سیارک‌هایی که زمین را تهدید می کنند
در آغازین روزهای ژانویه 1801 ژوزف پیاتزی جرمی را در آسمان رصد نمود كه ابتدا یک دنباله‌دار به نظر می‌رسید ولی زمانی كه مدار آن به درستی تعیین گردید، مشخص شد كه سیاره بسیار كوچكی است. پیاتزی آن را سرِس نامید. تا چند سال بعد سه سیارک جدید دیگر كشف شدند و تا پایان آن قرن صدها عدد از آنها شناسایی شده بودند. تا به امروز تعداد این سیاركها به چند صد هزار رسیده است و هنوز اكتشاف آنها ادامه دارد.
تعدادی از سیاركها چنان كوچكند كه از زمین قابل رۆیت نیستند.
مجموع جرم سیاركها از جرم ماه كمتر است و اگر همه آنها را یک جا جمع كنیم، سیاره كوچكی را تشكیل می‌دهند كه قطر آن كمتراز نصف قطر ماه است.
این تلسکوپ که قرار است ما را از وجود سیارک های اطراف زمین آگاه کند نگهبان نام دارد و احتمالا در سال 2017 یا 2018 در مداری به سوی سیاره زهره پرتاب خواهد شد و بیش از پنج سال را به بررسی منظومه شمسی داخلی (عطارد، زهره، زمین و مریخ ) خواهد پرداخت.
"اد لو" فیزیکدان و یکی از خدمه های سابق ایستگاه بین المللی فضایی می گوید: "با این تلسکوپ می توان سیارک هایی که عرض آن ها به اندازه سه کیلومتر یا بیشتر است را رصد کرد. چنین سیارک هایی به اندازه کافی برای تهدید زمین بزرگ هستند."
رصد سیارک ها با "نگهبان" به آن معناست که می توان ماموریت هایی را برای منحرف کردن مسیر و یا نابودی سیارک های خطرناک تدارک دید. لو خاطر نشان کرد: "این پروژه به چند صدمیلیون دلار بودجه نیاز دارد و می توان این بودجه را از طریق مشارکت های مردمی در سطح وسیع تهیه کرد." به گفته وی ناسا سالانه میلیون ها دلار صرف جستجوی سیارک های عظیمی می کند که سیارات را نابود می کنند اما هیچکس در پی یافتن سیارک های کوچکی که می تواند تهدیدی برای زمین باشند، نیست.
تجمع خرده‌سیاركها بیشتر در كمربندی بین مریخ و مشتری است. اما می‌توان آنها را در همه جای منظومه شمسی رۆیت كرد. در بعضی زمانها و با توجه به پاره‌ای اتفاقات نجومی مانند برخورد خرده‌سیاركها باهم، اثرات مختلط جاذبه مشتری و خورشید و سایر عوامل دیگر، یک یا چند سیارک مدار اصلی خود را رها كرده و به سمت داخل یا خارج كمربند، منحرف می‌شوند. اگر خرده‌سیاركی از یک و سه دهم فاصله زمین تا خورشید، به زمین نزدیكتر شود، در دسته‌ای جا می‌گیرد كه NEA یا سیاركهای نزدیک به زمین نامیده می‌شوند.
تعداد سیاركهای نزدیک به زمین كم نیستند و احتمال برخورد آنها به زمین نیز زیاد است.
دانشمندان احتمال می‌دهند كه برخورد یک خرده‌سیارك 9 كیلومتری با زمین باعث انقراض نسل دایناسورها شده است. در سال 1989، خرده سیاركی با قطری حدود 450 متر از فاصله 720،000 كیلومتری زمین عبور كرد و با حدود 6 ساعت تفاوت زمانی از كنار زمین گذشت.
یشتر دانش ما از سیاركها مربوط به مطالعه پاره‌ای از آنها است كه در زمین سقوط كرده‌اند. سیاركها عمدتاً از سیلیكات یا همان سنگ -92/8%- و كمی از آهن و نیكل -5/7%- تشكیل شده‌اند. باقی جرم تشكیل دهنده سیاركها را آلیاژهایی از این سه ماده تشكیل می‌دهد. شهاب‌سنگهایی كه منبع سیاركی دارند، بسیار شبیه سنگهای زمینی هستند.
در آگوست همان سال سیارک ایدا به شماره 243 توسط همان فضاپیما از نزدیک مورد بررسی قرار گرفت. یکی از بزرگترین كشف فضاپیمای گالیله یعنی پیدا كردن قمر كوچكی برای ایدا نیز در همین زمان انجام شد. این پاره‌سنگ یک و نیم كیلومتری كه داكتیل نامیده شد، اولین قمری است كه برای یک خرده‌سیارک پیدا شد.
اولین تلاش بشر برای فرود بر سطح یک خرده‌سیارک و سعی در نمونه‌برداری از آن در 12 فوریه 2001 اتفاق افتاد. فضاپیمای نیر (NEAR) كه در 17 فوریه 1996 به فضا پرتاب شد.
مواد تشکیل دهنده خرده سیارکها از آنجا که از چهار و نیم میلیارد سال قبل یعنی زمانی که منظومه شمسی متولد شد، دست نخورده باقی مانده‌اند، بسیار مورد توجه دانشمندان هستند. دانشمندان امیدوارند با مطالعه چنین نمونه‌هایی پاسخ بسیاری از سوالات خود در زمینه پیدایش جهان و خصوصاً تولد منظومه شمسی را بیابند.
با این حساب مطالعه خرده‌سیاركهای نزدیک به زمین علاوه بر افزایش شناخت دانشمندان نسبت به نمونه‌های فضایی باستانی، سطح آگاهی بشر را درباره احتمال برخورد آنها با زمین و مطالعه راه‌های جلوگیری از آن نیز ترقی می‌دهد.
فرآوری: م.ح.اربابی فر بخش دانش و زندگی تبیان
منابع:
مهر/ دانش فضایی
