اگر کودکتان مبتلا به اسهال شد ...
دفعات روزانه اجابت مزاج بر حسب سن و سال و رژیم غذایی اشخاص متفاوت میباشد. هنگام اسهال، مدفوع حاوی آب بیشتری از مواقع طبیعی است که آن را مدفوع شل یا آبکی مینامند.
اسهال در کودکان، در سنین 6 ماهگی تا 2 سالگی خیلی شایع است. همچنین در کودکان کمتر از 6 ماه که شیرگاو یا شیرخشک مصرف میکنند شیوع بیشتری دارد.
اسهال به علت از دست رفتن آب و املاح میتواند خطرناک باشد. پس هنگام شروع اسهال مادران باید سعی کنند آب و املاحی را که از طریق مدفوع از دست رفته است جبران نمایند.
چگونه میتوان مانع از دست رفتن آب و املاح شد؟
از دست رفتن آب و املاح را میتوان معمولاً به محض شروع اسهال با دادن مایعات فراوان پیشگیری نمود. برای این کار توصیه میشود از مایعات خانگی موجود مانند لعاب برنج، سوپ، لعاب جو با شیر و یا محلول ORS استفاده گردد. در صورت امکان مایعات باید شامل مقدار کمی نمک باشد، که از میان آنها محلول ORS از همه مطمئنتر است. در صورتی که هیچ یک از مایعات فوق در دسترس نبود به کودک آب بدهید. به کودکان کمتر از یکسال باید به ازای هر بار اسهال 100- 50 میلیلیتر آب داده شود.
در زمان اسهال باید به کودک مواد غذایی مورد نیاز داده شود تا اسهال به رشد او لطمه نزند و از کاهش وزن او جلوگیری شود. تغذیه کودک با شیر مادر باید به دفعات مکرر صورت گیرد. برای سایر کودکان باید طبق معمول از شیر خشک یا غذاهایی که قبلاً میخوردهاند استفاده شود. در کودکان بالای 6 ماه که نمیتوانند غذای جامد بخورند باید مقادیر کمی از مواد غذایی که کاملاً قابل هضم باشد به دفعات داده شود.
بعد از اینکه اسهال متوقف شد حداقل یک وعده غذای اضافی روزانه به مدت دو هفته به کودک بدهید تا کاهش وزنی را که در دوران بیماری ایجاد شده جبران نماید. غذاهایی که میتوان در کودک 6 ماهه و بالاتر در زمان اسهال استفاده کرد غذاهای نشاستهای به همراه گوشت یا ماهی است. ضمناً آن را با 2-1 قاشق چایخوری روغن در هر وعده غذا به منظور ایجاد انرژی همراه کنید.
لبنیات و تخم مرغ نیز غذاهای مناسبی برای کودکان مبتلا به اسهال میباشند.
آبمیوه تازه و موز به خاطر داشتن پتاسیم مفیدند (آبمیوههای کنسرو شده نه تنها مفید نیستند بلکه در زمان اسهال مضرند).
در زمان اسهال غذاهای پرحجم مثل دانههای حبوبات، سبزیجات و میوههای سفت و دیرهضم نباید داده شود.
سوپهای خیلی رقیق به کودک ندهید، زیرا هر چند کودک را سیر میکند، اما کالری مورد نیاز او تأمین نمیشود.
غذاهای خیلی شیرین و حاوی شکر هم باعث بدتر شدن اسهال میگردند.
هر 4-3 ساعت، حداقل 6 - 5 بار در روز به مقدار کم ولی به دفعات، باید به کودک غذا داده شود. غذا را خوب بپزید تا کاملاً پخته و له شود. این نوع غذا برای کودک سادهتر هضم میشود. اگر چه در مدت اسهال کودک نمیتواند کاملاً مواد غذایی گرفته شده را جذب نماید ولی بیشتر این مواد جذب میشوند. کودکانی که در هنگام اسهال از غذا محروم میشوند، به سوءتغذیه دچار شده یا اسهال آنها شدید میشود.
خوراکیهایی جهت رفع اسهال کودک
یک فوق تخصص گوارش کودکان با بیان این که رعایت دستورات تغذیهای در کودکان مبتلا به اسهال در یکی، دو روز اول ابتلا ضرورت دارد، گفت: پس از آن کودک میتواند به تغذیه معمولی خود ادامه دهد تا از این طریق از کاهش وزن و متعاقب آن سوء تغذیه کودک جلوگیری شود.
دکتر غلامرضا خاتمی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با هشدار نسبت به افزایش تعداد دفعات اسهال در کودکان در صورت عدم رعایت بهداشت، گفت: اسهال کودکان در چند ساعت ابتدایی به صورت استفراغ و پس از گذشت 12 تا 24 ساعت اسهال بروز میکند. اسهال گاهی با تب همراه بوده و در مواردی هم ممکن است تب وجود نداشته باشد.
وی گفت: اسهال به دفع آبکی مدفوع و تعداد دفعات بیش از سه بار در روز گفته میشود. بستگی به شدت اسهال گاه تعداد دفعات به بیش از هشت بار در روز نیز میرسد. در این حالت مقدار آبی که بدن کودک از دست داده زیاد نیست و بنابراین بدن نیاز چندانی به مصرف محلول ORS ندارد.
وی در ادامه با بیان اینکه در اسهال متوسط حدود 5 تا 10 درصد از وزن بدن کودک از دست میرود؛ افزود: در این حالت آبی که کودک از دست داده زیاد و تعداد دفعات دفع نیز زیاد است. کودک تشنه بوده و با ولع و میل فراوان محلول ORS را مینوشد.
متخصص گوارش کودکان درباره علایم اسهال شدید گفت: در اسهال شدید تعداد دفعات دفع بیش از 10 بار در روز است. بدن آب زیادی از دست داده و بیش از 10 درصد از وزن بدن کم شده است و کودک سرپا نیست. گاه بیهوش میشود که در این حالت نیازمند سرم درمانی و بستری شدن در بیمارستان است.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با رعایت مسایل تغذیهای هنگام اسهال کودکان، گفت: در اسهال خفیف که تعداد دفعات دفع یک تا دو بار در روز و گاه به سه تا پنج بار در روز میرسد، در کودکان زیر یک سال شیر مادر، سوپ و غذاهای معمولی مانند فرنی و در کودکان بالای دو سال نیز تغذیه معمولی ادامه یابد.
وی ادامه داد: در اسهال متوسط نیز لازم است در دو ساعت اول ابتلا کمبود مایعات بدن با محلول ORS جبران شود و پس از آن کودک به تغذیه معمولی خود ادامه دهد. حتی کودکانی که با شیرخشک تغذیه میشوند میتوانند شیر خشک را مصرف کند.
وی با تاکید بر لزوم رعایت موارد تغذیهای در یک تا دو روز ابتدایی ابتلا به اسهال گفت: هنگام ابتلا به اسهال از مصرف نوشابهها و آب میوههای تجاری جدا خودداری شود.
در زمان اسهال غذاهای پرحجم مثل دانههای حبوبات، سبزیجات و میوههای سفت
و دیرهضم نباید داده شود
دکتر خاتمی خطاب به والدین کودکان گفت که مصرف دوغ و چای کم رنگ هنگام اسهال در کودکان توصیه میشود. در دوران اسهال توجه به دو مورد ضرورت دارد. در درجه اول تأمین آب از دست رفته کودک با ORS و دیگر اینکه طی دو تا چهار ساعت اول ابتلا تغذیه کودک برقرار شود تا از کم وزنی و سوء تغذیه کودک ممانعت به عمل آید.
وی در پایان گفت: در صورتی که کودک بیمار تحت نظر پزشک بوده و دستورات لازم را رعایت کند، در مواردی ممکن است حتی اسهال تا 10 تا 15 روز ادامه یابد که جای هیچگونه نگرانی نیست.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
زندگی آنلاین - دکتر فاطمه قطبی
ایسنا
مطالب مرتبط:
تغذیهی کودک در دوران بیماری و نقاهت (1)
تغذیهی کودک در دوران بیماری و نقاهت (2)
غذاهای مفید در زمان اسهال و یبوست