تبیان، دستیار زندگی
از قویترین و پرکشش ترین تمایلات نفسانی ، عشق و علاقه به زنان است. شاید به همین خاطر باشد که خدا در ابتدای شمارش انواع این تمایلات عبارت «حب الشهوات من النساء» را بیان فرموده است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قوی ترین تمایلات نفسانی!


هر کسی شب را به صبح و صبح را به شب برساند در حالی که دنیا مهمترین هم و غم اوست، خدای تعالی فقر را در پیش چشماان او قرار می دهد و کار او را پراکنده می نماید و به دنیا دست نمی یابد مگر آنچه در قسمت او بوده است .


دنیادوستی

زیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ 

  

در چشم مردم آرایش یافته است ، عشق به امیال نفسانی و دوست داشتن زنان ، و فرزندان و همیانهای زر و سیم و اسبان داغ بر نهاده و چارپایان و زراعت همه اینها متاع زندگی اینجهانی هستند ، در حالی که بازگشتنگاه خوب نزد خدا است (آیه ١٤ سوره آل عمران)

امروز قصد داریم چهاردهمین  آیه از آیات سوره مبارکه ی آل عمران را توضیح و شرح دهیم.

ما انسان ها در دنیایی زندگی می کنیم که مالامال از لذّت های مادی است. لذّت هایی که هر کدام به شکلی برای انسان ها دلربایی می کند و مایه ی فریفتگی انسان ها می شود.

این لذّت ها تمایلات و کشش های نفسانی انسان را جهت می دهد و مسیر زندگی انسان ها را تعیین می نماید.آن ها که اسیر این لذّ ت ها می شوند طبیعتاً زندگی شان در حدّ همان لذّت ها باقی می ماند و هیچ اوج و ارتقائی نمی یابد ، اما آنان که از این لذّت ها، صرفاً به لذت های حلال ؛ آن هم در مسیر بندگی خدا بهره می برند، نه تنها در دام آن نمی افتند بلکه از آن عبور می نمایند وبه وصال حقیقی دست می یابند.

بد نیست  پیرامون این آیه شریفه توضیحات مختصری عرض نمایم:

از قویترین و پرکشش ترین تمایلات نفسانی ، عشق و علاقه به زنان است. شاید به همین خاطر باشد که خدا در ابتدای شمارش انواع این تمایلات عبارت «حب الشهوات من النساء» را بیان فرموده است.

هر چند اصل این میل و علاقه مذموم نیست و می توان آن را از ضروری ترین نیازهای بشر دانست امّا؛ اینکه انسان در بند آن باشد و آن را یک هدف و عنایت به شمار آورد طبیعتاً مخالف دستورات دین و حتّی در تعارض با فطرت آدمی است.

کلمه «شهوات» که در این آیه بیان شده است ظاهراً به میل شدید و خارج از حدّ طبیعی اطلاق می شود. طبیعتاً این میل تنها به امور جنسی محدود نمی شود و هر آنچه بیش از حدّ معقول و متعادل در انسان تحریک ایجاد نماید شهوت به حساب می آید.

خواه شهوت مال باشد، خواه شهوت جاه و مقام باشد و خواه شهوت جنسی.

علاقه و دلبستگی به فرزند آن چنان می تواند سرنوشت انسان را دچار تغییر کند که فردی همچون زبیر از مسیر صراط مستقیم خارج می شود و به ا نحراف کشیده می شود

پس از این تعبیر خدای متعال میل به فرزندان را مطرح می سازد. می فرماید : برای شما مردمان علاقه شدید به فرزندان هم زینت یافته است.

علاقه والدین به فرزندان یک علاقه فطری است. عشق یک پدر و مادر به فرزندشان یک عشق پاک و زیباست. همین عشق و علاقه مایه دلسوزی نسبت به او می شود. به وسیله ی همین عشق انسان کمال یافتن او را مهم قلمداد می کند و به تربیت او همت می گمارد.

امّا گاهی این علاقه باعث می شود انسان کر و کور شود و علاقه زیاد به او انسان را از مسیر بندگی خدا خارج نماید. مثال بارز این امر فرزند زبیر است.

امیرمومنان (علیه السلام) می فرمایند:

ما زال الزبیر رجلاً منّا اهل البیت حتی نشأ ابنه المشۆم عبدالله : زبیر همواره از ما اهل بیت بود تا اینکه فرزند شومش بزرگ شد.

مشاهده می کنیم علاقه و دلبستگی به فرزند آن چنان می تواند سرنوشت انسان را دچار تغییر کند که فردی همچون زبیر از مسیر صراط مستقیم خارج می شود و به ا نحراف کشیده می شود.

پس از بیان جاذبه های زن و فرزند مساله مال مطرح می شود.

تعلّق به مال و رفاهیات هم یک لذت شیرین است. اسلام دین رهبانیت و دنیا ستیزی نیست امّا تعلق خاطر و وابستگی و غرق شدن در دریای مادیات را مذموم می شمارد.

در این بخش از آیه خدای متعال دلبستگی به پول فراوان و مرکب های نشاندار و زراعت را مورد نکوهش قرار می دهد.

زناشویی بدون تمایل به فرزند

به طور کلی مطابق روایات شریف و همچنین سنت نبوی و اهل بیت (علیهم السلام)، دارا بودن هیچ کدام از این ها که از مصادیق و مظاهر دنیا می باشند نکوهیده نیست بلکه دلبستگی و تعلق خاطر به آن ها مذموم شمرده شده است.نبی مکرم (صلی الله علیه واله وسلم) به ابن مسعود می فرمایند:

یا بن مسعود! لا ترکن الی الدنّیا و لا تطمئن الیها فستفا رقها عن قلیل (بحار ج77 ص 104) :ای پسر مسعود! به دنیا دل مبند و بدان میارام زیرا به زودی از آن جدا خواهی شد.

محبّت دنیاست که در رفتار انسان لغزش ایجاد می کند و این لغزش زمینه ی بروز گناه را فراهم می آورد.

کلمه «شهوات» که در این آیه بیان شده است ظاهراً به میل شدید و خارج از حدّ طبیعی اطلاق می شود. طبیعتاً این میل تنها به امور جنسی محدود نمی شود و هر آنچه بیش از حدّ معقول و متعادل در انسان تحریک ایجاد نماید شهوت به حساب می آید. خواه شهوت مال باشد، خواه شهوت جاه و مقام باشد و خواه شهوت جنسی

بزرگترین خطای انسان

محبّت دنیا بزرگ ترین و اصلی ترین خطائی است که انسان مرتکب می شود.

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند.

رأس کلّ خطیة حب الدّنیا. (اصول کافی ح 2 ص 315) : محبت و علاقه به دنیا رأس هر بدی و خطاست.

همان حضرت می فرمایند:

من اصبح و امسی و الدّنیا اکبر همه جعل الله الفقر بین عینه و شتّت امره و لم ینل من الدّنیا الّا ما قسّم له  : هر کسی شب را به صبح و صبح را به شب برساند در حالی که دنیا مهمترین هم و غم اوست، خدای تعالی فقر را در پیش چشماان او قرار می دهد و کار او را پراکنده می نماید و به دنیا دست نمی یابد مگر آنچه در قسمت او بوده است . (مضمون روایت)

حضرت صادق (علیه السلام) هم چنین می فرمایند:

من کثر اشتبا که بالدنیا، کان اشدّ لحسرته عند فراقها : کسی که درگیری و دلبستگی  اش به دنیا زیاد گردد، هنگام ترک دنیا  دچار حسرت شدیدتری خواهد بود.(نقل به مضمون)

امام سجاد (علیه السلام) در دعای ابوحمزه دعای نیکوئی به پیشگاه خداوند عرضه می دارند.

سیدی اخرج حبّ الدّنیا من قلبی و اجمع بینی و بین المصطفی و اله خیرتک من خلقک : آقای من؛ محبت دنیا را از قلب من خارج کن و بین من و حضرت محمد مصطفی و خاندانش را جمع فرما.

گوئی بین محبت دنیا و محبت اهل بیت رابطه ای معکوس برقرار است که وجود هر کدام به قیمت عدم دیگری است.اگر بخواهیم به محبت خدا و اولیاء او دست یابیم،ناگزیر باید محبت دنیا و غیر خدا را از دل خارج نماییم.

علیرضا مهدوی شاهرودی

بخش قرآن تبیان


مطالب مرتبط:

چگونه دعا کنیم تا مستجاب شود؟

دلت پاک باشد اما ... !