تدابیر لازم برای یک ماه رمضان گرم و تابستانی

چند سالی است که ماه مبارک رمضان با روزهای گرم و طولانی تابستان تلاقی کرده و قرار گرفتن این ماه مبارک در وسط تابستان امسال به نظر کار روزه گرفتن را کمی سخت و دشوار می کند. هر چند دشواری روزه در این فصل، ثواب روزه را نسبت به سایر فصلهای سال بیشتر می کند[1]؛ ولی نادیده گرفتن برخی نکات لازم، سبب می شود این دشواری به حدی برسد که طاقت روزه گرفتن از کف برود و انسانهای کم طاقت و نیز کسانی که از باور ضعیف تری برخوردارند بهانه ای برای فرار از روزه به دست آورده و از تن دادن به این واجب الهی طفره روند.

کنترل تشنگی

مهمترین مشکل روزه داران محترم در این روزهای گرم و طولانی مرداد ماه تشنگی ناشی از گرمای هواست که تقریبا تمام کشور ما درگیر آن است.

برای کاستن این مشکل لازم است تا روزه داران محترم، آب لازم بدن را در فرصت مجاز یعنی از اذان مغرب تا اذان صبح تامین کنند. به این صورت که در فواصل معینی مثلا ساعتی یک بار مقداری نوشیدنی و مایعات دلخواه را بنوشند.

توجه: از نوشیدن به یکباره چند لیوان آب به هنگام افطار و یا سحر خودداری کنید که برای معده آزاردهنده است؛ در عوض خوردن هندوانه، نوشیدن انواع و اقسام آب میوه، شربت و یا همان آب معمولی به مقدار کم، ولی مستمر؛ ضمن لذت بخش بودن ذخیره خوبی برای شما در طول روز خواهد بود.

نوشیدن مایعات گازدار و یا شور توصیه نمی شود؛ چون اولی موجب اختلالات گوارشی و دومی سبب تشنگی های مکرر می شود که هر دوی اینها برای انسان روزه دار آزاردهنده است و نیز بدانید که چای بر خلاف تصور عمومی سبب تشنگی در طول روز می شود.[2]

کسانی که در فرصت مجاز، آب لازم را به بدن خود رسانده اند اگر به صورت مقطعی در اثر گرما یا فعالیت، دچار تشنگی شدند؛ اصلا نگران نباشند چون این افراد با کمی استراحت و قرار گرفتن در محیطی خنک می توانند دوباره به حالت اول بازگردند.

کنترل گرسنگی

اگر غذایی که در وعده سحری استفاده می کنید زود هضم شود شما خیلی زود احساس گرسنگی خواهید کرد و این در حالی است که تا افطار زمان زیادی مانده است؛ بنابراین توصیه می شود در وعده سحری از غذاهایی استفاده کنید که به اصطلاح دیر هضم اند؛ این غذاها، ساعتها دستگاه گوارش را به خود مشغول می کنند و همین سبب می شود تا انسان احساس گرسنگی نکند.

کارشناسان تغذیه معتقدند غذاهای دیر هضم نظیر نان، برنج و سیب زمینی که دارای کربوهیدرات های پیچیده هستند و همچنین میوه، سبزی، غلات و حبوبات گروه های غذایی مناسبی برای وعده سحری هستند و در مقابل بهتر است از مصرف غذاهای سرخ شده، پرچرب و شیرین در این وعده غذایی خودداری گردد.

به گفته ایشان غذاهای دیرهضم به دلیل داشتن فیبر زیاد، معمولا هشت ساعت در دستگاه گوارش می مانند در حالیکه غذاهای زود هضم، سه تا چهار ساعت در معده می مانند و فرد خیلی زود احساس گرسنگی خواهد کرد.

کمک به تازه مکلفین

آقا پسرها و به خصوص دختر خانمهایی که تازه به سن تکلیف رسیده اند نیاز جدی به همکاری و همیاری اطرافیان به ویژه والدین خود دارند. اگر شما از کسانی هستید که با این گروه سنی سر و کار دارید تلاش کنید این عزیزان تا جایی که ممکن است در ساعتهای گرم روز در معرض گرما قرار نگرفته و فعالیت تشنه یا گرسنه کننده ای انجام ندهند.

توجه داشته باشید که آنها در خوردن و آشامیدن عجولند که این ممکن است موجب رفتار نامناسب غذایی در آنها شود؛ بنابراین توصیه های مهم غذایی را درباره آنها نیز اجرا کنید.

ضعف و بی حالی، کمی سردرد، تشنگی و گرسنگی همه از عوارض طبیعی روزه است که در روزه های آغازین ماه مبارک، افراد دچار آن می شوند. بدانید که اینها همه ناشی از تغییر رفتار غذایی است که به تدریج برطرف می شوند و مهمتر اینکه هیچ یک از این حالتها مجوز خوردن روزه نمی باشد.

توصیه ای به دولت، ریاست اصناف و صاحبان مشاغل سخت

برای مثال به گفته حجة الاسلام قرائتی چه اشکالی دارد نانوایان محترم به جای روز، شب اقدام به پخت نان کنند؛ مردم هم برای تهیه نان یا همان شب و یا فردا صبح رفته و نان لازم خود را خریداری کنند تا نانوایان مجبور نشوند تشنگی را در مقابل تنور و در گرمای مردادماه تحمل کنند.

سایر مشاغل نیز همین وضعیت را دارند یعنی با تغییر ساعت کاری آنها مشکل سختی روزه آن عزیزان نیز به راحتی حل می شود.

یک خاطره

چهار سال پیش ماه مبارک را در خدمت کارکنان و کارگران شرکتی در عسلویه بوشهر بودم. رطوبت زیاد هوا (شرجی) وقتی با شدت گرمای خورشید آمیخته می شد چیزی شبیه سونای خشک و بخار تولید می کرد که نفس کشیدن در محیط باز و بی کولر آنجا سخت می شد تا چه رسد به کندن زمین با بیل. در آن هوای جهنمی شاهد بودم که برخی کارگران تشنگی طاقت فرسای آنجا را تحمل می کردند و روزه می گرفتند. در حالیکه با کمترین امکانات موجود در آنجا یعنی چند نورافکن به راحتی ممکن بود که آن کارها را شب بعد از افطار انجام داد بی آنکه کمترین خسارتی به دولت و ملت وارد شود.

نتیجه: این مسئله مهم نیاز به یک مدیریت صحیح و جدی دارد تا راه عبادت و بندگی خدا، آن هم در این ماه پربرکت و عظمت بر مردم خوب و با تقوای ایران اسلامی در هر پست و شغلی که هستند آسان و هموار شود.

آنچه گذشت یک سری قواعد و اصولی بود که رعایت آنها ما را در انجام یک واجب الهی مهم به نام روزه ماه مبارک رمضان کمک می کند که البته منحصر در همین موارد نشده و باز هم می توان به آن افزود ولی حوصله این نوشته بیش از این نیست. سوالات شرعی گوناگونی در عناوین ذکر شده مطرح است که در واقع فروعات این بحثند و پرداختن به آنها مجال دیگری می طلبد.

خلاصه:

با اینکه ماه مبارک رمضان با یکی از ماههای گرم با روزهای طولانی سال تلاقی کرده است ولی این دلیل نمی شود که برخی به بهانه گرمی هوا تشنگی زیاد و ... روزه این ماه را کم رنگ کنند. مشکلات یاد شده قابل درمان و پیش گیری هستند و ما می توانیم با رعایت آنها تا حد قابل قبولی روزه گرفتن را بر خود و دیگران آسان کنیم؛ روزه ای که در این ماه از بهترین ابزار قرب ما به خالق یکتاست.

1.  رسول خدا ص فرمود: أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ أَحْمَزُهَا ؛ برترین عبادتها دشوارترین آنهاست. بحارالانوار 67/191

2.   مطالب تخصصی در حوزه پزشکی و سلامت که در این نوشته آمده از پایگاههایی مانند پایگاه غذا و سلامت نقل شده است.

امید پیشگر

بخش تغذیه و آشپزی تبیان