زنان هورمون‌درمانی انجام دهند یا نه؟
یائسگی دوره ای طبیعی در زندگی زنان است که نشانه اش، توقف فعالیت تخمدان ها و قطع قاعدگی است. این دوره ممکن است ناگهانی یا تدریجی اتفاق بیفتد. قاعدگی معمولا در اواخر دهه پنجم زندگی روی می دهد. برخی مسایل مربوط به این دوره مثل پوکی استخوان و بیماری های قلبی عروقی، علاوه بر سن، به کمبود های هورمونی هم مربوط می شود و به همین دلیل، لازم است هورمون درمانی نیز در این سنین، مورد توجه باشد.
درباره هورمون درمانی با دکتر نسرین نیرومنش، فوق تخصص بیماری های زنان و نازایی به گفتگو نشسته ایم.
هورمون درمانی چه نفعی برای خانم ها دارد؟
درمان جایگزین توسط هورمون یا همان هورمون درمانی را می توان به تمام زنانی که علایم زیر را دارند پیشنهاد کرد:
گرگرفتگی، خشکی واژن، مشکلات ادراری، خانم هایی که بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان هستند مثلا سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند یا سابقه مصرف دخانیات دارند و وزن شان کم است یا علایم رادیولوژیک پوکی استخوان دارند و همینطور افرادی که در معرض بیماری های قلبی و عروقی هستند و سابقه خانوادگی فشارخون بالا یا بیماری قلبی عروقی دارند.
فکر می کنم در این میان، گرگرفتگی شایع ترین علامت باشد. اینطور نیست؟
بله، گرگرفتگی شایع ترین علامتی است که بیمار را وادار به مصرف هورمون می کند. البته درمان هورمونی مانع بیماری های قلبی عروقی از جمله پارگی های عروق کرونری قلب و سکته مغزی نیز می شود و خطر سکته قلبی و مغزی را تا 50 درصد کم می کند.
هورمون درمانی با کم کردن چربی های مضر و کاهش کلسترول خون، اثر محافظتی بر قلب و عروق کرونر دارد. هورمون درمانی با استروژن سبب کاهش تجمع پلاکت ها و مهار تشکیل لخته خون می شود.
حالا این درمان، چه عوارضی ممکن است داشته باشد؟
به نظر می رسد خطرات هورمون درمانی وابسته به دوز دارو باشد و بیشتر با دوز بالا دیده می شود. برخی تحقیقات، افزایش مختصر در بروز سرطان پستان در خانم هایی که بیشتر از 5 سال هورمون درمانی شده اند را نشان می دهد.
خطر سرطان آندومتر (دیواره رحم) هم در کسانی که فقط هورمون استروژن مصرف می کنند، 4 تا 7 برابر افزایش می یابد، ولی اگر استروژن همراه پروژسترون مصرف شود، این خطر به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد، بنابراین هر خانم یائسه در صورتی که خون ریزی نامنظم داشته باشد حتما باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
در برخی تحقیقات، در زنانی که در دوران یائسگی هورمون استروژن مصرف می کنند خطر بیماری کیسه صفرا افزایش می یابد.
خطر ترومبوفلبیت یا تشکیل لخته در وریدها نیز در مصرف کنندگان قرص های ضدبارداری ثابت شده است، ولی این خطر در زنان یائسه که میزان استاندارد هورمون را مصرف می کنند افزایش نمی یابد و تغییر اساسی در فاکتورهای انعقادی زنان سالم ایجاد نمی کند. ولی در زنانی که سابقه بیماری زمینه ای قلبی عروقی دارند، خطر اختلالات انعقادی و تشکیل لخته افزایش می یابد.
استروژن تاثیر اندکی نیز بر فشارخون دارد و از آنجایی که فشارخون بالا به صورت مزمن از عوامل خطرساز برای سکته قلبی و سکته مغزی است، در افراد مبتلا به این اختلال باید فرد را به حفظ میزان فشارخون در سطح پایین و بهره مندی از آثار محافظتی هورمون درمانی برای جلوگیری از بیماری های قلبی عروقی ترغیب کرد.
هورمون درمانی به چه صورت انجام می شود؟
هورمون درمانی بیشتر به صورت قرص های خوراکی استروژن و پروژسترون استفاده می شود، اما انواع تزریقی هورمون های استروژن و پروژسترون هم وجود دارد.
انواع هورمون استروژن به صورت برچسب هایی که روی پوست چسبانده می شود و جذب پوست دارند هم وجود دارد. کِرِم های واژینال استروژن هم در دسترس است.
معمولا قرص های خوراکی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، به دو صورت. یک فرم مداوم که روزانه قرص های استروژن و پروژسترون را به صورت مرتب مصرف می کنند. در فرم دوم به مدت سه هفته استروژن و 7 تا 10 روز آخر از پروژسترون به صورت متناوب استفاده می شود که اغلب یک هفته دارو قطع می شود و ماهانه سبب پریود می شود.
این درمان به چه کسانی توصیه می شود؟
برای خانم های یائسه، به خصوص در یائسگی زودرس که قبل از سن 35 تا 40 سالگی اتفاق می افتد، توصیه می شود.
در کسانی که از گرگرفتگی شکایت دارند و کسانی که از خشکی واژن و درد به هنگام مقاربت شکایت دارند نیز همین طور.
خانم هایی که مشکلات دستگاه ادراری دارند، آنهایی که خطر پوکی استخوان در آنها بیشتر است نیز همین طور.
و در چه کسانی نباید تجویز شود؟
در موارد خون ریزی رحمی و ترومبوفلبیت (تشکیل لخته خون در وریدها) فعال و همین طور بیماری های فعلی کبدی و کیسه صفرا. در مواردی که فرد سابقه سرطان پستان یا سابقه ترومبوفلبیت راجعه داشته باشد، نیز مصرف دارو منع نسبی دارد.
هورمون درمانی برای چه افرادی مفید و برای چه افرادی مضر است؟
هورمون درمانی در جلوگیری از پوکی استخوان مۆثر است. آثار سودمندی بر پوست دارد. در افرادی که گرگرفتگی دارند، تاثیر مثبت دارد. خشکی واژن، اختلالات دستگاه ادراری و مقاربت دردناک را بهبود می بخشد. از بیماری های قلبی عروقی، فشارخون بالا، سکته قلبی و مغزی جلوگیری می کند.
در این موارد هم مضر است، مثلا بیماری های کبدی و کیسه صفرای فعال و یا سابقه سرطان پستان، بیماری های ترومبوفلبیت فعال و خون ریزی غیرطبیعی رحم.
پس از مشاوره کافی با پزشک و آزمایش های لازم و ماموگرافی و اطمینان از سلامت سینه ها می توان از هورمون درمانی استفاده کرد.
بخش سلامت تبیان
منبع : هفته نامه سلامت - مژگان کریمی
مطالب مرتبط:
