگیرد، یک اتفاق نظر کلی وجود ندارد و باید پزشک با توجه به شرایط بیمار، وضعیت بالینی وی و شدت مشکل، تصمیم بگیرد که بهترین اقدام برای بیمار کدام است.

وزن پروستات در مردان جوان حدود 20 گرم است. با بالا رفتن سن اندازه آن رفته رفته بزرگ شده و در سن 60 سالگی حدود 40 گرم می شود. بنابراین مثلا اگر مرد 60 ساله ای با علائم ادراری مراجعه کرد و وزن پروستات وی 80 گرم بود و اگر این مرد مشکل خاص دیگری نداشته باشد، باید عمل جراحی شود. به تاخیر انداختن جراحی، هم سبب ایجاد عوارض می شود و هم سبب اتلاف هزینه بیمار به علت تجویز دارو می گردد و هم اینکه سن بیمار زیادتر شده و تحمل عمل جراحی برای وی سخت تر می شود.

در دو مورد زیر بیمار قطعا باید عمل جراحی شود

1- پس زدن ادرار به کلیه ها و پرشدن کلیه از ادرار ، چون این بیماران اگر جراحی نشوند کلیه های خود را از دست می دهند.

2-  بالا رفتن اوره خون ، یعنی این که آسیب کلیه ها شروع شده است.

در موارد زیر بهتر است بیمار عمل جراحی شود

- علائم ادراری آنقدر شدید هستند که مزاحم زندگی بیمار می شوند، مثلا شب تا صبح، 5 بار برای ادرار کردن بیدار می شود.

- بیمار دچار خونریزی از ادرار است. در این بیماران به علت زور زدن عروق پروستات پاره شده و خونریزی ایجاد می شود.

- حجم ادرار باقیمانده بیشتر از 60 میلی لیتر باشد.

- بیمار دچار عفونت های ادراری مکرر گردد.

تعداد قابل توجهی از بیمارانی که دارای بزرگی پروستات هستند، اگر بطور مناسب درمان نشوند، به طرف احتباس ادراری پیش می روند. این بیماران حالت اورژانسی پیدا می کنند، ضمن اینکه احتباس ادراری بسیار دردناک می باشد.

اگر بیمار دارای بزرگی پروستات است و نیاز به عمل دارد، نباید آن را با دارودرمانی به تاخیر انداخت. اگر درمان بزرگی پروستات به موقع صورت نگیرد ممکن است منجر به از بین رفتن کلیه ها شده و دیگر پس از عمل جراحی، علائم ادراری بیمار خوب نشوند.

بالاخره اینکه تعدد روابط زناشویی (کم یا زیاد) تاثیری بر بزرگی پروستات ندارد.

عفونت پروستات را نباید با بزرگی پروستات اشتباه کرد. عفونت پروستات معمولا در مردان جوان و میانسال دیده می شود و علائم ادراری شبیه به بزرگی پروستات ایجاد می کند، منتهی روشهای تشخیصی و درمانی آن متفاوت هستند. بنابراین عفونت و التهاب پروستات را نباید با بزرگی پروستات اشتباه کرد.

بخش سلامت تبیان

مطالب مرتبط:

سرطان پروستات در آقایان

سرمادرمانی برای سرطان پروستات

شایع‌ترین سرطان در مردان مسن

سرطان پروستات؛ علل و علائم آن

تشخیص و درمان سرطان پروستات