چرا پژوهش مهم است؟
پژوهش عامل مهمی در تولید دانش، دانایی و پیشرفت جامعه انسانی است و میزان پژوهش‌های انجام شده در هرجامعه شاخص توسعه یافتگی آن جامعه به حساب می‌آید.
هدف تحقیق، کشف و گسترش دانش و در حقیقت راهی برای جستجوی آگاهی است. با تحقیق کردن است که به عرصه‌های جدید علم ودانش می‌توان پا نهاد و وارد عرصه‌های ناشناخته شد.
در حال حاضر این طور به نظر می‌رسد که پژوهش در کلیه مقاطع تحصیلی نادیده گرفته می‌شود و نقش کمرنگی در مدارس دارد و تحقیق به معنای واقعی صورت نمی‌گیرد.
سۆال این است که جایگاه پژوهش در نظام آموزشی ما چگونه است؟ و چه موانعی بر سر راه آن قرار دارد؟
آموزش و پژوهش به هم پیوسته‌اند و به تولید علم می‌پردازند.
با نهادینه کردن پژوهش در برنامه آموزش دانش‌آموزان از همان سالهای اولیه تحصیل زمینه برای رشد و شکوفایی، بروز خلاقیت و نوآوری در نوجوانی و بزرگسالی فراهم می‌شود.
توجه به پژوهش در دوران تحصیل منجر به تقویت، روحیه کنجکاوی و خلاقیت در کودکان می‌شود و میل به دانستن در آن ها افزایش می‌یابد و به کشف محیط اطراف خود می‌پردازند. به آن ها چگونه اندیشیدن و چگونه فکر کردن می‌آموزند و روحیه همکاری و مشورت در آن‌ها تقویت می‌شود.
در این راستا عوامل زیادی در نهادینه کردن پژوهش در برنامه آموزشی دانش‌آموزان از همان ابتدای شروع به یادگیری دخیل هستند که در زیر به بررسی آن ها می‌پردازیم:
1- نظام آموزشی و نهادینه کردن تحقیق و پژوهش در برنامه درسی
یکی از عوامل مهم در درگیرکردن دانش آموزان در امر تحقیق وپژوهش، توجه صاحب نظران و کارشناسان برنامه درسی است.
از موثرترین کارها نهادینه کردن پژوهش و تحقیق در برنامه درسی در کلیه مقاطع تحصیلی بر اساس اهداف و نیازهای هر مقطع می‌باشد. زمانی که این امر یک بحث ضروری در کنار کلیه دروس در نظام آموزشی مورد توجه باشد، جدی گرفته می‌شود و دانش آموزان از همان سال های ابتدایی با این مفهوم براساس نیاز و توانایی‌هایشان آشنا می‌شوند و به مرور این مفهوم در آن ها درونی می‌شود و به تبحر لازم در این زمینه دست خواهند یافت.
محتوای درسی باید به گونه‌ای باشد که انگیزه به تحقیق و پژوهش را در دانش آموزان برانگیزد. علاوه بر قراردادن مفاهیم کلی در هر درس، فعالیت‌هایی بعد از هر مبحث درسی تهیه گردد تا منجر به کنجکاوی دانش آموزان شود و آن ها را به تحقیق سوق دهد.
3- نقش مدارس
مدارس نقش مهمی در تحقیق و پژوهش دارند و می‌توانند موجبات شکوفایی جامعه را فراهم کنند.
مدارس که برای برطرف کردن نیاز دانش آموزان به یادگیری به وجود آمده اند، می‌بایست تمام تلاش خود را در جهت رشد یادگیری آن ها معطوف نمایند. فراهم آوردن شرایط مناسب برای پژوهش و بها دادن به کارهای تحقیق، در تقویت امر پژوهش، امری ضروری است.
مدیران خلاق مدارس می‌بایست کلیه منابع و امکاناتی که برای این کار نیاز است محیا کنند، کتابخانه‌های خود را غنی و آزمایشگاه‌های خود را مجهز نمایند. با توجه به این امر که امروزه کتابخانه‌ها جای خود را به کتابخانه‌های دیجیتالی داده اند و امکان دستیابی به آن‌ها از طریق شبکه امکان‌پذیر است، تا حد الامکان این نیاز را در محیط مدارس فراهم نمایند.
4- نقش معلم
معلم ، مهمترین و حساس‌ترین نقش را در امر پژوهش به عهده دارد. براساس اهداف آموزشی، ویژگی‌های دانش آموزان، نیازها و علاقه‌مندی آن‌ها و امکاناتی که برعهده دارد، تدریس خود را به سمتی سوق دهد که منجربه حس کنجکاوی در شاگردان شود.
تدریس او به گونه‌ای باشد که با پرسیدن سۆالات متنوع، زمینه را برای کسب اطلاعات بیشتر و کسب دانش فراتر فراهم کند. پرسش‌ها باید متناسب با اهداف آموزشی هر پایه و نیاز دانش آموزان باشد.
معلم در ابتدا باید شیوه و مراحل تحقیق کردن را آموزش دهد و سپس بعد از بررسی میزان اطلاعات شاگردان در مورد موضوع مورد نظرکه می‌بایست براساس اهداف، نیازها و علاقه دانش آموزان باشد، به بحث و گفتگو با آن‌ها بپردازد و با ایجاد چالش فکری به منظور دستیابی به اطلاعات بیشتر از آن‌ها خواسته شود در یک مدت زمان معین به تحقیق بپردازند در این صورت آن‌ها قدرت حل مساله مطرح شده را پیدا می‌کنند و به دنبال راه حل و جمع‌آوری اطلاعات می‌پردازند.
با ارائه کارهای پژوهشی به دانش‌آموزان میزان توانایی علمی، خلاقیت، صبر و شکیبایی را می‌توان سنجید. کارهای پژوهشی را می‌توان به صورت گروهی ارائه داد تا روحیه کارجمعی و همکاری در آن‌ها رشد یابد. در این حالت بچه‌ها در داخل گروه به تبادل فکر واندیشه می‌پردازند.
در این راستا توصیه می‌شود:
الف)نظام آموزشی به امر پژوهش بها دهد.
ب)مدیران، مسولان و معلمان توجه کافی به امر تحقیق داشته باشند.
ج)مدیران یا مناطق آموزشی فضایی را برای چاپ تحقیقات دانش آموزان فراهم کنند.
د)تجهیز کتابخانه‌ها و توسعه سایت‌های آموزشی مدارس.
ه)معلمان را از نقش پژوهش آگاه کرده و آموزش‌های لازم در این زمینه داده شود.
و)دانش آموزان با شیوه صحیح تحقیق کردن آشنا شوند.
ز)مدیران، محلی را برای نگهداری اطلاعات، مطالب و تحقیقات بچه‌ها فراهم کنند.
در نتیجه ، توجه به پژوهش در کلیه مقاطع تحصیلی امری ضروریست که در صورت نهادینه شدن این امر می‌توانیم مشكلات پژوهش و تحقیق را برطرف نموده و افراد محقق در جامعه خود ، تربیت کنیم.
