عفونت زخم عمل جراحی
عفونت زخم جراحی عبارت است از عفونت حاصل از آلودگی باکتریایی، در حین یا پس از عمل جراحی. عفونت‌های بعد از عمل جراحی ممکن است سبب مشکلات شدید، از جمله نقص در فرآیند ترمیم محل جراحی، سپسیس (عفونت خون)، آسیب عضوی و حتی مرگ شود.
علایم شایع
معمولا در عرض 5 تا 10 روز پس از جراحی، علائم زیر شروع می‌شوند، ولی در برخی موارد چند هفته بعد آغاز می‌گردند:
- درد و قرمزی اطراف زخم جراحی
- چرک و تجمع سایر مایعات در اطراف بخیه‌ها
- تب (گاهی اوقات)
علل
عفونت با باکتری‌ها شامل استرپتوکوک‌ها، استافیلوکوک‌ها یا سایر میکروب‌ها ایجاد می شود. علی‌رغم اعمال روش‌های ضدعفونی‌کننده جدید قبل از عمل جراحی و مراقبت‌های خوب پس از عمل، گاهی عفونت ایجاد می‌شود.
عوامل خطر
- اشخاص مسن‌تر
- تغذیه ناکافی
- هر گونه بیماری مزمن به ویژه دیابت
- جراحی دستگاه گوارش
- استفاده از داروهای سرکوبگر دستگاه ایمنی
- بیماران چاق
- بیماران مبتلا به سرطان
پیشگیری
- تجویز آنتی‌بیوتیک قبل از عمل جراحی در زمان مناسب
- مطمئن شدن از این که بیمار در بهترین وضعیت ممکن قبل از جراحی انتخابی است
- استفاده از محلول‌های ضدمیکروبی در اطراف برش جراحی
- رعایت نکات استریل (از بین بردن هر نوع باکتری یا سایر میکروارگانیسم‌ها، مثل ویروس‌ها یا انگل‌ها) در اطراف محل جراحی و وسایل عمل و نیز استفاده کارکنان اتاق عمل از لباس، کلاه و ماسک تمیز
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های خاص مثل نئومایسین پیش از جراحی در دستگاه گوارش برای استریل کردن لوله گوارشی
- تمیز کردن کامل پوست قبل از جراحی
- استفاده هر چه کمتر از بخیه
- انتخاب مناسب آنتی‌بیوتیک بعد از عمل
- زمان و طول مدت مناسب برای مصرف دوز مناسب آنتی‌بیوتیک
- کوتا‌ه‌کردن موها (به جای تراشیدن) اطراف محل برش جراحی
- نگهداری سطح قندخون در حد مناسب در افراد دیابتی (مخصوصا برای افرادی که جراحی قلب دارند)
- حفظ دمای بدن در حد طبیعی در بیمارانی که جراحی روده بزرگ دارند
ضدعفونی کردن پوست قبل از عمل جراحی
روش های ضدعفونی کردن پوست از یک بیمارستان به بیمارستان دیگر متفاوت است، ولی معمولا ترکیبی از برس زدن و رنگ آمیزی محل عمل جراحی با محلول ضدعفونی کننده توصیه می شود.
مطالعات نشان داده است که پاک کردن مکانیکی محل عمل از چرک و خون خشک شده و باقی ماندن محلول ضد میکروبی حداقل 2 دقیقه در محل می تواند موجب جلوگیری از عفونت شود.
در این حالت نوع محلول تفاوت خاصی ایجاد نمی کند.
هدف اصلی از رفع موها از محل برش جراحی، متقارن کردن بهتر محل و لبه های زخم است. تیغ زدن موهای محل عمل با فاصله زمانی قبل از عمل جراحی می تواند موجب ترک های آلوده و عفونت زخم بعد از عمل جراحی شود. کوتاه کردن موها با یک ریش تراش برقی بهترین روش برای برداشتن موهای محل جراحی است.
آنتی بیوتیک های پروفیلاکسی
مصرف پیشگیرانه آنتی بیوتیک ها تحت نظر پزشک، مشابه ضدعفونی کردن پوست قبل از عمل، می تواند احتمال عفونت محل زخم را کاهش دهد.
بیمارانی که وسایل مصنوعی از قبیل پروتزهای ارتوپدی و قلبی عروقی در داخل بدنشان وجود دارد، مصرف آنتی بیوتیک وسیع الطیف مثل آمپی سیلین و جنتامایسین قبل از عمل و به فاصله 8 و 16 ساعت بعد از عمل، برای جلوگیری از انتشار عفونت به این پروتزها توصیه می شود.
عوارض احتمالی
- پریتونیت که عفونت یا التهاب وخیم قسمتی از صفاق (پرده پوشاننده لوله گوارشی) یا همه آن است
- مسمومیت خون
- تداخل با بهبودی طبیعی محل برش جراحی که گاهی مستلزم یک جراحی دیگر و ترمیم است.
درمان
- تجویز آنتی‌بیوتیک، گاهی از راه خوراکی، اما اغلب از طریق وریدی برای عفونت‌های جدی.
- در بسیاری از موارد، از محل آلوده کشت برداشته می‌شود تا مشخص شود آیا باکتری مقاوم است (در این مواقع باکتری به درمان‌های آنتی‌بیوتیکی معمول پاسخ نمی‌دهد).
- باز کردن مجدد برش جراحی برای خارج کردن چرک، آبسه (تجمع مایع عفونی)، یا هماتوم (تجمع خون و لخته خونی که می‌تواند عفونی شود)
- اگر از جسم خارجی (مثل پروتز) استفاده شده است و عفونت جدی است، خارج کردن آن ها ممکن است برای رفع عفونت ضروری باشد.
- مراقبت‌های حمایتی، شامل مایعات، داروها برای کاهش تب و داروهای مسکن ، گاهی لازم است. اگر عفونت شدید است، ممکن است بیمار نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته یا حتی در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) جهت درمان بستری شود.
- استفاده از کیسه گرم یا کمپرس گرم
- در صورتی که زخم ترشح کند، لباس ها را به دفعات عوض کنید.
- جراحی برای برش و تخلیه آب زخم (گاهی اوقات) ممکن است لازم باشد.
در این شرایط به پزشک مراجعه نمایید
- اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان، علایم عفونت زخم جراحی را داشته باشید.
- اگر تب بالا یا احساس ناخوشی عمومی ایجاد شود و به نظر برسد عفونت پس از درمان بدتر شده است.
- اگر دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شده‌اید. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی داشته باشند.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش سلامت تبیان
منابع:
راسخون
سلامت ایران
مدلاگ پزشکی سلامت
