پروسه زورگیری چگونه اجرا می‌شود؟

یكی از جرایم ویژه شهری كه در دهه اخیر روند صعودی پیدا كرده است جرم زورگیری می‌باشد؛ از نگاه آسیب‌شناسی اجتماعی زورگیری یعنی اقدام علیه امنیت اجتماعی افراد و سرقت اموال آنان با توسل به خشونت و سلاح سرد یا گرم كه در پاره‌ای از اوقات باعث ایجاد زیان‌های جانی و حتی مرگ می‌شود.

زورگیری در واقع نوعی تهاجم عملی و آشکار به نظم اجتماعی است. تفاوت زورگیری با سرقت این است که سرقت در خفاء صورت می‌گیرد ولی زورگیری در میدان عمل و آشکار و با خشونت همراه است.

در كالبد شكافی زورگیری توجه به چند نكته ضروری می‌باشد:

1/ طیف سنی زورگیران معمولاً بین 16 تا 27 سال است كه 85 درصد از آن‌ها معتاد به مواد مخدر به ویژه مواد روان گردان هستند و اغلب زورگیران برای اجرای هدف‌های خود از چاقو، كارد، پنجه بوكس و یا اسلحه گرم استفاده می‌كنند.

2/ 84 درصد از زورگیران مرد هستند كه به عنوان ترك‌نشین و دستیار سارقین نقش خود را اجرا می‌كنند.

3/ انواع شكل‌های زورگیری عبارتست از زورگیری یا خفت گیری در كوچه‌ها و خیابان‌ها، سرقت در غالب مسافركشی، دزدی با استفاده از مواد غذایی بی‌هوش کننده، دزدی طلاهای كودكان، سرقت در لباس مأمورین مبارزه با مواد مخدر یا سایر شكل مأمورها، سرقت از اماكن خصوصی و ورود به آن‌ها به عنوان مأمور آب، برق یا گاز و امثال این‌ها.

4/ علل رفتاری زورگیری از نگاه جامعه‌شناسی عبارتند از عوامل اقتصادی مانند بیكاری، فقر و اعتیاد و عوامل فرهنگی مانند پایین بودن اخلاق اجتماعی، کمرنگ شدن ارزش‌های دینی، ضعف تربیت خانوادگی كه بر این اساس معمولاً 95 درصد از زورگیران فاقد تحصیلات بالاتر از دیپلم هستند و اكثریت آن‌ها ترك تحصیل كرده و یا تحصیلات را رها كرده‌اند.

لازم به توجه است كه علی‌رغم كشفیات نیروی انتظامی زورگیری روند صعودی پیدا كرده است.

علت اصلی روانی در زورگیری اعتیاد به مواد مخدر مخصوصاً مواد روان گردان صنعتی به ویژه شیشه است چرا كه استفاده از این ماده باعث نوعی سلب اراده و كاهش شعور در افراد می‌شود كه عاقبت كار خود را ارزیابی نمی‌کنند.

از نگاه رفتاری زورگیران دارای رفتارهای سادیسمی بوده كه از آزار دیگران توأم با خشونت و ضرب و جرح لذت می‌برند.

علل محیطی زورگیری: معمولاً خلوت بودن خیابان‌ها یا كوچه‌ها، کم بودن حضور پلیس در این‌گونه معابر و تاریک بودن آن‌ها از علل اصلی محیطی در زورگیری می‌باشد.

متأسفانه علی رغم تذكرات مكرر پلیس به شهروندان برای رعایت اصول ایمنی هنگام گرفتن پول از بانك یا خروج از آنجا و همراه نداشتن اموال قیمتی یا عدم استفاده از وسایل نقلیه غیر مجاز باز هم شاهد تكرار این‌گونه رفتارها هستیم.

در 40 درصد زورگیری‌ها مجرمین اقدام به شروع آزار جنسی كرده و در 15 درصد موارد موفق به تجاوز و آزار جنسی می‌گردند.

همچنان كه گفته شد، حلقه اجرایی زورگیری عبارتند از یك زاغ زن كه این افراد وظیفه شناسایی سوژه را بر عهده داشته در مقابل بانك‌ها، طلافروشی‌ها و یا كوچه‌ها و خیابان‌های خلوت افراد را شناسایی كرده و با تلفن همراه به همكاران خود اطلاع می‌دهند.

خفت گیر كه معمولاً یك یا دو نفر از اعضای تیم كه همه او را به این نام می‌شناسند به سمت طعمه می‌آیند و با سلاح سرد یا موارد دیگر او را تحت فشار قرار می‌دهند.

قاپ زن نیز فرد دیگری است كه وظیفه قاپیدن را دارد و هنگام خفت گیری خود را به صحنه رسانیده و دار و ندار فرد را غارت می‌كند.

در كنار هر گروه زورگیری یك موتورسوار حاضر است كه در اصطلاح شغل زورگیری به آن "در رو" می‌گویند یعنی عامل فرار فرد زورگیر با موتور كه در صحنه حاضر شده و همكار خود را همراه با پول و طلا از صحنه فراری می‌دهد.

فرد دیگر سیاه باز است كه معمولاً در این‌گونه جرائم دو یا چهار نفر به عنوان سیاه باز به كنار طعمه می‌آیند و با بازی كردن نقش در غالب دلسوزی در ظاهر به فرد كمك می‌كنند و با داد و فریاد درخواست پلیس می‌نمایند اما در واقع به فرار دوستان خود كمك كرده و اجازه فعالیت به قربانی نمی‌دهند. طبق آمار موجود شمال غرب و شمال تهران بیشترین زورگیری‌ها را دارند چرا كه در این نقاط به علت خلوت بعضی از این مناطق این جرم اتفاق می‌افتد.

برای زورگیران جنسیت قربانی خیلی مهم نیست اما در حال حاضر زنان بیشترین آمار قربانیان را دارا می‌باشند و متأسفانه مقاومت قربانیان در پاره‌ای از موارد به جراحات سنگین و حتی مرگ آنان منجر می‌شود.

این پدیده نا به هنجار و خشن فیزیكی در بسیاری از موارد تبدیل به زورگیری یقه سفیدان گردیده یعنی رشوه‌گیری و غارت بیت‌المال به شكل‌هایی كه در ماه‌های اخیر شاهد آن بودیم.

بسیاری از افراد اظهار می‌دارند كه زورگیران یقه سفید مرتكب جرائم سنگین‌تری می‌شوند كه باید مجازات آن‌ها سنگین‌تر باشد چرا كه این‌گونه بزه‌کاران باعث افزایش شكاف اجتماعی و فاصله طبقاتی می‌شوند كه عامل اصلی از نظر رفتاری می‌باشد. بیكاری، اعتیاد و افزایش خشونت در جامعه زمینه‌های رفتاری تشدید این بزه کاری است.

اما از نظر روان شناختی نیز سرخوردگی‌های اجتماعی، ناكامی‌ها، احساس تبعیض‌ها عامل ایجادكننده روانی در زورگیری است و 79 درصد از زورگیران دارای سابقه بزه کاری می‌باشند كه هسته‌های اصلی باند خود را در زندان‌ها تشكیل داده‌اند.

راهکار حل این معضل چیست؟

در هر جامعه ای مجرم وجود دارد و نمی‌توان وضعیتی را تصور نمود که در آن هیچ گونه مجرمی وجود نداشته باشد ؛ اما باید سعی نمود جامعه ای داشت که روز به روز ناهنجاری و کج رفتاری در آن کاهش یابد. باید جلو توسعه زور گیری را گرفت و این امر با دو متغیر محقق می‌گردد :

1- تقویت نظام ارزشی و هنجاری ایرانی به وسیله خانواده‌ها و رسانه‌ها و حکومت.

2- مجازات‌های سنگین قضایی برای مبارزه عینی با زورگیری. عامل اول راه حلی درازمدت و کارکردی است و عامل دوم مکمل عینی عامل اول است. تصویب قوانین، تشدید مجازات زورگیران، بالا بردن سطح آموزش اجتماعی از عوامل پیشگیری‌كننده بوده و شهروندان با رعایت راهنمایی‌های پلیسی می‌توانند به كاهش زورگیری كمك كنند.

اگر زورگیری گسترش یابد به تدریج ساختارشکنی‌هایی جدیدتر نیز پیدا می‌شود که دیگر جرم‌ها نیز گسترش می‌یابند. اگر چه فقر اقتصادی نیز می‌تواند متغیری برای زورگیری باشد اما عموماً زورگیری به دلیل راحتی و کم هزینه بودن انجام می‌شود؛ یعنی مجرم مجازاتی سنگین برای خود پیش بینی نمی‌کند. حل شدن یک بحران یا یک مسئله اجتماعی به معنی از بین رفتن مطلق آن نیست بلکه به معنی کاهش آن در حد طبیعی متناسب با ویژگی‌های جمعیتی جامعه مدنظر است. باید جرم را به صورت عملی با هزینه های سنگین اجتماعی و قضایی تعریف نمود تا فرد مجرم بین سود و زیان یکی را انتخاب نماید . اگر مجرم احساس کند که پاداش جرم برایش بیشتر از هزینه جرم خواهد بود به انجام آن اقدام می‌کند. در حالت برعکس این موضوع مجرم از انجام آن صرف‌نظر خواهد کرد. در پایان باید بگویم تقویت نظام ارزشی و هنجاری و فرهنگی ایرانی اسلامی با برنامه ریزی عملی و همت همگان بهترین راه حل درازمدت برای کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی است.

مطالب مرتبط

آیا جوانان مقصرند؟

سکوت زنان و مزاحمین جسور

الکل جولان می دهد