"ترس" همیشه هم بد نیست

---

عموما مردم فکر می کنند که ترس از صفات بد هست اما آنچه مهم است، این است که آیا این صفت طبق تصور مردم مطلقا بد هست یا نه؟ و یا اساسا ترس ممدوحی هم وجود دارد؟

---

در قرآن از برخی اقسام ترس سخن به میان آمده که با توضیح این موارد میشه فهمید که کدوام یک پسندیده و کدام یک مذموم است :

الف : ترس از فقر :

یکی از انواع ترس که در حال حاضر هم دامن گیر بسیاری از افراد جامعه است ترس از فقر و نداری است. این نوع ترس باعث سلب آسایش از انسان می شود و چه بسا این ترس مانع از انجام خیلی از اعمال نیک همچون انفاق، صدقه و...شود.

در قرآن در سوره اسراء آیه 31 خطاب به اعراب جاهلیت که فرزندان خودشون رو از ترس فقر میکشتند میفرماید:

(وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ خَشْیَةَ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِیَّاكُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ كانَ خِطْأً كَبیراً

فرزندانتان خود را از ترس رو آوردن فقر نکشید ما هم شما را و هم فرزندان شما را روزی می دهیم.)

در این آیه به نکته ظریفی اشاره شده، نکته این است که در آیه روزی خود آنها مقدم بر روزی فرزندان آمده، یعنی خیال نکنید که روزی شما دست خودتان هست بلکه روزی شما را هم خود ما می دهیم .پس همانطور که روزی شما را رساندیم روزی فرزندانتان را نیز می رسانیم.

یک نکته تربیتی که در این آیه به چشم می خورد این است که: اگر انسان به این مطلب ایمان پیدا کند که رزاق فقط خداست آن وقت دیگر هراسی از فقر نخواهند داشت و همه امور را در دست خدا می بیند.

ب : ترس از مرگ :

ترس از مرگ یکی از فطریات انسان این است که میل به حیات دارد و از هر چه که بخواهد مانع حیات وی شود گریزان است .

این ترس ناشی از این است که انسان فکر می کند که با مرگ زندگی او به پایان می رسد و برای همیشه نابود خواهد شد و یا گروهی چون نمیدانند که پس از مرگ چه سرنوشتی در انتظارشان هست از مرگ گریزانند ولی عده ایی دیگر به خاطر ارتکاب اعمال ناپسند از عاقبت آن بیمناکند و از مرگ میترسند.

در این میان فقط عده ای خاص وجود دارند که از مر گ هیچ هراسی ندارند و آن هم کسانی هستند که ایمان به خدا دارند و اعمال صالح انجام می دهند و مرگ را به تعبیر از حضرت علی علیه السلام همانند پلی می دانند که ها را از این دنیا به عالم دیگری انتقال میدهد و حتی اگر احساس ترس هم ازمر گ به انان دست بدهد در حقیقت به خاطر این است که می ترسند از آمرزش الهی بهره مند نشوند و به رحمت الهی دست نیابند شکی نیست که ترس از مرگ برای گنهکارانی که می ترسند مرگشان پیش از توبه فرا رسد سخت و دردناک است.

ج : ترس از خدا :

در سوره انفال آیه دوم یکی از خصوصیات مومن را ترس الهی می داند:

( إِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ الَّذینَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إیماناً وَ عَلى رَبِّهِمْ یَتَوَكَّلُونَ

مۆمنان حقیقی آنان هستند که چون ذکری از خدا شود(از عظمت و جلال خدا) دلهاشان ترسان و لرزان شود و چون آیات خدا را بر آنها تلاوت کنند بر مقام ایمانشان بیافزاید و به خدای خود در هر کار توکل می کنند.)

چرا باید از خدا ترسید؟

ممکن است این سۆال برای بعضی مطرح باشد که ترس از خدا یعنی چه؟ مگر خداوند چیز ترسناکی است که باید از او ترسید ؟

در جواب این سۆال باید بگوییم ذات خداوند چیز ترسناکی نیست آنچه که باید انسان از آن بترسد از عدل الهی است در دعا می خوانیم ،«جللت ان یخاف منک الا العدل، و ان یرجی منک الا الاحسان و الفضل »؛ یعنی تو منزهی از اینکه از تو ترسی باشد جز از ناحیه عدالتت و از اینکه از تو جز امید نیکی و بخشندگی توان داشت.

ترس انسان هم از عدالت ، در حقیقت ترس از اعمال خود آدمی است یعنی که انسان در گذشته کار خطای کرده و یا می ترسد که در آینده از او خطایی سر زند .

این مطلب دقیقاً اشاره به مسأله خوف و رجاء دارد به این معنا است که انسان از طرفی باید خوف از اعمال اش داشته باشد و از طرفی هم به خدا امید داشته باشد که به او کمک می کند. امام سجاد علیه السلام در دعای ابوحمزه می فرماید: «مولای اذا رأیت ذنوبی فزعت، و اذا رایت کرمک طمعت»؛ یعنی هرگاه به خطاهای خودم متوجه می شوم ترس و هراس مرا می گیرد و چون به کرم وجود تو نظر می افکنم امیدواری پیدا می کنم .

در نهایت بهتر است بدانیم ، ترس از خدا نقش مهمی در زندگی مۆمن ایفا می کند یعنی او را از ارتکاب گناه مصون می دارد و در نهایت از دچار شدن به خشم الهی مصون داشته و علاوه بر آن او را به انجام عبادت و تقوا و کارهای شایسته برای کسب رضای الهی تشویق و به ترک محرمات وا می دارد.

بخش قرآن تبیان

منبع : وبلاگ گروهی رهپویان قرآن