طلایی برای چندین بار مصرف

در طبیعت دو نوع منابع انرژی داریم. یک نوع منابعی که قابل تجدید هستند مثل آب، خورشید، باد و... که قابلیت جایگزین شدن دارند نوع دوم منابعی هستند که قابل تجدید شدن نیستند و جایگزینی هم برای آن‌ها نمی‌توان متصور بود. این منابع مثل سوخت‌های فسیلی، فلزات، سنگ‌های معدنی و... هستند که اگر در طبیعت تمام شوند جایگزینی ندارند. حفظ محیط زیست و منابع طبیعی از وظایف تمامی انسان‌هاست. زیرا این عمل به نفع بشر امروز و انسان‌هایی است که در نسل‌های آینده می‌خواهند روی زمین زندگی ‌کنند. بنابراین وظیفه انسانی ما ایجاب می‌کند که در حفظ محیط زیست و صرفه‌جویی در منابع طبیعی به منظور انتقال آن به نسل‌های بعد کوشا باشیم و خود نیز که چند صباحی در زمین زندگی می‌کنیم به نحو احسن از منابع بهره‌برداری و استفاده کنیم.

اگر مسافرت کرده باشید در جاده‌ها، سواحل دریاها، مراکز تفریحی، استراحتگاه های عمومی و... شاهد حجم انبوهی از زباله‌هایی هستیم که بسیاری از آن‌ها اثرات مخربی بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها دارند. هیچ موجود زنده‌ای به اندازه انسان در آلودگی محیط زیست و بر هم زدن چرخه طبیعی کره زمین نقش نداشته است. تا جایی که آلودگی محیط زیست یکی از معضلات عمده برای بشریت محسوب می‌شود. طبیعتی که به عنوان یک موهبت الهی در اختیار بشر گذاشته شده در اندک زمانی تبدیل به یک فاجعه زیستی شده است که در برخی موارد خسارت وارد شده غیر قابل جبران است. امروزه در جوامع صنعتی از زباله‌ها به عنوان یک فرصت استفاده می‌کنند و تا حد امکان آن‌ها را بارها و بارها بازیافت و قابل استفاده می‌کنند.

بازیافت به معنای به دست آوردن مواد قابل استفاده است از موادی که قبلاً مصرف شده‌اند. مثل کاغذ، بطری و مانند آن‌ها (فرهنگ سخن، دکتر حسن انوری). از جمله فواید بازیافت این است که مواد غیر قابل استفاده دوباره در چرخه استفاده قرار می‌گیرند و مفید واقع می‌شوند. فایده دیگر حفظ محیط زیست از مواد غیر قابل استفاده و تجزیه نشدنی است. صرفه جویی در مصرف انرژی و منابع طبیعی از دیگر فواید بازیافت محسوب می‌شود. افزون بر این بازیافت از تولید گازهای گلخانه‌ای به نحو چشمگیری جلوگیری می‌کند.

کاغذ، پلاستیک، شیشه، منسوجات، چوب و انواع فلزات را پس از بازیافت به مواد قابل استفاده دیگری تبدیل می‌کنند. گرچه گاهی اوقات بازیافت مواد از تولید آن ماده از ابتدا هزینه بردارتر است اما به خاطر استفاده مجدد از آن ماده و آلوده نکردن محیط زیست ارزش بسیاری دارد. اگر در مصرف کاغذ صرفه‌جویی شود و کاغذهای استفاده شده بازیافت شوند، می‌توان از قطع هزاران درخت که در سلامت و حفظ محیط زیست تأثیر دارند جلوگیری کرد. مواد پلاستیکی جزو مواد غیر قابل بازیافت در طبیعت هستند بنابراین اگر دور ریخته شوند به دلیل غیر قابل تجزیه شدن برای همیشه در طبیعت باقی می‌مانند و محیط زیست را آلوده می‌کنند. علاوه بر این منابع و عناصر موجود در طبیعت محدود است و هر قدر بیشتر از این منابع استفاده شود در آینده به پایان می‌رسند. بازیافت کمک بسیار موثری در کاهش استفاده از منابع طبیعی و باقی ماندن آن برای نسل‌های آینده ایفا می‌کند.

گرچه امروزه به دلیل افزایش مصرف گرایی و بالا بردن میزان فروش محصولات، بسته‌بندی‌های اقلام و کالاها به صورت پلاستیکی و بسیار شیک در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد اما اثرات زیست محیطی آن پس از استفاده از محصول گریبان گیر انسان می‌شود. هرچه تکنولوژی بیشتر پیشرفت می‌کند، استفاده از مواد یک بار مصرف نیز رو به فزونی می‌رود و مردم کمتر مبادرت به استفاده از کالاهایی می‌کنند که چند بار مصرف باشد زیرا استفاده چندین باره و طولانی مدت دردسرهایی دارد که نسل امروز کمتر به دنبال آن هستند. آن‌ها می‌خواهند از اقلامی استفاده کنند که در وقت آنان صرفه‌جویی شود و کارشان را آسان‌تر کند؛ اما اگر مردم در هر شرایطی صرفه‌جویی را در زندگی خود رعایت کنند و سعی کنند در مواقع ضروری از ظروف یک بار مصرف استفاده کنند نقش بسیار زیادی در جلوگیری از تولید زباله خواهند داشت تا نیاز به بازیافت آن‌ها نباشد.

مردم اگر بدانند که برخی مواد غیر قابل تجزیه هستند و چه اثرات سویی بر طبیعت و محیط زیست می‌گذارند سعی می‌کنند اولاً در استفاده از ظروف و کالاهای یک بار مصرف اجتناب می‌کنند و ثانیاً در مبدأ مواد بازیافتی را از سایر زباله‌ها تفکیک می‌کنند. این وظیفه شهرداری‌هاست که با تعبیه سطل‌های زباله خشک و قابل بازیافت در سطح شهر که در دسترس همه مردم هم باشد مردم را تشویق به جداسازی زباله‌های بازیافتی در مبدأ کند. البته فرهنگ سازی و آموزش به مردم به منظور مشارکت در این امر باید در اولویت مسئولان باشد. شهرداری اقدامات زیادی در این خصوص انجام داده است. به عنوان مثال کیوسک‌هایی به منظور تحویل زباله‌های قابل بازیافت در سطح شهر در نظر گرفته است و در ازای تحویل این مواد پرداخت‌های نقدی و غیر نقدی نیز داشته است اما این کافی نیست. زیرا بسیاری از مردم که پرداخت ناچیز شهرداری در قبال زباله‌ها برایشان ارزش مادی ندارد خود را به زحمت نمی‌اندازند تا هفته‌ها مواد قابل بازیافت خود را در منازل کوچک خود نگه دارند تا بخواهند به شهرداری تحویل دهند.

شاید شما هم در سطح شهر شاهد جمع‌آوری زباله‌ها مخصوصاً شب‌ها توسط برخی افراد بوده‌اید. در این نوع تفکیک دو ضرر عمده نهفته است. نخستین ضرر آن است که در هنگام تفکیک به دلیل خارج ساختن زباله‌ها برای یافتن مواد بازیافتی آلودگی‌ها انتشار پیدا می‌کند. دومین ضرر آن است که ممکن است بسیاری از مواد قابل به همراه سایر زباله‌ها از بین برود. به منظور بازیافت و استفاده مجدد از مواد، باید زباله‌‌ها در مبدأ از هم جدا شوند. خانم‌ها در منزل از همان ابتدا باید زباله‌های بازیافتی را از سایر زباله‌ها تفکیک کنند و در نایلون‌های مخصوص بریزند. در این نوع تفکیک، علاوه بر صرفه جویی در نیروی انسانی همه مواد قابل استفاده از سایر زباله‌ها جدا می‌‌شود. تفکیک زباله در مبدأ محاسن زیادی دارد از جمله اینکه ارزان‌تر و مقرون به صرفه تر است و مواد به دلیل آنکه با سایر زباله‌ها مخلوط نمی‌شوند کیفیت خود را حفظ می‌کنند و در نهایت آلودگی محیط زیست کاهش می‌یابد. اما این امر نیاز به آموزش شهروندان و اطلاع رسانی به آنان دارد. شهروندان باید یاد بگیرند چه موادی قابل بازیافت است و چگونه آن‌ها را از هم تفکیک کنند. اما شهرداری‌ها نیز باید مشارکت حداکثری در این زمینه داشته باشند و امکانات لازم را به منظور جمع‌آوری و در دسترس بودن مراکز تحویل یا سطل‌های اختصاص یافت برای این امر در نظر بگیرند.

بنابراین بازیافت مواد علاوه بر صرفه‌جویی اقتصادی از آلودگی محیط زیست جلوگیری می‌کند و از آنجا که دیگر نیازی به تهیه مواد اولیه برای تولید نیست هزینه کمتری را نیز در بر می‌گیرد. بازیافت و کاستن زباله تلاش مفید و سازنده از سوی مسئولان و به عبارتی یک بسیج همگانی و مشارکت مردم و مسئولان را با هم می‌طلبد. فرهنگ سازی در این خصوص و ترغیب مردم به خرید اجناس با کیفیت و صرفه جویی در مصرف ظروف یک بار مصرف و تفکیک زباله در مبدأ از جمله این اقدامات است.

مقالات مرتبط:

ازگاری نمکی تا بازیافت زباله

همزیستی سبزی‌ها با فاضلاب!

ثروتی که دور می‌ریزیم