4گروهی که روزه شان قبول نمی شود!
روزه نیستبرای کسی که امام و پیشوای خود را نافرمانی کند و از او اطاعت ننماید، و صحیح نیست روزه عبد فراری، تا مراجعت کند و به خدمت باز نگردد، و روزه زن ناشزه درست نمیباشد تا توبه کند و در اختیار همسرش قرار گیرد و همچنین روزه فرزند عاق شده پدر و مادر تا خوب نشود و اصلاح نگردد، مورد قبول قرار نمیگیرد، و روزه به حساب نمیآید .
چگونه روزه درست بگیریم که مورد قبول خداوند قرار گیرد؟
روزه فقط امساک از اکل و شرب نیست، بلکه شرائطی دیگر دارد که تعهد و مسۆولیت های انسان را در برابر آن زیاد می کند.
در روایت است که روزه چهار گروه مقبول نیست:
حضرت صادق ( علیهالسلام) فرمود: لا صیام لمن عصی الامام، و لا صیام لعبد آبق حتی یرجع، و لا صیام لامراة ناشزة حتی تتوب، و لا صیام لولد عاق حتی یبر، (1) ؛ روزه نیست برای کسی که امام و پیشوای خود را نافرمانی کند و از او اطاعت ننماید، و صحیح نیست روزه عبد فراری، تا مراجعت کند و به خدمت باز نگردد، و روزه زن ناشزه درست نمیباشد تا توبه کند و در اختیار همسرش قرار گیرد و همچنین روزه فرزند عاق شده پدر و مادر تا خوب نشود و اصلاح نگردد، مورد قبول قرار نمیگیرد، و روزه به حساب نمیآید .
حضرت فاطمه (علیهاالسلام) در آداب صائم سخن میگوید:
حضرت فاطمه (علیها السلام) سیده نسوان عالم در آداب روزهدار میفرماید: صائم با روزه خویش کاری نکرده (یعنی حق روزه را ادا نکرده) هر گاه زبان و گوش و چشم و جوارحش را از (آنچه که بر آنها حرام است) حفظ نکرده باشد. یعنی روزه یک مسمای واقعی از حفظ شکم از کل خوردنی ها و نوشیدنی ها و مبطلات دیگر و خلاصهای از اجتناب از گناهان و معصیتخداوند میباشد، زیرا روزهدار بدون پرهیز از تمامی محرمات روزه واقعی را در خویش تحقق نبخشیده است.
پنج خصلت موجب افطار روزه و بطلان وضوء:
اگر چه امروز فقهای عالی مقام این موارد را مبطل روزه و وضوء نمیدانند زیرا کمتر کسی است در زمان ما و فرهنگ طاغوت زده و غرب زده ما از این اوصاف رذیله بپرهیزد، آن خصال پنجگانه از بیان پیامبر گرامی اسلام چنین است: «خمس خصال یفطرن الصائم، و ینقضن الوضوء الکذب، و الغیبة و النمیمة، و النظر بشهوة، و الیمین الکاذبة» (2)
هر زنی که شوی خویش را به زبان بیازارد، خداوند هیچ عمل و حسنهای را از او قبول نکند، تا شوهر را راضی سازد، اگر چه در تمامی روزهای عمرش روزه باشد، و تمامی شبهای زندگیش را به نماز ایستاده باشد، و تمامی بندگان را آزاد سازد، و همیشه ملازم گردن اسبان (که حاکی از جهاد دائمی است) در راه خدا بوده باشد، اول کسی است که وارد آتش جهنم خواهد شد، و نیز اینچنین است اگر مرد به زوجه خویش ظلم نماید، (یعنی همه این عذابها برای آن مرد نیز جاری خواهد بود
پنج صفت است که روزه را باطل و وضوء را میشکند، دروغ و غیبت و سخن چینی و نظر شهوت انگیز، و قسم دروغ. این اوصاف ذمیمه براستی اثر معنوی و روحانی روزه و وضوء که یک عبادت است در اسلام خنثی میکند، و اجر و ثواب روزه و وضوء را نابود مینماید.
اثرات منفی غیبت و نمامی در روزه :
امام رضا علیهالسلام فرمود: «از غیبت مۆمن اجتناب کنید، و از نمامی بپرهیزید، براستی که غیبت و نمامی روزه صائم را باطل مینماید، (و اثرات و ثواب روزه را زایل میگرداند) ، ولی از فاجر و شارب الخمر و شطرنجباز و قمار باز غیبتی نیست، (یعنی آنان از خود هتک حرمت نمودهاند، و آبرو از خویش بردهاند).» (3)
روزه حجاب زبان و گوش و چشم از گناه است :
از فقه الرضا ( علیهالسلام) روایت شده که حضرت رضا( علیهالسلام) در رابطه با شرائط روزه و روزهداری چنین فرمود: بدان (ای روزهدار) خدای رحمتت کند، که براستی روزه ستر و حجابی است، که خداوند او را بر زبانها و گوشها و چشمها و سائر جوارح زده است، هر گاه معتاد بر زشتیها و شر و فساد باشند، (چون زبان و گوش و چشم و سایر جوارح هر گاه تحت کنترل دقیق ایمان و دین شخص باشند، از شر آنان کاملا در امان میباشد) که طهارت (و حجاب صوم) بر اسماع و ابصار و غیره، او را از آتش جهنم میپوشاند و حجابی محکم از آتش برای او خواهند شد.
به تحقیق خداوند بر هر «آدم» خستهای برای روزه گرفتن حقی مقرر فرموده است، پس اگر آن حق را اداء کند (و به خوبی حق روزهداری را به جای آورد) هر آینه صائم و روزهدار است، (یعنی به جای آورده حق روزه را) و هر کس بعضی از آن شرایط را ترک نموده، از فضیلت و ثواب روزهاش به قدر و بحسب آنچه ترک کرده کاسته است. (4)
از زنی که با زبان شوهرش را بیازارد هیچ عبادتی قبول نخواهد شد:
از منهیات رسول گرامی خدا (صلی الله علیه و آله) میخوانیم:
فرمود: هر زنی که شوی خویش را به زبان بیازارد، خداوند هیچ عمل و حسنهای را از او قبول نکند، تا شوهر را راضی سازد، اگر چه در تمامی روزهای عمرش روزه باشد، و تمامی شبهای زندگیش را به نماز ایستاده باشد، و تمامی بندگان را آزاد سازد، و همیشه ملازم گردن اسبان (که حاکی از جهاد دائمی است) در راه خدا بوده باشد، اول کسی است که وارد آتش جهنم خواهد شد، و نیز اینچنین است اگر مرد به زوجه خویش ظلم نماید، (یعنی همه این عذابها برای آن مرد نیز جاری خواهد بود. ) (5)
از آنجائی که روزه، دانشگاه اخلاق و تزکیه نفس و وسیله خود سازیست، لذا روزهدار باید در این دانشگاه از کلیه آداب و برنامههای تربیتی برخوردار، و در حقیقتخود باید یک معلم اخلاق بوده و بر اعضاء و جوارح خویش تسلط کامل داشته باشد.
چشم و گوش و زبان و. . . تو هم باید روزه باشند :
در اینجا معلم واقعی اخلاق و پیشوای ششم حضرت جعفر بن محمد (علیهما السلام) میفرماید: «اذا صمت فلیصم سمعک، و بصرک، و شعرک، و عدد اشیاء غیر هذا، و قال: لا یکونن یوم صومک کیوم فطرک» (6) آنگاه که روزه هستی، پس باید گوش و چشم و موی تو در حال امساک باشند (از گناهان و هر نوع معاصی که از آنها خواسته است پرهیز نمایند) امام چیزهای دیگری غیر از آنچه را نامبرده شمرد و سپس فرمود: البته نباید روز، روزهداریت همانند روز افطارت باشد. (یعنی این قدر آثار تربیتی روزهات زود گذر نباشد، که هیچ گونه تفاوتی با روزهای قبل و بعد از روزهات، جز امساک از خوردنیها و آشامیدنیها، نداشته باشی) .
پنج صفت است که روزه را باطل و وضوء را میشکند، دروغ و غیبت و سخن چینی و نظر شهوت انگیز، و قسم دروغ.این اوصاف ذمیمه براستی اثر معنوی و روحانی روزه و وضوء که یک عبادت است در اسلام خنثی میکند، و اجر و ثواب روزه و وضوء را نابود مینماید
حقوقی که روزه از یک مسلمان دارد:
در رساله حقوق، امام سجاد علیهالسلام حقوق افعالی را برای انسان میشمرد، وقتی به روزه میرسد و حقی که روزه، این فریضه الهی از انسان متعهد و مسۆول دارد، اینگونه بیان میفرماید :
اما حق روزه آن است که بدانی این پردهای است که خداوند در برابر زبان، گوش، چشم، فرج، و شکمت آویخته تا تو را از آتش بپوشاند، چنان که در حدیث آمده «روزه سپر آتش است» ، اگر اعضای خود را در پس این پرده نگاه داری (و آنها را از گناه حفظ کنی) امید است (از عذاب) محجوب و محفوظ باشی و اگر اعضاء پشت پرده آرام نگیرد، و گوشه و کنار آن بالا رود، و عضوها برای تجاوز از حدود سرکشد، چشم نگاه شهوت انگیز کند، نیروها که باید برای حفظ بدن بکار رود به راه دیگر مصرف شود، ممکن است، پرده پاره گشته بدن بیرون افتد (و طعمه آتش گردد) و لا قوة الا بالله، بلی روزه صحیح، سند شرافت، و معیار هوش، و نیروی اراده انسان است، از این جهت میتوان کند ذهنی و ضعف اراده را متضاد با روزه دانست.
از غذای حلال وقت افطار آن قدر نخورد که معده پر شود که هیچ ظرفی مبغوضتر به پیشگاه خداوند از شکم پری نیست که از غذای حلال پر شده باشد، که در نتیجه قدرت هیچ گونه عبادتی و بهره برداری از شبهای پر فیض ماه رمضان نداشته باشد، و ثانیا این عمل با روزهداری و دستورات روحانی و معنوی روزه و اثرات آن منافات دارد
داستان دو زن روزهدار که غیبت مردم میکردند
روایت شده دو زن در عهد پیامبر (صلی الله علیه و آله) روزهدار بودند، در آخر روز حالشان از شدت گرسنگی و تشنگی وخیم شد و نزدیک بود که تلف گردند، پس فرستادند کسی را پیش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) که تا از آن حضرت اذن افطار بگیرند، پیامبر (صلی الله علیه و آله) ظرفی را فرستاد برای آن زنان، فرمود: به ایشان بگو که در داخل این ظرف قی کنید آنچه که خوردید، پس یکی از آندو قی کرد نیمی از آن ظرف را از لختههای خون و گوشتخالص پر کرد، و آن دیگری نیز با قی کرد خویش بقیه ظرف را پر نمود، مردم از این ماجرا به شگفت درآمدند و تعجب کردند، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: این دو زن از آنچه که بر آنها حلال بود امساک نمودند، و بر آنچه که بر آنان حرام بود روزه خویش را باطل نمودند، به این صورت که نشستند در کنار هم دیگر، از مردم غیبت کردند، و این است آنچه که پشتسر مردم گفتند که در این ظرف است، از گوشتهای آنان.
توجه به دو نکته :
-از غذای حلال وقت افطار آن قدر نخورد که معده پر شود که هیچ ظرفی مبغوضتر به پیشگاه خداوند از شکم پری نیست که از غذای حلال پر شده باشد، که در نتیجه قدرت هیچ گونه عبادتی و بهره برداری از شبهای پر فیض ماه رمضان نداشته باشد، و ثانیا این عمل با روزهداری و دستورات روحانی و معنوی روزه و اثرات آن منافات دارد.
- اینکه قلبش بعد از افطار مضطرب و معلق بین خوف و رجا باشد، زیرا نمیداند که آیا روزهاش مقبول حضرت حق قرار گرفته یا خیر، آیا با قبولی روزهاش جزء مقربین استیا با عدم قبولی روزه جزء آنهائی که مشمول خشم خداوند هستند میباشد، پس این است معنی واقعی و باطنی روزه، که این نوع روزه در رتبه انبیاء و اولیاء گرامی خدا خواهد بود. (7)
پی نوشتها:
1- وقایع الایام خیابانی، ص 432.
2- نهج الفصاحه، حدیث 1459.
3- فقه الرضا ( علیهالسلام) .
4- مستدرک الوسائل، نقل از وقایع الایام خیابانی، ص 432.
5- مکارم الاخلاق، ج 2، ص 368.
6- وافی ج 7، ص 33.77
7- از کتاب شریف محجة البیضاء، ج 2، ص 130
فرآوری محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع : سایت پرسمان
