رهنمودهای اخلاقی امام در رمضان(١)
كتاب جهاد اكبر، تقریر بیانات اخلاقی امام خمینی در نجف اشرف است كه در ستانه ماه مبارك رمضان و ایام دیگر خطاب به حوزههای علمیه ایراد فرمودند و به همّت یاران امام تنظیم و منتشر گردید.
هشدارهای دردمندانه و رهنمودهای اخلاقی حضرت امام در ن ایام سخت و توانفرسا، شور ایمان و انگیزههای الهی را در طلاب و دانشجویان متعهد برمیانگیخت و بذر اخلاص و ایمان را در قلوب جویندگان حقیقت میكاشت؛ اینك در آستانه ماه مبارك رمضان بخشی از این رهنمودها ارائه می‌گردد به امید آن كه به مدد روح قدسی حضرت امام، از فیوضات این ماه با بركت بهره‌مند گردیم:
دوری از اخلاق رذیله
خدا نكند كه انسان بر اثر كثرت معاصی از درگاه حضرت باری تعالی رانده و مردود گردد و از رحمت الهی محروم شود، كه جز خلود در آتش جهنم راه دیگری نخواهد داشت.
بترسید از اینكه، خدای نخواسته، از رحمت و عنایت الهی محروم گردید و مورد خشم و غضب و عذاب او واقع شوید. مبادا اعمال شما، كردار و گفتار شما، طوری باشد كه توفیقات را از شما سلب كند و جز خلود در نار برای شما راهی نباشد. شما الان یك سنگ گرم را نمیتوانید دقیقهای میان كف دست نگهدارید؛ از آتش جهنم بپرهیزید.
این آتشها را از حوزهها، از جامعه روحانیت، بیرون بریزید. این اختلافها، نفاقها، را از قلب خود دور كنید. با خلق خدا حسن سلوك داشته نیكو معاشرت كنید؛ و با نظر عطوفت و مهربانی به نان بنگرید.
البته با گناهكار به خاطر عصیان و طغیانش خوب نباشید، و كار زشت و نادرست او را به رخش بكشید و او را از آن نهی كنید، ولی از هرج و مرج، شوب و بلوا، خود را بر حذر دارید.
با بندگان خوب و صالح خدا نیكی كنید. نان را كه عالماند به خاطر علمشان، كسانی را كه در صراط هدایتاند به خاطر اعمال نیكشان، و نان را كه جاهل و ناداناند چون بندگان خدایاند، احترام نمایید؛ خوشرفتاری كنید؛ مهربان باشید؛ صداقت و برادری داشته باشید. مهذب شوید.
شما میخواهید جامعهای را تهذیب و ارشاد كنید، كسی كه نتواند خود را اصلاح و اداره كند چه گونه میخواهد و میتواند دیگران را راهنمایی و اداره نماید؟ اكنون از ماه شعبان چند روزی بیش نمانده است، بكوشید در این چند روز موفق به توبه و اصلاح نفس گردید، و با سلامت نفس وارد ماه مبارك رمضان شوید.
نكاتی از مناجات شعبانیه
در این ماه شعبان با "مناجات شعبانیه"- كه از اول تا خر این ماه دستور خواندن آن وارد شده- خدای تبارك و تعالی را هیچ مناجات كردید؟
و از مضامین عالی و موزنده آن در ایمان و معرفت بیشتر نسبت به مقام ربوبیت استفاده نمودید؟
درباره این دعا وارد شده كه این مناجات حضرت امیر، علیه السلام، و فرزندان ن حضرت است؛ و همه ائمه طاهرین، علیهم السلام، با آن خدا را میخواندهاند. و كمتر دعا و مناجاتی دیده شده كه درباره آن تعبیر شده باشد كه همه ائمه (ع) آن را میخواندهاند و با آن خدا را مناجات میكردهاند.
این مناجات در حقیقت مقدمهای جهت تنبه و آمادگی انسان برای پذیرش وظایف ماه مبارك رمضان میباشد؛ و شاید برای این باشد كه به انسان گاه ملتفت انگیزه روزه و ثمره پر ارج آن را تذكر دهد.
ائمه طاهرین، علیهم السلام، بسیاری از مسائل را با لسان ادعیه بیان فرمودهاند. لسان ادعیه با لسانهای دیگری كهآ ن بزرگواران داشتند و احكام را بیان میفرمودند خیلی فرق دارد.
اكثرا مسائل روحانی، مسائل ماوراء طبیعت، مسائل دقیق الهی و نچه را مربوط به معرفة‌الله است، با لسان ادعیه بیان فرمودهاند. ولی ما ادعیه را تا آخر میخوانیم و متأسفانه به این معانی توجه نداریم، و اصولا نمیفهمیم چه میخواهند بفرمایند.
در این مناجات میخوانیم: الهی هب لی كمال الانقطاع إلیك؛ و انر ابصار قلوبنا بضیاء نظرها إلیك، حتّی تخرق ابصار القلوب حجب النور، فتصل إلی معدن العظمة و تصیر ارواحنا معلّقة بعزّ قدسك.
این جمله الهی هب لی كمال الانقطاع إلیك شاید بیانگر این معنا باشد كه مردان گاه الهی باید پیش از فرارسیدن ماه مبارك رمضان خود را برای صومی كه در حقیقت انقطاع و اجتناب از لذات دنیاست (و این اجتناب به طور كامل همان انقطاع إلی‌الله میباشد.) ماده و مهیا كنند.
كمال انقطاع به این سادگی حاصل نمیشود. احتیاج فوق‌العاده به تمرین، زحمت، ریاضت، استقامت و ممارست، دارد تا بتواند با تمام قوا از ما سوی‌الله منقطع گردد و به غیر خداوند توجهی نداشته باشد.
تمام صفات وارسته انسانی در انقطاع كامل إلی‌الله نهفته است. و اگر كسی بدان دست یافت، به سعادت بزرگی نایل شده است.
لیكن با كوچكترین توجه به دنیا محال است انقطاع إلی‌الله تحقق یابد. و كسی كه بخواهد روزه ماه مبارك رمضان را با آن دابی كه از او خواستهاند انجام دهد، لازم است انقطاع كامل داشته باشد تا بتواند مراسم و داب مهمانی را به جا آورد، و به مقام میزبان تا آنجا كه ممكن است عارف گردد.
طبق فرمایش حضرت رسول اكرم (ص) (به حسب خطبهای كه به آن حضرت منسوب است) همه بندگان در ماه مبارك رمضان به مهمانی خداوند تعالی دعوت شدهاند و مهمان پروردگار خود میباشند. آنجا كه میفرماید: ایّها الناس، إنه قد اقبل الیكم شهر اللّه... و قد دعیتم فیه إلی ضیافة اللّه.
شما در این چند روزی كه به ماه مبارك رمضان مانده به فكر باشید؛ خود را اصلاح كرده توجه به حق تعالی پیدا نمایید؛ از كردار و رفتار ناشایسته خود استغفار كنید؛ اگر خدای نخواسته گناهی مرتكب شدهاید، قبل از ورود به ماه مبارك رمضان توبه نمایید؛ زبان را به مناجات حق تعالی عادت دهید.
مبادا در ماه مبارك رمضان از شما غیبتی، تهمتی، و خلاصه گناهی، سربزند، و در محضر ربوبی با نعم الهی و در مهمانسرای باری تعالی لوده به معاصی باشید.
منبع: روزنامه جمهوری اسلامی
تهیه و تنظیم: عبداله فربود، گروه حوزه علمیه تبیان
