فضانوردان مسلمان

هیچ یك از كشور‌های اسلامی تاكنون با امكانات خود نتوانسته است كیهان‌نورد مسلمانی را راهی مدار زمین كند، اما چند مسلمان توانسته‌اند با استفاده از كیهان پیما‌های شاتل و سفینه‌های سایوز به فضا سفر كنند. در این مقاله نگاهی گذرا داریم بر پرواز این افراد.

فضاپیمای دیسكاوری برای یك مأموریت هفت روزه در بیست و ششم خرداد 1364 زمین را ترك گفت. در بین سرنشینان این ناو یك شاهزاده سعودی به نام سلطان سلمان‌السعود حضور داشت. آنها طی این مأموریت، سه ماهواره را برای مكزیك، سازمان مخابرات عرب و یك سازمان مخابراتی آمریكا در مدار قرار دادند. دیسكاوری پس‌از سفری هفت روزه چهارم تیرماه در پایگاه هوایی ادواردز فرود آمد. به‌این ترتیب، نام سلطان سلمان‌السعود به‌عنوان نخستین مسلمان به‌ثبت رسید.

دومین مسلمانی كه به فضا سفر كرد، یك تبعه سوریه به نام محمد احمد فارس بود. محمدفارس در اردیبهشت 1330 در شهر حلب متولد شد. وی پس از دوره دبیرستان به آموزشگاه خلبانی روی آورد، سپس به سمت خلبان در نیروی هوایی سوریه مشغول به كار شد. او سال 1985 به عنوان یكی از دو داوطلب پذیرفته شده برای پروازهای فضایی درچارچوب برنامه‌ای با نام اینتركاسموس به مركز آموزش فضانوردان شوروی اعزام شد.

سایوز تی. ام ـ3 اول مرداد 1366 با سه فضانورد از جمله محمد فارس راهی مدار زمین شد. پس از اتصال سایوز تی. ام ـ3 به مجتمع مداری میر، یك سری آزمایش‌ها تحت عنوان كلی طرح فرات انجام گردید كه شامل عكسبرداری فضایی از نقاط طبیعی و مختلف سوریه برای حل مسائل اقتصادی مثل كشف اراضی قابل كشت در حوضه رود فرات، جستجوی مواد معدنی در صحرای سوریه و... می‌شد. این سفر نهم مرداد به پایان رسید.

موسی ماناراف فرزند خیرامان، سومین كیهان‌نورد مسلمانی است كه به فضا سفر كرده است. او دوم فروردین 1330 در باكو چشم به جهان گشود. وی یكی از اعضای قوم مسلمان « لاكتی» است كه در جمهوری داغستان به سر می‌برند. پس از پایان تحصیلات دبیرستان در جمهوری خودمختار چوواش، به دانشگاه هوایی مسكو وارد شد و آن را با مدرك مهندسی رادیو تمام كرد. سپس در موسسه تولیدات فضایی انرگیا مشغول به كار شد. در 1357 به گروه كیهان‌نوردان شوروی پیوست. او به همراه دو نفر دیگر اول دی 1365 با ناو كیهانی سایوز تی.ام ـ4 از پایگاه پرتاب‌های فضایی بایكونور راهی مدار زمین شد. آنها توانستند سفینه خود را دو روز بعد به ایستگاه كیهانی میر پیوند بزنند. ماناروف دوم دی 1369 برعرشه سفینه سایوز تی. ام ـ11 ماموریتی دیگر در مدار زمین داشت.

دو روز پس از پرتاب، سایوز تی. ام ـ11 به مجتمع مداری میر پیوست. این پرواز مانارف تا ششم خرداد 1370 ادامه داشت. وی و همراهش بعد از پروازی كه حدود 175 روز ادامه داشت، به زمین بازگشتند. به این ترتیب، او جمعا 541”‰شبانه‌روز از زندگی خود را در فضا گذرانده است. مانارف از اواسط دهه1370 به كار‌های سیاسی روی آورد.

مسلمان بعدی كه توانست به فضا راه یابد، یك تبعه افغانستان به اسم عبدالاحد مومند بود كه همراه دو تبعه روس به فضا سفر كرد. عبدالاحد مومند با ناو فضایی سایوزـ تی. ام ـ6 هشتم شهریور 1367 راهی مدار زمین شد. سایوز تی ـ ام6 به مجتمع مداری پیوست. مومند و همراهانش، ضمن شش روز اقامت در ایستگاه مداری میر، دست به آزمایش‌هایی علمی و فنی تحت عنوان شمشاد زدند كه شامل تحقیقات زمین‌شناسی، اراضی كشاورزی، آزمایش‌های پزشكی، كاردیوگرافی و... می‌شد.

لیاخف و مومند پنجم سپتامبر با سفینه سایوز تی. ام ـ 5 (سفینه كیهان‌نوردان قبلی)، میر را به مقصد زمین ترك گفتند. آنها قرار بود همان روز به زمین بنشینند، اما بروز اشكال فنی در رایانه ناو، كار را به تعویق انداخت و آنها سرانجام ششم سپتامبر در وضعیتی اضطراری و خطرناك به زمین بازگشتند.

یازدهم مهر 1370 ناو كیهانی سایوز ـ تی. ام 13 با سه سرنشین به نام‌های الكساندر ولكف (كیهان‌نورد روس)، تاكتار آئوباكیرف (نخستین فضانورد قزاقستان)، ‏فرانتس فیبك (نخستین فضانورد اتریش) راهی مدار زمین شد. این سفینه به مجتمع مداری میر پیوست. حضور آئوباكیرف پنجمین فضانورد مسلمان در سایه سفر فیبك كیهان‌نورد اتریشی چندان مورد توجه رسانه‌های گروهی قرار نگرفت. سفر آئوباكیرف و فیبك ‏‏7 روز و 22 ساعت ‏و 12 دقیقه طول كشید و در پایان این مدت به زمین بازگشتند.

سه سال بعد نوبت مسلمان دیگری بود كه به فضا سفر كند. یازدهم تیر 1373 یوری مالنچنكو و طلحت موسی بایف با سایوزـ تی.ام 19 از پایگاه بایكونور راهی ایستگاه مداری میر شدند. این ناو در 12 تیر به مجتمع مداری پیوست. دو كیهان‌نورد تا چهاردهم آبان در فضا به سر بردند و پرواز فضایی شان ‏125 روز ‏ و 22 ساعت و 53 دقیقه به طول انجامید.

موسی بایف بار دیگر در دی ماه 1376 با سفینه سایوز تی. ام ـ 27 به همراه دو نفر دیگر راهی مجتمع فضایی میر شد. سایوز تی. ام ـ 27 توانست به ایستگاه میر متصل گردد. پرواز موسی بایف، بودارین تا چهارم شهریور 1337 ادامه داشت. آنها 207 روز و 13 ساعت در فضا فعالیت كردند.

سومین ماموریت مداری طلحت موسی بایف نهم اردیبهشت 1380 و بر عرشه ناو سایوز تی. ام ـ 32 آغاز شد. در این ماموریت، وی فرماندهی سفینه‌ای را به عهده داشت كه دنیس تیتو اولین گردشگر فضایی یكی از سرنشینانش به شمار می‌رفت. این ناو به ایستگاه فضایی بین‌المللی پیوست. در پایان سفر كه 7 روز و 22 ساعت طول كشید و به این ترتیب جمع مدت اقامت فضایی موسی بایف به 341روز و 9”‰ساعت و 46 دقیقه رسید.

آخرین مسلمانی كه تاكنون به فضا سفر كرده، شیخ مظفر شكور، نخستین فضانورد مالزیایی است. وی با سایوز تی. ام. آ ـ 11 نوزدهم مهر 1386 با یك كیهان‌نورد روس و یك فضانوردآمریكایی با مدار پرتاب شد. این ناو بیست و یكم مهر به ایستگاه فضایی بین‌المللی پیوست و كیهان‌نوردان تازه وارد و سرنشینان قبلی ایستگاه برنامه كاری خود را آغاز كردند.

منبع: جام جم