قدر خودت را بدان

همین طور است زمین خشک و بایری که خاصیتی ندارد اما همین زمین، وقتی آماده سازی شود و در آن گل کاری صورت گیرد، به شکل زیبایی در می آید که زیبایی آن برای هر کسی مطلوب و دلچسب است. در رابطه با هر چیزی می توان به این مثال اشاره کرد. نکته مهم این است که هر کسی بنا بر میزان ذوق، سلیقه و اعتقاد  خویش، می تواند چنین تاثیراتی را ایجاد کند.

آنچه مشخص است اینکه تمامی موجودات جهان، از قانونی واحد و کلی، تبعیت می کنند. شواهد بسیاری وجود دارند که یگانگی مبدا آفرینش را نشان می دهند. شواهدی که نشان می دهند هر انسانی به مقتضای طبیعت خویش، می تواند مراحل رشد و کمال را طی کند و همواره به سمت بهتر بودن و کامل تر شدن حرکت کند. همین موضوع را می توان به عنوان نشانه ای از عظمت و قدرت پروردگار نامید که چنین قابلیتی را در وجود  انسان قرار داده است.

چنانچه می بینیم که چگونه مناظر زیبای طبیعت، به دست انسانها، زیباتر می شوند و آب های هرز، در پشت سدهای محکم، ذخیره می شوند.

از این دست مثالها بسیار است اما نکته مهم این است که بدانیم در میان موجودات، انسانها مخلوقاتی هستند که برای کمال یابی و تکامل پذیری آنها، حدودی تعریف نشده است. این بیانگر این مسئله است که قابلیت انسان در این زمینه بسیار عجیب و پیچیده است.

در این میان مسلما کودکان، دارای ذهنی دست نخورده و روح  فطرتی پاک و بی آلایش هستند که پذیرای هر نقشی بر وجود خویش، می باشند. این مسئله موجب می شود تا والدین و مربیان، فرصتی مناسب و مغتنم برای ساختن انسانهایی کامل و شایسته، داشته باشند.

انسان، گنجی از خرد و عواطف است. دنیایی است برتر و جهانی است بزرگ در جهانی کوچک!(1) خیانت است که تنها ظاهر جسمانی او را بنگریم و از ان همه استعدادهای عقلی و عاطفی و سرانجام از روان او، غفلت کنیم و بر روی آن شعله پرفروغ انسانی، خاکستر سرد و سیاه بپاشیم.(2)

از این عبارات در متون دینی و ادبی ما بسیار است که تمامی آنها حاکی از این مطلب می باشند که تربیت و اصلاح، برای تمامی انسانها حائز اهمیت می باشند. هرچند اصلاح پذیری و شکل گیری شخصیت انسانها در دوران کودکی بسیار مهم است اما این مسئله مهم باید همواره در زندگی انسانها جریان داشته باشد. چرا که انسان همواره در معرض اشتباه و خطا قرار دارد. شواهد تجربی بسیاری نشان داده است که هم نشین و دوست، تاثیر بسیاری بر رفتار و عقاید افراد دارد و این نشان می دهد که روح انسان همیشه در معرض اثر پذیری قرار دارد و ممکن است هر رنگی را بر خود بپذیرد. بنابراین انسان باید همواره در طی زندگی به فکر اصلاح و تربیت و کنترل نفس خود باشد تا بتواند به طور شایسته ومطلوبی زندگی کند.

در دنیای کنونی، تلاش های زیادی در زمینه یافتن راههای تربیت و اصلاح افراد، وجود دارد. دانشمندان و پژوهشگران روان شناسی و امور تربیتی در این زمینه تلاش های زیادی انجام داده اند اما با این وجود امر تربیت و پرورش روح انسانی، از هر زمانی، بیشتر در معرض خطر و آسیب قرار دارد.

روزگاری بود که دنیای شرق با تربیت و فرهنگ خاص خودش مواجه بود. ولی در حال حاضر به دلیل رسوخ فرهنگ غربی و تقلید شرقیان از انها، شیوه های تربیتی تازه ای مشاهده می شود و با تاسف باید گفت که در دنیای فعلی، دنیای شرق و غرب، هر روزه شاهد بروز مشکلات اخلاقی و آسیب های رفتاری هستند.

وقتی مسلمانان که ارزنده ترین گنج از برنامه های تربیتی را در اختیار دارند، به پیروی از فرهنگ غربی می پردازند و در معرض رنگ گرفتن از این فرهنگ قرار می گیرند، چندان دور از انتظار نیست که مشکلات تربیتی در میان افراد افزایش یابند.

آنچه مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد این است که نباید کناری بنشینیم و تماشاگر این مسائل باشیم. بلکه باید به فکر راه حلی باشیم تا پیش از آنکه به شکست مطلق اخلاق و معنویات برسیم، تا بتوانیم نسل آینده را از ورطه سقوط  نابودی معنوی، نجات دهیم. چگونگی دست یابی به این مسئله نیز موضوعی مهم و قابل بحث است که در مجالی دیگر به بیان آن، خواهیم پرداخت.

پی نوشت:

1-در دیوان منسوب به امیر المومنین،ص236،رقم158آمده است: آیا گمان نمی کنی که تو جرم کوچکی هستی، حال آنکه جهان بزرگ تر در وجود تو خلاصه شده است؟!

2-به نقل از کتاب"نسل نو خاسته" نوشته دکتر احمد بهشتی