تبیان، دستیار زندگی
طبقات آخر جهنم كه متراكم‏ترین، سخت‏ترین و بدترین عذاب الهى را دارد، جایگاه منافقین است، آنهایى كه در باطن دین ندارند، اما در ظاهر خودشان را دیندار نشان مى‏دهند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اختیار در انتخاب بهشت وجهنم

جهنم


تقسیم پایان قیامت به بهشت و جهنم در قرآن مجید، به این خاطر است كه مردم در دنیا با اختیار و انتخاب خودشان به دو دسته تقسیم شده‏اند. زیرا در حساب پروردگار چنین تقسیمى وجود ندارد، او مردم را چنین تقسیم نكرده است، بلكه او با كتاب‏ها و پیغمبرانش مردم را به صراط مستقیم دعوت كرده، گروهى با اختیار خودشان، صراط مستقیم و گروهى نیز راه ضلالت را انتخاب كردند.

اگر حركت در صراط مستقیم به اجبار خدا بود، بهشت نباید به وجود مى‏آمد، چون مزد و پاداش معنا نداشت. همه پاداش پروردگار مربوط به آن انتخاب، نیت و خواست آزاد مردم است. اگر مردم را به اجبار در راه ضدّ صراط مستقیم مى‏انداخت، دوزخ و كیفر معنى نداشت، چون بشر در این زمینه مجرم و مقصِّر نبود. وقتى اراده‏اش را سلب كنند، بدون این كه خودش دخالت داشته باشد، او را در زشتى بیاندازند، براى چه او را كیفر كنند؟

خداوند بزرگ در قرآن كریم خودش را حكیم معرفى مى‏كند. كیفر كسى كه خودش در جرمش دخالت و اراده‏اى نداشته، بر حكیم، قبیح است و خدا كار قبیح نمى‏كند. همچنین پاداش به كسى كه خودش در كار پاك، اراده‏اى نداشته است نیز صحیح نیست، پاداش چه چیزى را به او بدهند؟

«قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ فَلَوْ شاءَ لَهَداكُمْ أَجْمَعِینَ» «1»بنابراین نه هدایت و نه گمراهى، هیچ كدام اجبارى نیست.

آیاتى كه مى‏گوید:

«إِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ أَنابَ» «2»

«فَیُضِلُّ اللَّهُ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ» «3»

طبقات آخر جهنم كه متراكم‏ترین، سخت‏ترین و بدترین عذاب الهى را دارد، جایگاه منافقین است، آنهایى كه در باطن دین ندارند، اما در ظاهر خودشان را دیندار نشان مى‏دهند

هر كسى را بخواهم هدایت مى‏كنم و هر كسى را بخواهم گمراه مى‏كنم، معنی آن هدایت وگمراهی اجبارى نیست. معنى آن این است كه هر كسى خودش بخواهد و شایستگى نشان دهد، ما گوهر هدایت را به او مى‏دهیم تا جزء«یَهْدِی مَنْ یَشاءُ» شود و هر كسى نیز هدایت را نخواهد، من به اجبار گوهر هدایت را در دامن كسى نمى‏اندازم، چون خودش گمراهى را مى‏خواهد، او خودش به طرف گمراهى مى‏رود.

تفاوت طبقات بهشت و جهنم‏

چرا بهشت هشت طبقه و جهنم هفت طبقه دارد؟ علتش چیست؟ «4» علت هشت طبقه بودن بهشت، تقسیم شدن مردم مۆمن به هشت قسمت است.

ایمان از نظر كیفیت داراى درجاتى است كه ما این درجات را در امور مادى نیز زیاد مى‏بینیم؛ برق، برق است، از نیروگاه كابل كشیده و برق را از مولد آن مى‏آورند.

جهنم

هدایت از منبع واحدى سرچشمه مى‏گیرد، آن هم خدا است. ولى مردم، به تناسب شدّت و ضعف وجود خود، نور هدایت را نشان مى‏دهند،فردی مى‏گوید: من نماز مى‏خوانم و روزه مى‏گیرم و سر سال اگر بدهكار شدم، بدهى‏ام را مى‏دهم، دیگر حوصله كار دیگرى را ندارم؛ زیارت نمى‏رود، اهل نماز شب، دید و بازدید و كار خیر نیست، اما دیگرى مى‏گوید: من نمازم را مى‏خوانم و روزه مى‏گیرم و هفته‏اى دو روز نیز براى خدا روزه مى‏گیرم، یا در صندوق قرض الحسنه مى‏نشینم و كمك مى‏دهم، نیم ساعت به اذان صبح نیز بلند مى‏شوم و یازده ركعت نماز مى‏خوانم.

ما با تناسب ظرفیت وجودى كه داریم با همان نورى كه داریم وارد محشر مى‏شویم، ما را تقسیم مى‏كنند، مى‏گویند: شما چند میلیون به طبقه اول بهشت بروید، شما چند میلیون به طبقه دوم، تا برسد به آن درجه عالى و اعلى كه آنجا دیگر مشترى‏هایش خیلى كم هستند؛ صد و بیست و چهار هزار پیامبر و دوازده امام علیهم السلام اولیاى خاص پروردگار هستند، یعنى آنهایى كه به تعبیر علماء «الاقرب فالاقرب» بودند.

تقرب به پیامبر صلى الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام‏

اگر بتوانید «الاقرب فالاقرب» را رعایت كنید، یعنى از گروه اول در بیایید و به گروه دوم بروید و از گروه دوم به گروه سوم، تا آدم به آن گروه مقربین برسد. آن نیز شرایطى مى‏خواهد. پیغمبر صلى الله علیه و آله مى‏فرمایند: از جمله شرایطش:

«انّ أقربكم منى مجلساً یوم القیامة أحسنكم اخلاقاً» «5» نزدیك‏ترینِ شما در روز قیامت از نظر جایگاه، به من كسى است كه اخلاقش بهتر باشد، یعنى هر كه تلاش بیشترى براى اصلاح درون خود كند، تا حسد، حرص، بخل و ریا در وجود او پیدا نشود، با مردم و خانواده خوش برخورد است ، البته این‏ها موردى از موارد «الاقرب فالاقرب» است.

هر كسى را بخواهم هدایت مى‏كنم و هر كسى را بخواهم گمراه مى‏كنم، معنی آن هدایت وگمراهی اجبارى نیست. معنى آن این است كه هر كسى خودش بخواهد و شایستگى نشان دهد، ما گوهر هدایت را به او مى‏دهیم تا جزء«یَهْدِی مَنْ یَشاءُ» شود و هر كسى نیز هدایت را نخواهد، من به اجبار گوهر هدایت را در دامن كسى نمى‏اندازم

هر چه آدم بتواند جلوتر برود، تا به مقام انبیا و ائمه علیهم السلام نزدیك شود، در همان بهشتى مى‏رود كه آنها را مى‏برند، البته با درجه نازل‏تر، یعنى به پیغمبران قصر مى‏دهند، به شما نیز قصر مى‏دهند، اما مصالح قصر شما با آنها كمى فرق مى‏كند.

طبقات جهنم از دید قرآن‏

جهنم نیز داراى طبقات است. این كه مى‏گوید: دوزخ، نه این كه هر كس كه مجرم است، همگى را در یك جا ببرند، طبقات آخر جهنم كه متراكم‏ترین، سخت‏ترین و بدترین عذاب الهى را دارد، جایگاه منافقین است، آنهایى كه در باطن دین ندارند، اما در ظاهر خودشان را دیندار نشان مى‏دهند.

«إِنَّ الْمُنافِقِینَ فِی الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ» «6». طبقه اول جهنم جاى مجرمین گدا و گرسنه است، این‏هایى كه شاه، وزیر و شخصیت مهمى نبودند، بلكه آفتابه دزد بودند ، اما معاویه، در جرم مجرم بزرگى است كه باید او را جایى ببرند كه عذاب دردناك دارد، یعنى از شش طبقه دیگر عذابش سخت‏تر باشد.

جمع بندی:

پس علّت تقسیم پایان قیامت به بهشت و دوزخ، تقسیم شدن مردم در دنیا به دو راه هدایت و ضلالت است وعلت هشت طبقه بودن بهشت، تقسیم شدن مردم مۆمن به هشت قسمت است.

پی نوشت ها:

(1)- انعام (6): 149؛ «بگو: دلیل و برهان رسا [كه قابل ردّ، ایراد، شك و تردید نیست‏] مخصوص خداست، و اگر خدا مى‏خواست قطعاً همه شما را [به طور جبر] هدایت مى‏كرد.»

(2)- رعد (13): 27؛ «بگو: مسلماً خدا هر كس را بخواهد [پس از اتمام حجت‏] گمراه مى‏كند و هر كس را كه به سوى او بازگردد، هدایت مى‏نماید.»

(3)- ابراهیم (14): 4؛ «پس خدا هر كس را بخواهد [به كیفر لجاجت و عنادش‏] گمراه مى‏كند، و هر كس را بخواهد، هدایت مى‏نماید.»

(4)- بحار الأنوار: 8/ 121، باب 23، حدیث 12؛ «أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ، باب یَدْخُلُ مِنْهُ النَّبِیُّونَ وَ الصِّدِّیقُونَ وَ، باب یَدْخُلُ مِنْهُ الشُّهَدَاءُ وَ الصَّالِحُونَ وَ خَمْسَةُ أَبْوَابٍ یَدْخُلُ مِنْهَا شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا فَلَا أَزَالُ وَاقِفاً عَلَى الصِّرَاطِ أَدْعُو وَ أَقُولُ رَبِّ سَلِّمْ شِیعَتِی وَ مُحِبِّیَّ وَ أَنْصَارِی وَ مَنْ تَوَالَانِی فِی دَارِ الدُّنْیَا فَإِذَا النِّدَاءُ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُكَ وَ شُفِّعْتَ فِی شِیعَتِكَ وَ یَشْفَعُ كُلُّ رَجُلٍ مِنْ شِیعَتِی وَ مَنْ تَوَلَّانِی وَ نَصَرَنِی وَ حَارَبَ مَنْ حَارَبَنِی بِفِعْلٍ أَوْ قَوْلٍ فِی سَبْعِینَ أَلْفاً مِنْ جِیرَانِهِ وَ أَقْرِبَائِهِ وَ، باب یَدْخُلُ مِنْهُ سَائِرُ الْمُسْلِمِینَ مِمَّنْ یَشْهَدُ أَنْ لَاإِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَمْ یَكُنْ فِی قَلْبِهِ مِقْدَارُ ذَرَّةٍ مِنْ بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ.»

(5)- مستدرك الوسائل: 17/ 415، باب 6، حدیث 21709؛ «جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله إِنَّ أَقْرَبَكُمْ مِنِّی مَجْلِساً یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَحْسَنُكُمْ أَخْلَاقاً وَ إِنَّ أَبْغَضَكُمْ إِلَیَّ وَ أَبْعَدَكُمْ مِنِّی وَ مِنَ اللَّهِ مَجْلِساً شَاهِدُ زُوْرٍ.»

(6)- نساء (4): 145؛ «بى‏تردید منافقان در پایین‏ترین طبقه از آتش‏اند.»

فرآوری:  زهرا انصاری نسب

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منبع:مرگ ها وفرصت ها،استاد انصاریان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.