نکاتی دربارهی مکملهای کاهش وزن (1)
شرکتها و سازندگان قرصهای کاهش وزن ادعا میکنند که این قرصها از طریق بلوکه کردن چربی (block fat) سبب سرعت بخشیدن و کاهش سریع توده چربی بدن میگردند. بسیاری از ادعاهای سازندگان سۆال برانگیز است، بیشتر آنها تبلیغاتشان اغراق آمیز بوده و جدا سازی اینها بسیار مشکل است و شامل ترکیبات زیر میباشد.
* عصاره تیروئید (thyroid extracts)
* چربی سوزها (fat burners)
* ترکیبات افدرینها (ephedrine)
* ترکیبات کیتوسانها (chitosan)
* ترکیبات پیروواتها (pyruvate)
* فنل پروپانولامین (PPA)
* داروهای تجویزی کاهش وزن
عصاره تیروئید
این عصاره از حیوانات تهیه شده، جزء یکی از اجزاء بعضی از مکملهای کاهش وزن میباشد. ادعا میشود که متابولیسم را افزایش میدهد، اگر این عصاره قادر باشد که متابولیسم را افزایش دهد، شما باید از عوارض جانبی آنها کاملاً آگاه باشید.
این عوارض شامل موارد زیر است:
* ضعف اعصاب
* پف کردن چشمها
* افزایش ضربان قلب
* اسهال
* عرق زیاد
* از دست دادن آب بدن
برخی از داروهایی که در باشگاههای بدن سازی توزیع میشود و افراد بدون
آگاهی و بدون تجویز پزشک متخصص از آنها استفاده میکنند اگرچه در ظاهر
باعث رشد عضلات میشوند ولی عوارضی همچون سرطان کبد، عقیم شدن در
مردان و در زنان عوارضی همچون ضخیم شدن تارهای صوتی و کلفتی صدا،
تجمع غیرعادی چربی در بدن و سایر عوارض جبران ناپذیر را به همراه دارد
افدرین (Ephedrine)
این ماده شبیه آمفتامینها (Amphetamines) بوده و میتوانند بیش از 800 مورد عوارض جانبی و یا تداخل و مشکلاتی در بدن ایجاد نمایند، از جمله سبب افزایش فشار خون، سردردهای شدید، حمله ناگهانی غش، حملات قلبی و حتی منجر به مرگ گردد.
FDA اکیداً توصیه نموده که بیش از 8 میلی گرم افدرین در روز آن هم به مدت بیش از 7 روز مصرف نگردد. متأسفانه بر چسب این محصولات، مقدار ماده افدرین به کار رفته در این گونه مکملها را پنهان میسازند و نمینویسند.
کیتوسان (chitosan)
کیتوسانها در تمام قرصهای گیاهی به کار رفته باعث تقویت نتایج آنها میگردد. کیتوسان ها با فرض این که با چربی باند میشوند ساخته شدهاند و مورد استفاده قرار میگیرند. طبق ادعای سازندگان این قرص، چربیها هرگز به وسیله بدن انتخاب نمیشوند و طبق این نظریه اضافه وزن پیدا نمیشود. طبق چندین مطالعه و تحقیق مستقل افزایش چربی در مدفوع با مصرف کیتوسان ثابت نشده است. کیتوسان از ماده فیبری حلزون صدف دار ساخته میشود.
پیرووات (pyruvate)
پیرووات جزء ترکیبات قرصهای کاهش وزن بدون نسخه بوده و جزء لیست اسامی چربی سوزها میباشند. این ماده هنوز به طور یقین ثابت نشده که به طور موثری در کاهش وزن نقش داشته باشد در بعضی از مطالعات انجام شده در آزمایشگاههای خصوصی و دانشکدهها مصرف پیرووات هنوز در جریان خون افراد استفاده کننده دیده نشده است مصرف مقدار زیاد آن همراه با نفخ و گاز و اسهال همراه میباشد.
چربی سوزها (Fat Burners)
چربی سوزها دستهی دیگری از اجزاء بعضی از مکملهای کاهش وزن را تشکیل میدهند. سازندگان اینها ادعا میکنند که این قرصها سبب افزایش متابولیسم و کمک به سوخت بیشتر چربیهای بدن مینماید در حالی که آنها میتوانند، متابولیسم را افزایش دهند (بعضیها به سطح خطرناکی متابولیسم را افزایش میدهند) و این مورد کاملاً خطرناک و سۆال برانگیز بوده است.
در بعضی از چربی سوزها ترکیباتی مثل افدرین (Ephedrine)، افدرا (Ephedra )، ماه هنگ (Ma Huang )، گوآرانا (Guarana ) و سطح بالایی از کافئین (affeine ) به کار رفته است.
فنیل پروپانول آمین(PPA)
فنیل پروپانول آمین در قرصهای کاهش وزن بدون نسخه وجود دارد این ماده بر خلاف FDA که در نوامبر سال 2000 قدغن شده هنوز مورد استفاده قرارمیگیرد. این جزء ترکیبی در بسیاری از قرصهای کاهش وزن وجود دارد. طبق مطالعات پزشکی این جزء ترکیبی هنوز خطرناک و غیر ایمن بوده و طبق مطالعات، 142 واکنش جدی در بدن ایجاد مینماید که ازجمله میتواند فشار خون را افزایش داده و سردرد ایجاد نماید و منجر به سکته مغزی گردد و همچنین منجر به مرگ چندین نفر تا به حال گردیده است.
PPA در فراوردههایی شامل Dexatrim و Acutrim و بعضی از داروهای کاهش وزن مورد استفاده قرار میگیرد. مواظب باشید در قرصهای کاهش وزن اگر PPA جزء ترکیبی آن باشد بهتر است مورد استفاده قرار نگیرد چون میتواند دارای عوارض جدیای باشد. قرصهای کاهش وزنی که در آن PPA به کار رفته، سازندگان آن ادعا میکنند که سبب کاهش وزن 5 کیلوگرم در هفته میگردد.
مربیان بدنسازی، صلاحیت تجویز داروهای کاهش یا افزایش وزن را ندارند
دبیر کمیته تجویز و مصرف منطقی دارو دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد گفت: مربیان بدنسازی و افرادی که دورههای پرورش اندام را گذراندهاند به هیچ وجه صلاحیت تجویز و توصیه به مصرف دارو برای کاهش یا افزایش وزن را ندارند.
دکتر محمدرضا لطفعلیانی گفت: افرادی که علاقهمند به پرورش اندام، کاهش یا افزایش وزن هستند باید حتماً با پزشک متخصص مشورت کرده و سپس در این مسیر قدم بردارند چرا که توجه به توصیههای دارویی از سوی مربیان بدنسازی و پرورش اندام میتواند برای افراد مضر باشد چون آنان صلاحیت توصیه دارویی برای فرد را ندارند.
داروهایی با عنوان" fat burner " سوزاننده چربی در باشگاههای پرورش اندام توزیع میشود که نه تنها این دارو بلکه استفاده از سایر داروهایی که در باشگاهها توزیع میشوند به هیچ عنوان توصیه نمیشود چرا که از محتویات آنها اطلاع چندانی در دست نیست و گاهی دیده شده است که مقادیری آمفتامین در این داروها وجود دارد که عوارض مغزی بر جای میگذارد. بهترین راه برای کاهش وزن و تناسب اندام، عدم استفاده از چربی اشباع شده و چربیهای حیوانی و انجام فعالیت بدنی مناسب است.
گاهی فرآوردههایی بدون نظارت سازمان بهداشت و به صورت قاچاق وارد میشود و گاهاً بین ورزشکاران نیز توزیع میشود که در برخی موارد شاهد مرگ افراد مصرف کننده هستیم و این مواد حتی در کوتاه مدت نیز میتوانند عوارض خطرناک یا مرگ را در پی داشته باشند.
هر دارویی که برای لاغری یا چاقی مصرف میشود باید دارای پروانه بهداشت بوده و از سوی متخصص مربوطه تجویز شود.
برخی از داروهایی که در باشگاههای بدن سازی توزیع میشود و افراد بدون آگاهی و بدون تجویز پزشک متخصص از آنها استفاده میکنند اگرچه در ظاهر باعث رشد عضلات میشوند ولی عوارضی همچون سرطان کبد، عقیم شدن در مردان و در زنان عوارضی همچون ضخیم شدن تارهای صوتی و کلفتی صدا، تجمع غیرعادی چربی در بدن و سایر عوارض جبران ناپذیر را به همراه دارد که استفاده از آنها به هیچ وجه توصیه نمیشود. افراد برای لاغری و یا چاقی باید طبق نظر متخصص تغذیه و غدد اقدام به مصرف دارو نمایند.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
معاونت غذا و دارو
ایسنا
مطالب مرتبط:
متفورمین؛ دارویی مطمئن برای کاهش وزن جوانان
كاهش وزن به وسیله قرصهای لاغری
راه های افزایش سوخت و ساز بدن برای لاغر شدن
آیا رژیم لاغری تنها راه حل است؟