تبیان، دستیار زندگی
در این طرح دانش آموزان با فعل کمکی و انواع آن و بن فعل آشنا می شوند...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ساختمان فعل2

ساختمان فعل 2

اهداف یادگیری:

  • آشنایی با انواع فعل کمکی
  • آشنایی با بن فعل

برای ساختن فعل های ماضی بعید، ماضی التزامی، ماضی نقلی، ماضی مستمر، مضارع مستمر، آینده و همه ی فعل های مجهول از فعل های خاصی استفاده می شود که به آن ها فعل کمکی می گویند.

مانند : گفته بودند، ایستاده است، دارد می نشیند، خواهی دانست، انجام شده باشد، داشت می خواند.

افعال کمکی و وندهای « نـ »، « می »، « بـ » از نظر ساختمان در فعل تغییری ایجاد نمی کند چون در همه ی فعل های ساده و مرکب وپیشوندی می آیند، بنابراین اگر فعل ساده ای این وندها و فعل کمکی را بگیرد باز هم ساده است و نوع آن تغییر نمی کند.

تمرین :

اکنون به انواع فعل کمکی در جملات زیر دقت کنید :

کاش پیغامم به دست دوستم رسیده باشد تا از حالم باخبر گردد: رسیده باشد  ساختمان فعل 2باشد: فعل کمکی

برای رسیدن به مقصد لحظه شماری می کردم تا این که سخن پدرم در ذهنم تکرار شد: تا دو ساعت دیگر به مقصد خواهی رسید: خواهی رسید ساختمان فعل 2خواهی : فعل کمکی

  • طبق گزارشاتی که به دست ما رسیده است برای بهتر نمودن شرایط زیست محیطی باید از درختان و طبیعت به بهترین شکل ممکن محافظت کنیم: رسیده استساختمان فعل 2 است: فعل کمکی
  • علی داشت به مدرسه می رفت که ناگاه در مسیر خود به کیف پولی برخورد که یک چک یک میلیارد تومانی در آن موجود بود: داشت می رفت ساختمان فعل 2 داشت : فعل کمکی
  • او پیش از آن که به مدرسه برود دوره ی یکساله ی پیش دبستانی را گذرانده بود: گذرانده بود بود: فعل کمکی / برود: « بـ» ساختمان فعل 2 وند
  • مادرش نگرانش شده بود زیرا هیچ گاه این گونه تاخیر نداشت، او تا وسط کوچه رفت تا این که دید از انتهای کوچه دارد می آید: نگرانش شده بود ساختمان فعل 2فعل کمکی / « نـ » در فعل نداشت ساختمان فعل 2 وند / دارد می آید ساختمان فعل 2 دارد : فعل کمکی

بن فعل

هر فعل دو بن دارد : بن ماضی و بن مضارع

  • برای به دست آوردن بن مضارع فعل های ساده یک روش ساده وجود دارد و آن این است که فعل امر مفرد را بدون « بـ » در نظر می گیریم مانند : رو، بین
  • بن مضارع فعل های پیشوندی همان فعل امر مفرد است مانند: بایست، بخور، برگرد
  • بن مضارع فعل های مرکب همان فعل امر مفرد بدون « بـ » است مانند: حرف بزن، مهربان باش

برای شناخت ساختمان هر فعل بن مضارع آن فعل را در نظر می گیریم مانند :

داریم می آییم ساختمان فعل 2 آ ساختمان فعل 2 فعل ساده                گذشته باشدساختمان فعل 2  گذرساختمان فعل 2 فعل ساده

بازگشته آیدساختمان فعل 2 بازگردساختمان فعل 2 پیشوندی              بازآمده اندساختمان فعل 2 بازآ ساختمان فعل 2پیشوندی

انجام داده اند ساختمان فعل 2 انجام دهساختمان فعل 2  مرکب            سازش کرده باشیساختمان فعل 2 سازش کنساختمان فعل 2 مرکب

  • بن ماضی نیز با حذف حرف « نـ » از انتهای مصدر به دست می آید مانند: دوید « ن » ،دید«ن» ، گفت«ن»

تمرین: اکنون به افعال زیر و بن آن ها دقت کنید:

  • حکومت شاه خبر درگذشت یکی از وزرایش را از طریق رادیو و روزنامه ها به اطلاع مردم رسانده بود :

رسانده بودساختمان فعل 2 بن مضارع: رسان ساختمان فعل 2  فعل ساده ( بن ماضی: رساند)

  • اگر به سخنان آقای معلم خوب گوش فرا داده باشی متوجه می شوی که موفقیت در امتحانات پایان ترم مرهون تلاش در طول ترم است : گوش فرا داده باشیساختمان فعل 2 فرا ده ساختمان فعل 2 فعل پیشوندی ( بن ماضی : فرا داد ) / متوجه می شوی ساختمان فعل 2متوجه شو ساختمان فعل 2 فعل مرکب ( بن ماضی : متوجه شد )

  • اگر به اماکن تاریخی رفته باشی، آثار گذر زمان را بر روی دیواره های آن به خوبی مشاهده می کنی و در می یابی که این آثار چه قدمتی دارند: رفته باشیساختمان فعل 2  روساختمان فعل 2  ساده ( بن ماضی : رفت ) / مشاهده می کنیساختمان فعل 2  مشاهده کن  ساختمان فعل 2مرکب( بن ماضی : مشاهده می کند ) / در می یابی ساختمان فعل 2  دریاب ساختمان فعل 2  پیشوندی ( بن ماضی : در می یابد )


مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاطمه شیرزاد - تنظیم: یگانه داودی