قدمگاه و باور ظهور

آثار سینمایی بسیاری با رویكرد دینی ساخته شده، اما در رابطه با مفهوم انتظار كه با نام مبارك امام زمان(عج) عجین شده، سینمای ایران كم كاری كرده و كمتر در این وادی كاری را روانه اكران كرده است.

ابراهیم حاتمی كیا در سال های ابتدایی دهه 70، با فیلم ارزشمند 'بوی پیراهن یوسف' و از طریق قهرمان خود - دایی غفور - كه در انتظار بازگشت فرزند در اسارت به سر می برد، بدان پرداخته است.

شخصیت یاد شده كه بسیاری از اطرافیان، وی را بواسطه پیدا شدن پلاك 'یوسف' - پسر دایی غفور) در شكم كوسه ای صید شده بیمار می خوانند، فوق العاده از كار درآمده و انتظارش غریبانه وی به شدت به دل مخاطبان می نشیند.

انتظاری از جنس ایمان، به وقوع معجزه كه درك آن برای دیگر آدم های نزدیك به 'غفور' مقدور نیست.

حاتمی كیا در این فیلم تا حدود زیادی در انتقال این مفهوم با ارزش به مخاطب موفق عمل كرده كه محبوبیت آن نزد طیف های مختلف بر این امر مهر تایید می زند.

قدمگاه ساخته 'محمدمهدی عسگرپور' بدون شك بهترین اثر سینمایی ساخته شده در این باب است كه با بهره گیری از شخصیت هایی به شدت واقعی، فضایی باورپذیر را خلق كرده است.

فیلم داستان زندگی 'رحمان' پسری روستایی و به اصطلاح سر راهی است كه توسط اهالی روستا بزرگ شده است.

وی كه همه ساله در روز نیمه شعبان برای ادای نذر خود به امامزاده ای در همان حوالی می رود، درست در دهمین سال و آخرین سال ادای نذرش خواب عجیبی می بیند؛ خوابی كه او را از زیارتگاه به آبادی كشانده تا از سرنوشت پدر و مادرش مطلع شود.

عسگرپور در 'قدمگاه'، با ظرافت خاصی به این روز بزرگ و عزیز پرداخته و با قرار دادن 'رحمان' در برابر مردان روستا كه به ناحق در قتل مادرش - گوهر - شركت كرده اند، به تقابل همیشگی خیر و شر، این بار از زاویه ای دیگر پرداخته است.

فیلمنامه فیلم فوق بسیار خوب نوشته شده و در پرده اول آن مخاطب به خوبی با 'رحمان' و اطرافیان وی آشنا شده و به مرور با او احساس نزدیكی می كند.

نقطه عطف نخست فیلم نیز درست سرجای خود قرار گرفته و با بازگشت 'رحمان' به روستا، قصه به سمت دیگری پرتاب می شود بی آنكه از خط اصلی دور شود.

در اینجا نویسنده فیلمنامه از نوجوانی به نام 'ایوب' كه كشمكش های بسیار با ناپدری خود - قطب منفی - دارد، بهره مناسبی گرفته و بخشی از معمای مربوط به گذشته 'رحمان' را از این طریق برای مخاطب باز می كند.

گناه و پشیمانی حاصل از آن تم اصلی داستان است كه به خوبی با معصومیت 'رحمان' و مادر وی پیوند خورده و همذات پنداری هرچه بیشتر مخاطب را با این دو برمی انگیزاند.

ایده فرستادن 'رحمان' به زیارتگاه در روز نیمه شعبان كه روز تولد 'رحمان' نیز به حساب می آید، به خوبی موتور فیلم را به حركت درآورده و كنجكاوی بسیار برمی انگیزد كه سر آخر به افشای رازی كهنه در نقطه عطف پرده دوم ختم می شود.

بخشندگی 'رحمان' كه نام وی از صفات خداوند متعال است، در بخش پایانی فیلم به داد خالق اثر رسیده و آرامشی دلنشین را به مردم گرفتار عذاب وجدان روستا می بخشد.

رفتن قهرمان داستان به مراسم نامزدی دختر مورد علاقه اش - حنانه - همزمان با جشن های نیمه شعبان و بدنبال آن بلند كردن و چرخاندن چلچراغ مربوط به جشن، پایان درخشانی را برای آن رقم زده كه تا مدتها از ذهن مخاطبان پاك نمی شود.

در حقیقت فیلم در همین جا پایان گرفته و سكانس رفتن 'ایوب' به خانه خالی 'رحمان' كه برای همیشه از روستا رفته، زائد جلوه می كند.

بخش مهمی از تاثیرگذاری فیلم 'قدمگاه' پس از فیلمنامه و كارگردانی هوشمندانه عسگرپور، به انتخاب صحیح بازیگران نقش های اصلی بویژه 'بابك حمیدیان' بازمی گردد.

وی كه در آن روزها چهره آشنایی برای سینمادوستان محسوب نمی شد، بهترین گزینه برای ایفای این نقش بوده و چهره خاص و خنده های معصومانه وی، كمك شایانی به همذات پنداری مخاطب با 'رحمان' كرده است.

در طرف دیگر ماجرا 'رضا كیانیان' قرار دارد كه از لحن و فرم بیان 'عزت الله انتظامی' وام گرفته و با اندك تغییراتی شخصیت جدیدی را خلق كرده است.

'محمدرضا داودنژاد' نیز در منفی ترین نقش نیز با وجود تكیه نقش بر كلیشه های رایج، سعی بسیار در متفاوت تر شدن آن كرده كه تا حدودی نیز به موفقیت دست یافته است.

دقت كارگردان در انتخاب بازیگران فقط به نقش های اصلی محدود نشده و در انتخاب مهسا كرامتی نیز برای نقش بسیار كوتاه اما تاثیرگذار 'گوهر' - مادر رحمان - به شدت مشهود است.

'قدمگاه' به عنوان یكی از شاخص ترین فیلم های سینمای ایران از معدود آثاری است كه به موضوع انتظار و ظهور پرداخته و با ظرافتی مثال زدنی پیام خود را به مخاطبان خود منتقل كرده است و استمرار ساخت چنین آثاری را در سال های پیش رو از سینماگران كشور انتظار می رود.