اینجا با پول خط کشی می‌کنند

هنوز اصل سی‌ام قانون اساسی پابرجاست. هنوز دولت موظف به تامین آموزش و پرورش رایگان برای شهروندان ایرانی تا پایان دوره متوسطه است.

مدارس هیات امنایی؛خوب یا بد؟

خانواده‌هایی كه بچه محصل دارند، ‌چند سالی است با مدارسی مواجه می‌شوند كه نام هیات امنایی را با خود یدك می‌كشد. این مدارس كه روز به روز هم بر تعدادشان افزوده می‌شود در واقع همان مدارس دولتی هستند، ‌با همان ساختار، تجهیزات، كادر آموزشی و... اما یك تفاوت بارز دارند؛ تحصیل در آنها رایگان نیست! میزان اخذ شهریه هم با توجه به موقعیت جغرافیایی مدارس تعیین می‌شود. با این حال در مقام مقایسه با برخی مدارس غیرانتفاعی كه اسم و رسمی برای خود به هم زده‌اند، همچنین مدارس استعدادهای درخشان و نمونه دولتی‌ها، ‌مدارس هیات امنایی رتبه آخر را به خود اختصاص می‌دهند. مهدی نوید ادهم، دبیر كل شورای عالی آموزش و پرورش چندی پیش در مورد مدارس هیات امنایی گفت: «مصوبه هیات امنایی كردن مدارس دولتی به عنوان یكی از محورهای تحول‌آفرینی در آموزش و پرورش تصویب شده و طبق آن، مدارس دولتی می‌توانند از روش هیات امنایی برای اداره خود بهره‌گیری كنند.» این مقام مسئول در مورد نحوه تامین منابع مالی این مدارس هم گفته بود”‹ -”‹طبق بند 2 ماده 10 قانون شوراهای آموزش و پرورش این مدارس از راه هدایا و كمك‌های مردمی در خارج از فصل ثبت‌نام و در چارچوب مقررات ابلاغی آموزش و پرورش اداره می‌شود. به این ترتیب نوید ادهم به طور ضمنی دریافت شهریه مصوب را از سوی مدارس هیات امنایی در فصل ثبت‌نام رد كرد، اما بررسی‌های گزارشگر ما حاكی از حقایق متفاوتی است.”‹

دریافت شهریه با گروگیری كارنامه

یكی از اهداف كلیدی راه‌اندازی مدارس هیات امنایی، ‌اداره بهتر مدارس با مشاركت دادن اولیای دانش‌آموزان و استفاده از نظرات كارشناسان و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت عنوان شده و در هیچ‌یك از بند‌های قانون شوراهای آموزش و پرورش به اخذ شهریه ثابت و از پیش تعیین شده در این مدارس اشاره‌ای نشده، ولی بررسی‌های گزارشگر ما حاكی است نه‌تنها در مدارس هیات امنایی شهریه ثابت و از پیش تعیین شده از خانواده‌ها دریافت می‌شود، در طول سال تحصیلی نیز به انحای مختلف مبالغ دیگری از دانش‌آموزان دریافت می‌شود،‌ اما خانواده‌ها در تعیین مدیریت مدرسه و دخالت در امور جاری آموزشگاه كوچك‌ترین نقشی ندارند و مدیر مدرسه فقط مجری سیاست‌های ادارات آموزش و پرورش است.

محمد احمدی كه مدرسه فرزندش دو سال قبل از سوی آموزش و پرورش شهر تهران به هیات امنایی تغییر وضعیت داده به گزارشگر ما می‌گوید: بدون هیچ‌گونه برنامه‌ریزی قبلی و نظرسنجی از اولیا و اهالی محل، مدرسه فرزندم را كه در یكی از محروم‌ترین نقاط شرق تهران واقع شده هیات امنایی كردند و از همان ابتدا هم اولیا را ملزم به پرداخت شهریه كردند. از او در مورد مبلغ شهریه پرداختی پرسیدم كه گفت: 170 هزارتومان مطالبه كردند و مدیر مدرسه تا زمانی كه این پول را به طور كامل دریافت نكرد، كارنامه فرزندم را گرو نگه داشت! از او پرسیدم كه آیا با هیات امنایی شدن تغییری در وضعیت آموزشی مدرسه ایجاد شد كه در جوابم تصریح كرد: تراكم مدرسه بیشتر شده به طوری كه حتی كارگاه و آزمایشگاه مدرسه را هم به كلاس درس تبدیل كردند. ‌حیاط مدرسه ظرفیت 50 دانش‌آموز را هم ندارد، اما بیش از 350 دانش‌آموز زنگ‌های تفریح در حیاط مدرسه پرسه می‌زنند و در ساعات ورزش هم به علت نداشتن فضا معمولا بچه‌ها ورزش نمی‌كنند.

گلچین نخبگان، بی‌اعتباری مدارس دولتی !

در كنار مدارس هیات امنایی، مدارس دیگری هستند كه با عنوان مدارس خاص شناخته می‌شوند. این مدارس، نمونه دولتی”‹ و سمپاد هستند كه با گزینش دانش‌آموزان ممتاز از راه آزمون ورودی و لحاظ كردن شرط معدل در واقع نوعی تبعیض آموزشی را اشاعه می‌دهند زیرا با جداسازی دانش‌آموزان مستعد عملا سایر مدارس را از وجود آنان خالی كرده و نوعی عدم توازن در مدارس ایجاد می‌شود. ضمن آن كه بسیاری از كارشناسان معتقدند اساسنامه و اهداف اولیه تاسیس این مدارس با وضعیت كنونی اداره آنها تناقض دارد.

برای مثال صاحب‌نظران با اشاره به اساسنامه مدارس نمونه دولتی می‌گویند در حالی كه هدف از تشكیل این مدارس "نمونه دولتی" تربیت نیروی انسانی مورد نیاز مناطق كمتر برخوردار از میان دانش‌آموزان بومی و فراهم آوردن زمینه‌های ارتقای آموزشی دانش‌آموزان مناطق كمتر برخوردار عنوان شده، ‌هم‌اكنون عملا با دریافت شهریه‌های بعضا گزاف از سوی برخی مدارس نمونه مردمی امكان حضور دانش‌آموزان كمتر برخوردار در این مدارس وجود ندارد و در نتیجه بسیاری از دانش‌آموزان این مدارس را اتفاقا دانش‌آموزان برخوردار تشكیل می‌دهند كه با ارائه مدارك ساختگی مشكل سكونت در مناطق جغرافیایی كمتر برخوردار را نیز برطرف ساخته‌اند! در مورد مدارس استعداد‌های درخشان یا همان سمپاد هم كه از ابتدای تاسیس این مدارس در سال 1355 خورشیدی اختلاف نظر‌های زیادی وجود داشت و كارشناسان مواردی چون تبعیض‌های آموزشی و ضدیت با عدالت اجتماعی و همچنین دامن زدن به فرار مغزها را از جمله كاركردهای سوء این مدارس عنوان می‌كردند. با این حال این مدارس هم كه با انحلال سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با مشكلات عدیده‌ای دست به گریبان هستند با دریافت شهریه‌های میلیونی دانش‌آموزان طبقات اجتماعی خاصی را میزبانی می‌كنند.

سیمای آموزش و پرورش ما طبقاتی است!

همان‌طور كه در سطور بالا گفته شد، هم‌اكنون مدارس كشورمان بر طبق یك قانون نانوشته به مدارس دارا و ندار تقسیم شده و به نوعی نگرانی‌های خانواده‌ها درباره وضعیت تحصیلی فرزندانشان مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این موضوع البته حساسیت‌هایی را هم ایجاد كرده است، اما به نظر می‌رسد از آنجا كه دستگاه عریض و طویل آموزش و پرورش با قریب به 13 میلیون دانش‌‌آموز و نزدیك به یك میلیون معلم و كادر اداری و... همواره با كمبود اعتبار مواجه است، با موارد اینچنینی با اغماض برخورد شده است.

علی عباسپور تهرانی كه سال‌ها ریاست كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی را عهده‌دار بوده با تایید تبعیض‌های متعدد در آموزش و پرورش می‌گوید: «در قانون، تقسیم‌بندی مدارس این‌گونه كه در نظام آموزشی ما به چشم می‌خورد، پیش‌بینی نشده است.» او می‌گوید: «طبق قانون مدارس كشور به دولتی و غیردولتی تقسیم می‌شود و البته مواردی مثل مدارس شاهد هم وجود دارد كه موظف به ارائه خدمت به خانواده‌های معظم شهیدان و ایثارگران هستند و ظرفیت مازاد خود را از بین سایرمتقاضیان واجد شرایط تكمیل می‌كنند، البته این مدارس هم در واقع دولتی و حاكمیتی هستند.» عباسپور اضافه می‌كند: «سالانه 15 هزار میلیارد تومان بودجه از بیت‌المال به وزارت آموزش و پرورش اختصاص می‌یابد، ‌ضمن این‌كه هزار میلیارد تومان هم هر سال برای نوسازی و بهسازی مدارس در اختیار این وزارتخانه قرار می‌گیرد و البته كمك‌های مردمی و خیرین را هم كه مبالغ كلانی را شامل می‌شود، نباید از نظر دور داشت، با این حال كمبودها در این وزارتخانه تمامی ندارد و حتی پرسنل آن از نظر رضایتمندی شغلی در پایین‌ترین جایگاه هستند. از این‌رو به علت نبود یك مدیریت كارآمد، مدارس مختلفی را تعریف كرده‌اند و شهریه‌های هنگفتی از مردم می‌گیرند.»

وی می‌افزاید: «بارها از كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی تذكراتی را در مورد مرزبندی‌های تبعیض‌آمیز به مسئولان آموزش و پرورش ارائه كردیم، اما متاسفانه این تقسیم‌بندی‌ها مورد تایید مدیریت كلان آموزش و پرورش قراردارد.»

عباسپور با اشاره به شهریه‌های متفاوت مدارس نیز می‌گوید: «شهریه‌ها، دانش‌آموزان ما را از نظر طبقات اجتماعی خط‌كشی كرده و در این میان مدارس دولتی به حال خود رها شده‌اند و چه‌بسا استعدادهای درخشانی كه به علت فقر و تبعیض‌های متعدد هرز می‌روند.»

بخش اجتماعی تبیان

منبع :جام جم