چه عواملی باعث شوک می‌شوند؟
شوک حالتی است که در آن فعالیت های حیاتی بدن در اثر عوامل مختلف کاهش می یابد. شایع ترین علت بروز شوک، کاهش حجم خون به دلیل خونریزی، اسهال و استفراغ شدید است. دستگاه گردش خون وظیفه رساندن اکسیژن و موادغذایی به سلول ها و دفع مواد زاید را عهده دار است. اختلال در این وظیفه به اختلال در فعالیت های حیاتی بدن منجر می شود.
شوک در بچه های کم سن و سال، افراد سالمند، افراد حساس و مضطرب و افراد مبتلا به بیماری های مزمن شایع‌تر است.
نشانه های شایع شوک
رنگ پریدگی، کبودی و سردی پوست، عرق فراوان، تندی تنفس همراه با تلاش زیاد، تاری چشم ها، گشادی مردمک چشم ها، احساس تشنگی، تهوع و استفراغ، بی قراری و هیجان، نبض تند و ضعیف، افت فشار خون، احساس خفگی و چنگ زدن به یقه، بی هوشی، بی حالی و گود رفتن چشم ها و کاهش دفع ادرار.
انواع مهم شوک
- شوک ناشی از کاهش حجم خون (از دست رفتن مقادیر زیاد خون)
- شوک قلبی (نارسا بودن عمل قلب)
- شوک عفونی (در اثر عفونت شدید)
- شوک تنفسی (فلج عضلات تنفسی و ...)
- شوک روحی روانی (حمله غشی)
- شوک عصبی (به دلیل درد شدید)
- شوک در اثر حساسیت (آلرژی)
شوک ناشی از کاهش حجم خون
این شوک غالبا به دنبال خونریزی (خارجی یا داخلی) و یا خارج شدن مقادیر زیاد مایع از بدن (سوختگی، اسهال و استفراغ) ایجاد می شود. علت این شوک ناکافی بودن حجم خون در داخل رگ‌ها است.
شوک قلبی
این شوک به دلیل سکته قلبی یا بیماری های عضله قلب و یا بیماری های دریچه قلب ایجاد می شود. سکته قلبی شایع ترین علت شوک قلبی است.
شوک عفونی
این شوک به دنبال ورود میکروب های خطرناک به داخل خون و آزاد شدن سموم آنها ایجاد می شود.
شوک تنفسی
این شوک در اثر انسداد راه های هوایی به دلیل ورود جسم خارجی یا برخی بیماری ها و یا زخم مکنده در قفسه سینه و فلج عضلات تنفسی و ... ایجاد می شود.
شوک عصبی
در نتیجه وارد شدن صدمه به نخاع (مرکز تنظیم کننده قطر عروق)، درد و هیجان شدید، فرد دچار گشادی عروق خونی و شوک می شود.
شوک حساسیتی
این نوع شوک در اثر تماس با مواد حساسیت زا ایجاد می شود. علائم و نشانه های آن عبارتند از: برافروختگی، خارش و سوزش پوست خصوصا صورت، گرفتگی گلو، کهیر عمومی بدن، تورم صورت و لب ها، تنگی نفس و خس خس سینه، افت فشار خون، رنگ پریدگی، سیاهی رفتن چشم ها و حالت بیهوشی.
نخستین اقدامات ضروری برای فرد دچار شوک
- مصدوم را در وضعیت استراحت و درازکش قرار دهید و از جابه جایی غیرضروری او خودداری کنید.
- راه هوایی مصدوم را باز نموده و اجسام خارجی را از دهان او خارج کنید.
- علل شوک را شناسایی کرده و برطرف نمایید.
- اکسیژن 4 تا 6 لیتر در دقیقه داده شود.
- در صورت نیاز، تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی داده شود.
- لباس های تنگ مصدوم را آزاد کنید.
- زیر پاهای مصدوم چیزی قرار دهید تا بالاتر از سطح قلب قرار گیرند ، به شرطی که شکستگی و آسیب پاها وجود نداشته باشد.
- علائم حیاتی (نبض، فشار خون، تنفس و درجه حرارت) مصدوم را در ابتدا ثبت کرده و هر 5 دقیقه یک بار تکرار کنید.
- مصدوم را گرم نگه دارید.
- شکستگی ها را ثابت کنید و در صورت درد شدید، پزشک مسکن تجویز نماید.
- از راه خوراکی به مصدوم چیزی داده نشود. می توانید با پارچه خیس دهان او را مرطوب کنید.
- در شکستگی جمجمه، سر مصدوم را بالاتر از سطح زمین قرار دهید تا آسیب کمتری به مغز وارد شود.
- نواحی خونریزی دهنده را با فشار و قرار دادن گاز استریل مهار کنید.
- در شوک قلبی، بیمار را در وضعیت نشسته قرار دهید.
- در شوک حساسیتی، از داروهای ضد حساسیتی مثل آدرنالین و آنتی هیستامین با تجویز پزشک استفاده شود.
- از ورود مواد استفراغی به درون مجاری تنفسی جلوگیری کنید.
- مصدومی را سریعا به مراکز درمانی انتقال دهید.
بخش سلامت تبیان
منبع: روزنامه رسالت
