آخر تاریخ کجاست؟!

اندیشه ی مهدویت و اعتقاد به ظهوریت منجی جهانی در آخرالزمان اندیشه ای مختص به مکتب شیعه نیست بلکه تمام فرق اسلامی بر آن اتفاق نظر دارند و همان گونه که خواهیم گفت روایات بسیاری در منابع اهل سنت در این زمینه وجود دارد. حتی می توان صورتهایی از این اعتقاد را در سایر ادیان یافت. در این نوشتار پس از بررسی برخی از این ادیان به دیدگاه قرآن درباره ی حکومت جهانی مهدوی (عج) می پردازیم.

یهود و اندیشه ی منجی الهی!

در کتاب مزامیر از عهد عتیق که مجموعه کتب و اسفار مقدس یهودیان است و به داود منسوب می باشد آمده است: "شریران منقطع می شوند اما متوکلان به خداوند، وارث زمین خواهند شد... متواضعان وارث زمین شده از کثرت سلامتی، متلذذ خواهد شد ... متبرکان خداوند وارث زمین خواهند شد اما ملعونان وی منقطع خواهند شد.» شایان ذکر است که عهد عتیق مجموعه کتب مقدس یهودیان شامل 39 کتاب است که شامل سه بخش تورات (5 کتاب منسوب به موسی (علیه السلام)، مکتوب حکمت آمیز و کتب انبیاء می باشد. مزامیر از جمله کتب انبیاء و منسوب به داود نبی است. مشابهت عبارت فوق الذکر از مزامیر با آنچه در آیه ی 105 سوره ی مبارکه انبیاء درباره ی صالحان آمده است، جال توجه است: «و لقد کتبنا فی الزّبور من بعد الذّکر أن الارض یرثها عبادی الصالحون؛ و به تحقیق ما در زبور نوشتیم پس از ذکر که زمین به بندگان صالح من به ارث می رسد.»(انبیاء/ 105)

زرتشت و ظهور منجی!

در کتاب زند از کتب مذهبی زرتشتیان آمده است: «لشگر اهریمنان با ایزدان دائم در روی خاکدان محاربه و کشمکش دارند ... آنگاه فیروزی بزرگ از طرف ایزدان می شود ... و بعد از پیروزی ایزدان و برانداختن تبار اهریمنان، عالم کیهان به سعادت اصلی خود رسیده، بنی آدم بر تخت نیکبختی خواهند نشست.»

با توجه به این عبارات زرتشتیان نیز به ظهور منجی حقی از طرف پروردگار عالم قائلند که پیروزی نهایی بشریت را رقم خواهد زد.

مسیحیت و اندیشه ی ظهور!

در انجیل متی فصل 24 آمده است: چون برق که از مشرق بیرون می آید و تا مغرب ظاهر می گردد آمدن فرزند انسان نیز چنین خواهد بود... خواهند دید فرزند انسان را در ابرهای آسمان که می آید با قدرت و جلال عظیم.

بنابراین اعتقاد به ظهور یک منجی و مصلح جهانی در آخرالزمان از اصول مشترک و پذیرفته شده ی همه ادیان آسمانی است و تمامی فرق اسلامی نیز در این مسأله همداستان اند و اختلاف اصلی آن ها در تعیین و مصداق منجی است.

شیعه و مصداق منجی جهانی!

شیعه بر این اعتقاد است که مهدی موعود و منجی بزرگ که با ظهورش عدالت در سراسر گیتی سایه می گستراند و حکومت جهانی اسلام استقرار می یابد کسی جز فرزند امام حسن عسکری(علیه السلام) و دوازدهمین جانشین رسول گرامی اسلام نیست که در سال 255 هـ. ق متولد شده و اینک در دوران غیبت به سر می برند.

حکومت جهانی مهدی(عج)

با توجه به آیات شریفه قرآن کریم ظهور حضرت مهدی(عج) در آخرالزمان رخ خواهد داد و شیوه ی حکومت صالحان در زمین با ظهور حضرت(عج) انجام خواهد شد. در سوره انبیاء می خوانیم: «و لقد کتبنا فی الزّبور من بعد الذّکر أنّ الارض یرثها عبادی الصّالحون؛ و در حقیقت در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ی ما به ارث خواهند بود.» (انبیاء/ 105)

بر اساس این آیه ی شریفه، خداوند متعال در زبور که کتاب حضرت داود(علیه السلام) است و در ذکر که بر اساس برخی از تفاسیر ظاهراً مقصود از آن تورات است، مقرر داشته است که روزی صالحان و نیکان وارثان زمین گردند. با توجه به اینکه مقصود از واژه ی «ارض» در جایی که قرینه ی خاصی در بین نباشد همان کل زمین است و نیز با تأمل در معنای وراثت، روشن می شود که آیه ی مورد بحث در واقع وعده ی حکومت جهانی صالحان را نوید می دهد. از سوی دیگر هر چند در تاریخ گذشته چه پیش از اسلام و چه در صدر اسلام حکومتهای صالحی چون حکومت حضرت سلیمان(علیه السلام) یا حکومت اسلامی در زمان رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) و امیرالمومنین علی(علیه السلام) برای مدتی به ظهور رسیدند ولی هیچ کدام به گونه ای نبودند که بتوان آن را حاکمیت جهانی صالحان به شمار آورد!

وعده ی الهی تخلّف ناپذیر است!

بنابراین از آنجا که وعده های الهی تخلف ناپذیرند و تخلّف در وعده ی الهی محال است، و از آنجا که این وعده که در آیه ی شریفه بدان نوید داده شده است، محقق نشده، نتیجه می شود که حاکمیت جهانی صالحان در آینده مستقر خواهد شد و این معنا اشاره دارد به ظهور حضرت مهدی (عج) و تأسیس حکومتی جهانی از سوی او که به استقرار و حاکمیت اسلام در جهان بدست صالحان اشاره می نماید.

در روایت شریفی از امام باقر(علیه السلام) آمده است که فرمودند: «هم اصحاب المهدی فی آخرالزمان» یعنی آنان (مقصود بندگان صالحی است که وارثان زمین خواهند بود) یاران مهدی (عج) در آخرالزمان اند.

همچنین در سوره ی مبارکه ی قصص اشارتی به این مطلب شده است. آنجا که می فرماید: «و نرید أن نمنّ علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم أئمه و نجعلهم الوارثین؛ و خواستیم بر کسانی که در آن سرزمین فردوست شده بودند منّت یهنم و آنان را پیشوایان (مردم) گردانیم و ایشان را وارث (زمین) کنیم.» (قصص/5)

حکومت جهانی صالحان مستضعف!

این آیه مربوط به بنی اسرائیل است ولی چون صیغه ی مضارع «نرید» در آن به کار رفته است بیانگر نوعی استمرار است که اشاره به حکومت جهانی مستضعفان به رهبری مهدی(عج) در آخرالزمان دارد به ویژه آنکه بر اساس روایات اسلامی مقصود از مستضعفان که وارثان زمین می گردند همان اهل بیت(علیهم السلام) هستند که با قیام مهدی(عج) به عزّت و اقتدار می رسند. از جمله از حضرت علی(علیه السلام) نقل شده است که فرمودند: «هم آل محمد یبعث الله مهدیهم بعد جهدهم فیعزّهم و یزلّ عدوّهم.» ایشان (مقصود مستضعفان مورد اشاره ی آیه ی شریفه) آل محمد(صلی الله علیه و آله) هستند که خداوند متعال مهدی شان را برمی انگیزد پس از جهد ایشان پس ایشان را عزیز می گرداند و دشمنانشان را ذلیل می نماید.

سخن پایانی

اندیشه ی منجی نهایی بشریت که در آخرالزمان ظهور می نماید، اندیشه ای فراگیر در میان همه ی مکاتب توحیدی است ولی آنچه در میان ایشان مورد اختلاف است تعیین مصداق برای منجی آسمانی است. در شیعه مهدی(عج) دوازدهمین جانشین رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) پیامبر بزرگوار اسلام مصداق حقیقی این منجی الهی است.

به امید تعجیل در ظهورش

ن. رادفر

بخش مهدویت تبیان

منابع و مأخذ

1- کلام اسلامی- سعیدی مهری- ج2

2- بحارالانوار- علامه ی مجلسی(ره)- ج 51

3- تفسیر المیزان- علامه ی طباطبایی (ره)

4- بشارات العهدین، بشارت

5- مصلح جهانی و مهدی موعود از دیدگاه اهل سنّت- سید هادی خسروشاهی