او کتابخانه سیار بود!

مرحوم آیة الله العظمی حائری هر وقت نیاز به کشف معنای لغت یا مراجعه به آدرس و سند روایتی را داشتند می فرمودند: « از کتابخانه سیار یا متحرک(مقصود آخوند ملا علی)استفاده شود. »

عالم ربانی آیة الله العظمی مرحوم آخوند ملاعلی بن ابراهیم معصومی همدانی(قدس سره الشریف) یکی از فقهای نامدار و فرزانه و یکی از فرزانگان فقیه در قرن چهاردهم هجری قمری می باشد.

او همانند هم دوره های معاصر خویش یکی از تربیت یافتگان مکتب پربار و حوزه متبرک آیة الله العظمی حائری و یکی از نخستین فارغ التحصیلان آن حوزه مقدسه به شمار می آید او در زهد و تقوی و در تواضع و اخلاص و در ادب و اخلاق آیتی از آیات درخشان و اسوه اهل علم و کمال و پیشوای اهل یقین و معرفت به شمار می رفت.

او به علت داشتن استعداد بارز و سعی و تلاش فراوان،اراده محکم،حافظه قوی و اخلاق حسنه و رفتار نیک اسلامی، یکی از شاگردان مورد توجه و عنایت استاد بوده اند.

 و یکی از نزدیکان استاد نقل می نمودند که آن مرحوم هر وقت نیاز به کشف معنای لغت یا مراجعه به آدرس و سند روایتی را داشتند می فرمودند: «از کتابخانه سیار یا متحرک(مقصود آخوند ملا علی)استفاده شود. »

در سال 1350 ه.ق، وقتی مردم همدان از محضر مۆسس حوزه علمیه قم تقاضامی نمایند که آخوند ملا علی را جهت سرپرستی حوزه علمیه همدان به آن شهربرگردانند، مرحوم آیة الله حائری با توجه به نیاز مبرم منطقه غرب کشور، پیشنهاد آنان رابا سختی می پذیرد و به آنان می فرماید: من مجتهد عادلی را برای سرپرستی شما مردم همدان فرستادم... »

با این که در آن ایام در شهر همدان شخصیتهای بزرگ علمی و فقهی و اجتماعی همچون مرحوم آیة الله حاج میرزا محمد جولائی و حاج شیخ علی دامغانی و مرحوم سید نصر الله بنی صدر...زندگی می کردند،

ولی در اثر حسن خلق و تدبیر و علم وافر مرحوم آخوند معصومی، زعامت امور دینی مردم بصورت طبیعی به عهده ایشان قرارگرفت و او مشارالیه با لبنان گردید معظم له جهت فعالیت علمی خویش مدرسه مخروبه آخوند ملا حسین را تجدید بنا نمود و خود در آن مدرسه مشغول تدریس طلاب گردید و جمعی از شیفتگان معارف اهل بیت(ع)را دور خود گرد آورد.

خاطره ای از آن روزگاران:

استاد بزرگوار مرحوم آیة الله آخوند ملا علی معصومی در تابستان 1344 و1345، آن ایامی که محض بهره گیری از مکارم اخلاقی و مراتب علمی ایشان در تابستانها به همدان مسافرت می نمودم، داستانی را تعریف می‎نمودند که بی مناسبت نخواهد بود در این روزگار وانفسا این سرگذشت حقیقی بازگو شود.

ایشان در مقام بیان مکارم اخلاقی و فضائل روحی استاد بزرگوارش آیة الله آقای حائری سرگذشت بس جالبی را تعریف می نمودند که جای بس عبرت گیری و پند واندرز،جهت ما طلاب می تواند باشد و انگیزه نقل او، ورود یک صدمه روحی از ناحیه برخی از اطرافیان مرحوم آیة الله العظمی بروجردی بود که خودشان رضایت نمی دادند متن واقعه بازگو شود و حقیر نیز متن قضیه را بازگو نمی کنم، فقط نیت خیر و شاگردپروری توام با اخلاق استاد عالی قدرش را تعریف می کنم.

وی چنین فرمودند:

در آن روزهای نخستین ورودم به شهر همدان،جمع اندکی از طلاب را آماده درس و اقامت در مدرسه آخوند نموده بودم و امکانات مالی حوزه بسیار ضعیف و در حد صفر بود روزی در همین مدرسه آخوند و در آن حجره (اشاره به حجره ای رو به روی درب ورودی مدرسه)با جمعی از طلاب تازه وارد نشسته و مشغول تدریس مقدمات و مطالب فقه و اصول بودم که خادم مدرسه وارد حجره شد و گفت:فرد تازه واردی ازبازاریان اجازه می خواهند تا به حضورتان برسد.

اجازه هست یا نه؟ گفتم بگو بفرمائید.

دیدم فرد موقر و محترمی وارد شد و سلام گفت و از شخص حقیر جویا شدند. درپاسخ گفتم:بنده خودم هستم. ایشان گفتند:  آیة الله العظمی حائری در قم به شما سلام داشتند و امانتی نیز داشتند، وظیفه داشتم که به حضور شما برسانم. کیسه ای ازمسکوکات آن روز را بازگشود و گفت این پول را آیة الله حائری فرستاده‏اند. گفتم چرا خودشان مصرف ننمودند؟ در صورتی که مصارف ایشان خیلی بیشتر می باشد.

مهمان تازه وارد در پاسخ گفت:من یکی از مقلدین حضرت آیة الله حائری هستم جهت ادای وجوه شرعی و پرداخت سهم مبارک امام(ع)به محضر مبارک ایشان به قم مشرف بودم. ایشان پرسیدند اهل کجا هستید؟عرض کردم همدان و به تجارت فرش اشتغال دارم.

 از وضع زندگی‏ام جویا شدند، گفتم بحمد لله وضع زندگی ام نسبتا خوب و رضایت بخش می باشد و وجوهی که به خدمت حضرتعالی آورده‏ام از درآمد امسال می باشد.

آقا فرمودند به من بگوئید با وجود آقای معصومی در همدان چرا وجوه خود را به اینجا آورده اید؟ اگر خواستید پاداش بیشتری داشته باشید، دوباره به محل خود بازگردید و این وجوه را نیز به خدمت ایشان برسانید.گفتم مگر در همدان مجتهدی وجود دارد؟ من که مقلد حضرتعالی هستم.

فرموده بودند: آری مگر نشنیده ای که آیة الله آخوند ملا علی معصومی تازگی ها در همدان اقامت گزیده اند؟ شمابهتر است این وجوه را به محضر ایشان ببرید.

 با این عمل دو ثواب نموده اید: نخست ذمه ات را بری نموده ای،دوم اینکه به یک حوزه نو بنیاد کمک مالی کرده ای تا پا بگیرد و راه بیفتد. از این رو اینجانب طبق فرموده مرجع تقلیدم به اینجا آمده‏ام تا امانت ایشان را به شما برسانم.

مرحوم آقای آخوند می فرمودند وجوه ارسالی ایشان قابل توجه بود و آن فرد یکی از تجار سرشناس بود و در بازار داستان را به همکاران خود بازگو نموده بود.

به خصوص برکتی که از قلب پاک و نیت راستین آیة الله حائری سرچشمه گرفته بود حوزه همدان را رفع نیاز و بیمه و خودکفا نمود، به حدی که تا امروز که به این مرحله رسیده است که در ماه حدود پانصد هزار تومان پرداختی دارم، شکر خدا را که لنگ و معطل شهریه آقایان طلاب نمانده ام و علتش نیت خیر آن مرحوم بوده است.

چون آن تاجر حامل پیام،ظاهرا نامش حاج پستچی همدانی از تجار سرشناس همدان بود و در پاسخ افرادی که در بازار همدان علت برگرداندن وجوه را جویا شده بودند،

وی نقل فرمایش مرحوم حاج شیخ عبد الکریم(اعلی الله مکانه الشریف) را نموده بودند که چرا با آن قرب مسافت و وجود آیة الله آخوند ملا علی، وجوه شرعی را به قم حمل نموده ای؟و به این طریق راه را بر دیگران روشن نموده و تجار و متدینین منطقه، وظیفه شرعی خود را در قبال این حوزه جدید التاسیس شناخته و این حوزه را به نحو احسن تامین و اداره می کردند.

پی نوشتها:

1. مجله نور علم شماره 46 سال دهم دوره چهارم صفحه 69.

2. زیر بنای تمدن و علوم اسلامی،چاپ سوم،1356 ه.ش،دفتر نشر نوید اسلام،ص 193- 191.

3. منابع و مآخذ:یکصد سال مبارزه روحانیت،ج 3- زیر بنای تمدن و علوم اسلامی،تالیف نگارنده- تاریخ مفصل همدان، تالیف استاد صابری.

منبع: پایگاه حوزه نت

تهیه و تنظیم: عبداله فربود، گروه حوزه علمیه تبیان