آیین‌های رمضانی در سمنان
آیین حنابندان، خانه‌تكانی منزل و مراسم چاووشی یا شب‌خوانی برخی از این آداب و رسوم است كه همزمان با فرا رسیدن ماه مبارك رمضان در سمنان به اجرا درمی‌آید.
مردم این استان از دیرباز تاكنون یك یا چند روز مانده به رمضان، به پیشواز این ماه رفته و گرفتن روزه را آغاز و علاوه بر آن مساجد را نیز غبارروبی و نظافت می‌كنند. در برخی شهرها و روستاهای استان سمنان زنان به مناسبت فرا رسیدن این ماه به سر، دست و پاهای خود حنا می‌بندند و این آیین همراه با ذكر صلوات و نیایش صورت می‌گیرد.
در شهر مجن، شست‌وشوی وسایل خانه و مالیدن دوغاب گل قرمز به نمای دیوارهای كاهگلی در استقبال از رمضان صورت می‌گیرد و در دیگر نقاط تهیه آرد برنج وگندم برای پخت حلوا مورد توجه زنان كدبانو و خانه‌دار است.
همچنین در شب‌های ماه رمضان و به هنگام سحر، فردی خوش‌صدا روی پشت‌بام خانه خود یا مسجد دعا و مناجات می‌خواند. گاهی نیزاین افراد در حین گذر از كوچه‌های هر محله با خواندن ادعیه سحرگاهی اهالی را بیدار می‌كردند كه به این كار در اصطلاح محلی، «شب‌خوانی» (شوخوانی) گفته می‌شود.
امروزه صدای دعا و مناجات از بلندگوی مساجد نقاط شهری و روستایی به گوش می‌رسد. ولی روش‌هایی مثل كوبیدن روی ظروف مس و طبل، بیدار كردن اهالی یك كوچه، یا محله توسط فردی از همسایگان و زدن زنگ خانه یا كوبیدن دیوار خانه‌های قرار گرفته در مجاورت یكدیگر نیز مرسوم است.
در برخی روستاهای استان سمنان نیز مردم برای بیدار كردن همشهریان خود اقدام به خواندن مراسم شب‌خوانی می‌كنند.
اهالی روستای عشقوان در منطقه خوارتوران بیارجمند شاهرود به مراسم شب‌خوانی چووشی (چاوشی) می‌گویند. آنها با پنهان شدن ستاره َپل از خوردن سحری دست می‌كشند.
به طور كلی حضور افراد در نمازهای جماعت یومیه در ماه مبارك رمضان بیشتر مورد توجه است. مردان و زنان پس از خواندن نماز جماعت ظهر و عصر به تلاوت قرآن می‌پردازند. قرائت یك جزء از كلام‌الله مجید در هر روز از ایام این ماه مورد توجه اهالی منطقه است. در برخی نقاط پس از ختم كامل قرآن، هر كس به فراخور وسع مالی خود مقداری نبات، نقل، برنج یا گلاب به جلسه آورده و به نیت بركت بین حاضران پخش می‌كند. در این میان فردی كه براساس نوبت سوره قل هوالله را قرائت كند، پس از ماه رمضان دیگر افراد جلسه را برای خوردن آش یا شیرینی به منزل خود دعوت می‌كند.
سمنانی‌ها برای افطار اقلامی چون شیر برنج، فرنی، شله زرد، حسّو (در شهر شاهرود)، لرزان (شاهرود، دامغان)، آروشه و حلوای آروشه (سمنان و توابع) استفاده می‌كنند؛ در شهرستان دامغان پخت كشمش پلو برای اولین شب ازماه مبارك رمضان مرسوم است.
در باور اهالی حضرت علی(ع) برای افطار نان جو و خرما میل كرده، بر این اساس برخی نیز روزه خود را با نان و خرما افطار می‌كنند. پخت انواع نان بخصوص نان‌های روغنی در طول ماه رمضان مرسوم است.
اهالی استان سمنان در شب‌های قدر پس از صرف افطار در مسجد محل خود حضور یافته و با خواندن قرآن و دعاهای جوشن كبیر، مجیر، افتتاح و ذكر مصیبت به شب زنده داری مبادرت می‌ورزند.
در شهر شاهرود زنان همزمان با تلاوت دعای جوشن كبیر ظرفی از آب حاوی زعفران را نزد خود نگه داشته و با خواندن هر بند از دعا بر آن می‌دمند تا به عنوان تبرك آن را با خود به خانه ببرند.
در روستای جزن دامغان نیز در این شب‌ها دستجات زنجیرزن از مساجد و حسینیه‌های محل به راه افتاده و با گذر از معابر و كوچه‌ها به زنجیر زنی و عزاداری می‌پردازند. بنا بر باوری كهن اهالی نقاط مختلف استان كار كردن در روز 21 ماه رمضان را حرام دانسته و در مجالس عزاداری حضور پیدا می‌كنند.
در روستای كوه زر با فرار رسیدن 21 رمضان برخی اهالی به نیت اموات خود نان فتیر پخته و بین سایرین تقسیم می‌كنند.
اهالی نقاط كویری استان سمنان در روز شهادت حضرت علی(ع) از انجام فعالیت‌های روزمره خودداری كرده و مرسوم است كه دامداران شیر دام‌های خود را در این روز به فقرا و نیازمندان داده یا برای تهیه افطار و پذیرایی از نمازگزاران به مساجد محل می‌دهند.
در باور برخی اهالی، نزول قرآن در این شب بوده و بر این اساس برخی تا پاسی از شب به احیاء و شب زنده داری در مساجد می‌پردازند. زنان سمنانی، گرمساری و دامغانی در این روز برای شادی ناشی از كشته شدن قاتل ملعون امام علی(ع) به دست و پای خود حنا می‌بندند. برخی زنان نیز در این روز گوش دختران خود را سوراخ كرده و برای آنها گوشواره می‌خرند.
در شهرهای شاهرود، گرمسار و روستای جزن برخی زنان در بین نماز ظهر و عصر با اندكی پارچه، نخ و سوزن كیسه‌ای كوچك دوخته و سكه‌ای را به نیت تبرك درون آن می‌نهند. شاهرودی‌ها آن را «كیسه مراد» نامیده و به جهت بر آورده شدن حاجت آن را تا سال دیگر نزد خود نگه می‌دارند.
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از مهر
