چرا برخی سلول‌های سرطانی درمان نمی‌شوند؟
سلول‌های سرطانی مقاوم به درمان از آغاز سرطان در کنار سلول‌های دیگر ایجاد می شوند و به همین دلیل درمان هوشمند در بسیاری از بیماران با شکست مواجه می‌شود. درمان چنددارویی می‌تواند مقاومت این سلول‌ها را بشکند.
سالانه انسان‌های بسیاری به دلیل ابتلا به سرطان جان خود را از دست می‌دهند.
آیا مبارزه چنددارویی با سلول‌های سرطانی مقاوم به دارو باعث خواهد شد این سلول ها مقاومت خود را از دست بدهند و این بیماری در دهه‌های آینده به کنترل انسان دربیاید؟
مارتین نواک، استاد ریاضیات و زیست‌شناسی دانشگاه هاروارد و و مدیر برنامه "داینامیک تکاملی" می‌گوید: "صد سال پیش انسان‌های بسیاری به دلیل ابتلا به عفونت‌های باکتریایی از بین می‌رفتند؛ اما امروزه راه معالجه آن را می‌دانیم و دیگر این عفونت‌ها کشنده نیستند. یقین دارم که داریم مسیر مشابهی را برای درمان سرطان طی می‌کنیم".
به گزارش ساینس دیلی، او یکی از محققانی است که به تشریح مقاومت دارویی در درمان هوشمندی که برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود، پرداخته‌اند و معتقدند که استفاده همزمان از چندین دارو، شاید نتواند سرطان را درمان کند، اما می‌تواند آن را به کنترل درآورد.
این محققان پیشنهاد می‌کنند متخصصان بالینی، شیوه مبارزه خود را با این بیماری تغییر دهند.
در سال‌های اخیر، بسیاری از پزشکان و محققان به استفاده از درمان هوشمند به جای شیوه‌های متداول شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی روآورده‌اند.
در این روش آن ها برای مبارزه با سلول‌های سرطانی از داروهایی استفاده می‌کنند که در مراحل رشد و تکثیر این سلول‌ها اختلال ایجاد می‌کند. مشکل اینجاست که اغلب این داروها تنها برای چند ماه و تا زمانی کارساز هستند که سلول‌های سرطانی به آن ها مقاومت نشان نداده باشند.
به عنوان مثال در سرطان روده بزرگ، این ژن KRAS است که با فعال شدن، سلول‌های سرطانی را در مقابل درمان مقاوم خواهد کرد. این ژن مسئولیت تولید پروتئینی را به عهده دارد که تقسیم سلولی را تنظیم می‌کند. با فعال شدن این ژن، ادامه درمان هوشمند کاملا بی‌نتیجه خواهد بود.
آزمون دیگری که توسط تیمی از محققان مرکز سرطان‌شناسی جان هاپکینز کیمل به رهبری برت وگلشتاین، متخصص سرطان‌شناسی و آسیب‌شناسی صورت گرفته این مسئله را تأیید می‌کند. آن ها پیش از آغاز درمان، بیماران را از نظر فعالیت ژن KRAS مورد مطالعه قرار دادند و تنها گروهی را برای درمان هوشمند انتخاب کردند که این ژن در سلول‌های سرطانی آن ها فعال نبود.
همان‌طور که انتظار می‌رفت نتایج اولیه درمان رضایت‌بخش بود، اما زمانی که دیگر بیماران به درمان پاسخ ندادند، آزمون‌ها نشان می‌دادند که این ژن فعالیت خود را آغاز کرده است.
این محققان تحلیل تعدادی از جهش‌هایی را که می‌توانستند این ژن را فعال کنند آغاز کردند و در نهایت برای نتیجه‌گیری از آزمون‌های بالینی، از نواک و همکاران او خواستند با آن ها همکاری کنند.
نتایج به دست آمده از تحلیل‌های ریاضی و آماری، رشد سلول‌های مقاوم بسیار دور از انتظار بود.
تا پیش از این، محققان گمان می‌کردند آغاز درمان باعث ظهور سلول‌های مقاوم می‌شود و به همین دلیل دیگر درمان‌ها مۆثر نیستند؛ اما نتایج با تقریب قابل‌قبولی نشان می‌دادند سلول‌های مقاوم به درمان از همان ابتدا و در کنار دیگر سلول‌های سرطانی وجود داشته‌اند و زمانی که دارو مشغول از بین بردن سلول‌های دیگر بوده، به سرعت تکثیر می‌شده‌اند.
بنجامین آلن، یکی از متخصصان ریاضی همکار در این پژوهش می‌گوید: "متخصصان بالینی می‌دانستند که درمان تنها شش ماه به نتیجه می‌رسد. آن ها علت اصلی را آغاز مقاومت سلول‌های سرطانی به دارو می‌دانستند، اما تحقیقات ما نشان می‌دهد از همان آغاز سلول‌های مقاوم وجود دارند و در حقیقت، درمان از همان ابتدا محکوم به شکست است".
نواک می‌گوید: "اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح بدهیم باید بگوییم یافته‌های ما نشان می‌دهند از میان میلیاردها سلول سرطانی که در بدن فرد ایجاد می‌شود، تنها درصد بسیار اندکی از آن ها را (حدود یک در میلیون) سلول‌های مقاوم به درمان تشکیل می‌دهد.
با شروع معالجه، سلول‌های غیرمقاوم از بین می‌روند. اما سلول‌های مقاوم بدون هیچ مشکلی به رشد و تکثیر ادامه می‌دهند و باعث می‌شوند درمان شکست بخورد.
در حقیقت وجود این سلول‌های مقاوم است که باعث می‌شود درمان دارویی با یک دارو بی‌نتیجه بماند. ما علاوه بر داروی مورد استفاده، در درمان هوشمند به حداقل دو داروی دیگر نیاز داریم".
مقاومت برخی از سلول های سرطانی کبد
پژوهشگران علوم پزشکی می گویند آنان طی تحقیقاتی با بررسی سلول های سرطانی کبد دریافتند برخی از این سلول ها در برابر شیمی درمانی مقاوم شده اند. به طوری که وجود این سلول ها، سرطان کبد را در برابر روش موثر شیمی درمانی مقاوم می کند.
از بین بردن این سلول های مقاوم به درمان با داروهای فعلی غیرممکن است.
محققان می گویند این سلول ها، نوعی سلول بنیادی هستند و بهتر است برای درمان این نوع سرطان ها چاره ای اندیشیده شود.
هنگامی که سلول‌ها، توانایی تقسیم و رشد عادی خود را از دست می دهند، این موضوع منجر به تسخیر، تخریب و فاسد شدن بافت‌های سالم می شود و در نهایت، سرطان ایجاد خواهد شد.
با تجمع سلول‌های سرطانی و تخریب سلول‌های بافت سالم، توده ای به نام تومور ایجاد می‌شود.
اگر تومور به لایه‌‌ای محدود ختم شود و به بافت‌ها و ارگان های دیگر سرایت نکند، تومور خوش‌خیم (غیرسرطانی) است و اگر تومور گسترده شده یا به طور بالقوه قابلیت پخش شدن و احاطه کردن سایر بافت ها و ارگان ها را داشته باشد بدخیم یا سرطانی نامیده می‌شود.
داروهای شیمی درمانی که باعث می شوند سلول های سرطانی به تخریب خودشان بپردازند، گاهی با مقاومت سلول های سرطانی مواجه می شوند و نتیجه بخش نیستند.
تحقیقات جدید، وجود ماده ای را در این بیماران نشان می دهد که سلول های سرطانی را نسبت به این نوع درمان مقاوم خواهد کرد.
محققان طی دو مطالعه مجزا موفق شده اند حداقل بخشی از مکانیزم موجود در تومورهای مقاوم را کشف کنند. این کشف تازه به پزشکان کمک می کند تا میزان مقاومت هر بیمار به داروهای مورد استفاده را حدس بزنند، یا شیوه های دیگری را برای مبارزه با تومورها در این گروه از بیماران اتخاذ کنند.
محققان با بررسی این ژن ها توانستند پیش بینی کنند که کدام بیماران بیشتر در معرض خطر بازگشت بیماری هستند و در کدام یک از بیماران، نوع سرطان حالت تهاجمی کمتری دارد و احتمال بازگشت آن کمتر است.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش سلامت تبیان
منابع:
خبرآنلاین- محبوبه عمیدی
سایت علمی دانشجویان ایران
مطالب مرتبط:
