صفات شیعه(5)
امام صادق علیه السلام فرمودند: كسى كه متّصف به حق (اشاره به مكتب اهل بیت علیهم السلام) مىباشد، با سه صفت شناخته مىشود: به اطرافیانش نگاه مىشود كه چگونه افرادى هستند، و نماز را چگونه و در چه وقت مىخواند و اگر صاحب مال است اموالش را چگونه مصرف مىكند.
در این نوشتار به شرح این روایت مىپردازیم.
قَالَ الامام الصَّادِقُ علیه السلام:
«یُعْرَفُ مَنْ یَصِفُ الحَقَّ بِثَلَاثِ خِصَالٍ: یُنْظَرُ إِلَى أَصْحَابِهِ مَنْ هُمْ وَ إِلَى صَلَاتِهِ كَیْفَ هِىَ وَ فِى أَىِّ وَقْتِ یُصَلِّیهَا فَانْ كَانَ ذَامَالٍ نُظِرَ أیْنَ یَضَعُ مَالَهُ». (بحارالانوار ج 64 ص 302)
امام صادق علیه السلام فرمودند: كسى كه متّصف به حق (اشاره به مكتب اهل بیت علیهم السلام) مىباشد، با سه صفت شناخته مىشود: به اطرافیانش نگاه مىشود كه چگونه افرادى هستند، و نماز را چگونه و در چه وقت مىخواند و اگر صاحب مال است اموالش را چگونه مصرف مىكند.
شرح حدیث:
در این حدیث امام علیه السلام سه ویژگى از ویژگىهاى شیعیان واقعى را بیان مىكند:
1ـ باید اطرافیان او انسانهاى صالحى باشند. در زمان حضرت على علیه السلام صحابى مقدّس و علاقهمند به اسلام، در اطراف على علیه السلام و منافقها و تفالههاى زمان جاهلیّت، اطراف معاویه بودند.
این ویژگى در جوانان بسیار مهم است، وقتى با افراد پاكدامن رفیقند، همه چیزشان اصلاح مىشود، «الإِنْسَانُ عَلَى دِیْنِ خَلِیلِهِ وَ رَفِیقِهِ؛ انسان با دوست خود هم كیش و هم آیین است» این همان حالتى است كه در روانشناسى به آن «محاكات» مىگویند كه به معناى جذب خصوصیّات از همنشینان است كه در موارد بسیارى غیر ارادى است و به خصوص این حالت در جوانان قوىتر است.
در روز قیامت در مورد اموال از دو چیز سۆال مىكنند: از كجا آوردهاید و در كجا مصرف كردهاید. قانون از كجا آوردهاید مخصوص زمان ما نیست و از زمان پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله روى این مسأله سفارش شده است
در آیات و روایات سخن در این زمینه بسیار است. قرآن مجید مىفرماید:
«وَ قَیَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ فَزَیَّنُوا لَهُمْ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ؛ ما براى آنها، هم نشینانى (زشت سیرت) قرار دادیم كه زشتیها را از پیش رو و پشت سر آنها در نظرشان جلوه دادند» (سوره فصلت آیه 25)
دوستان ناباب براى گمراه كردن انسان هیچگاه نمىگویند كه این كار بد است و مرتكب شو، بلكه مىگویند اشكالى نداشته و كار بدى نیست و یا راهى به سوى خداست، این همان كار شیطان است كه براى گمراه كردن انسان، زشت را زیبا و زیبا را زشت جلوه مىدهد.
بعضى از جوانها مىگویند: در شرایط فعلى كه مجرّد هستیم و وسایل ازدواج هم سخت است و از سوى دیگر بیكارى زیاد و توقّعات همسران هم زیاد است، چه كنیم؟
تنها نسخه شفا بخش رعایت سه اصل زیر است:
الف) از دوستان ناباب بپرهیزید.
ب) در مجالس بىبند و بارى و تحریكآمیز شركت نكنید.
متأسّفانه بعضى از مجالس عروسى، به مجالس مملّو از گناه تبدیل شده است، كه مجلس پیوند دو نفر است ولى بناى طلاق چند خانواده گذاشته مىشود. حضور در چنین مجالس، حرام و نماز خواندن در آن جا هم باطل است.
ج) فیلمهاى مستهجن و برنامههاى فاسد و سایتهاى مخرّب را نگاه نكنید.
اگر از اینها پرهیز كنید و خود را به خدا سپرده و بر خدا توكّل كنید، خدا شما را حفظ كرده و وسیله ازدواج سالم را براى شما فراهم مىكند.
«الإِنْسَانُ عَلَى دِیْنِ خَلِیلِهِ وَ رَفِیقِهِ؛ انسان با دوست خود هم كیش و هم آیین است» این همان حالتى است كه در روانشناسى به آن «محاكات» مىگویند كه به معناى جذب خصوصیّات از همنشینان است كه در موارد بسیارى غیر ارادى است
وقتى انواع وسایل گناه فراهم شده، نمىتوان انتظار سلامت داشت؛ مثل اینكه انسان در محیط پر از میكروب وارد شود و بخواهد بیمار نشود، این ممكن نیست.
قرآن در آیه دیگرى مىفرماید:
«قالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ إنِّى كَانَ لِى قَرِینٌ* یَقُولُ أءِنَّكَ لَمِنَ المُصَدِّقِینَ* أَءِذَا مِتْنَا وَ كُنَّا تُرَاباً وَ عِظَاماً أَءِنَّا لَمَدِینُونَ* قَالَ هَلْ أَنْتُمْ مُطَّلِعُونَ* فَاطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِى سَوَاءِ الْجَحِیمِ* قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِینَ* وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّى لَكُنْتُ مِنَ الَمُحْضَرِینَ؛ یكى از آنها مىگوید من همنشینى داشتم* كه پیوسته مىگفت: آیا (براستى) تو این سخن را باور كردهاى* كه وقتى ما مُردیم و به خاك و استخوان مبدّل شدیم (بار دیگر) زنده مىشویم و جزا داده خواهیم شد؟! (پس) مىگوید: آیا شما مىتوانید از او خبرى بگیرید؟* این جاست كه نگاهى مىكند، ناگهان او را در میان دوزخ مىبیند* مىگوید: به خدا سوگند نزدیك بود مرا (نیز) به هلاكت بكشانى* و اگر نعمت پروردگارم نبود من نیز از احضارشدگان (در دوزخ) بودم.» (سوره صافات آیه51 ـ 57)
این آیات نشان مىدهد دوست بد ممكن است یك انسان خوب را جهنّمى كند و دوست خوب ممكن است یك انسان بد را بهشتى كند.
2ـ باید دید نماز را چگونه و چه موقع مىخواند. حضرت على علیه السلام به مالك اشتر فرمود: «بهترین وقت را براى نماز قرار بده»، زیرا به وسیله نماز قوّت و قدرت براى انجام كارها پیدا مىكنیم.
3ـ باید دید اموالش را چگونه مصرف مىكند، لازم نیست كه زندگى تنگ و سخت باشد، بلكه اعتدال لازم است. در روز قیامت در مورد اموال از دو چیز سۆال مىكنند: از كجا آوردهاید و در كجا مصرف كردهاید. قانون از كجا آوردهاید مخصوص زمان ما نیست و از زمان پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله روى این مسأله سفارش شده است.
فرآوری: اسفندیاری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع:
1- مشکات هدایت ـ آیت الله مکارم شیرازی
2- بحارالانوار ج 64
