بارداری مجدد پس از سقط جنین
سقط، به دفع جنین قبل از هفته بیستم بارداری، یا دفع جنین با وزن کمتر از 500 گرم گفته می‌شود که این مساله می‌تواند خود به خود اتفاق بیفتد، یا به دلایلی مثلا به دلیل حفظ جان مادر اقدام به این کار شود.
می‌گویند از دست دادن فرزند، برای مادر یکی از دردناک‌ترین اتفاق‌ها در زندگی است، حتی اگر این فرزند، جنین چند هفته‌ای باشد نیز باز هم از دست دادنش برای مادر سخت است.
از آن گذشته، تصور تکرار سقط جنین در بارداری‌های بعدی، اضطرابی مضاعف برای یک خانم به همراه می‌آورد. بر این اساس برخی پزشکان توصیه می‌کنند که بارداری مجدد پس از سقط ، شش ماه تا یک سال به تعویق بیفتد، اما براساس نظری علمی‌تر که اگر سقط در سه ماهه اولیه بارداری رخ داده باشد و مادر با بیماری متابولیکی یا مشکل خاصی نیز روبه‌رو نباشد، بارداری بعدی با احتمال موفقیت بسیار زیاد، یعنی نزدیک به 80 درصد می‌تواند حتی زودتر از شش ماه اتفاق بیفتد.
خانم‌هایی که دچار نارسایی یا اختلال در ساختمان رحم می‌شوند، طی بارداری مجدد پس از سقط، نیاز به استراحت کامل دارند تا مراحل درمانی‌شان انجام شود، در غیر این صورت، استراحت مطلق می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی چون لخته شدن خون در پاهای باردار، بروز دیابت و فشار خون ناشی از کم‌تحرکی را به همراه آورد.
آمارها نشان می‌دهد در حدود 15 درصد حاملگی‌های تشخیص داده شده، به سقط جنین ختم می‌شود.
بر این اساس، بیش از 80 درصد از سقط جنین‌ها در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد و درصد کمی بعد از هفته بیستم بارداری رخ می‌دهد. بیشتر جنین‌های سقط شده نیز پسر هستند.
اصلی‌ترین نشانه سقط جنین، خونریزی است، همچنین گرفتگی عضله یا پیچ زدن دل، دردهای شکمی، تب، ضعف، استفراغ و کمردرد می‌تواند از نشانه‌های دیگر سقط جنین تلقی شود.
شایع‌ترین علت سقط، مشکلات جنین است که مشکل وراثتی و ژنتیکی است، اما وقتی پدر و مادر این جنین‌ها از نظر ژنتیکی بررسی می‌شوند، فقط درصد کمی از آنها مشکل دارند و این به معنای آن است که اختلال ژنتیکی جنین یک مساله اتفاقی بوده و امکان تکرار این مساله در حاملگی بعدی بسیار کم است.
از علل دیگر سقط سن پدر و مادر است و در این بین، سن مادر اهمیت بیشتری دارد. هر چه سن پدر و مادر بیشتر شود، احتمال سقط جنین نیز افزایش می‌یابد. خطر سقط جنین در مادر 20 ساله 12 درصد و در مادر بالای 40 سال تا 40 درصد افزایش می‌یابد.
اغلب سقط جنین‌هایی که در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد، به دلیل غیرطبیعی بودن کروموزوم‌های جنین است.
از دلایل دیگر سقط جنین، اختلال در سیر تکاملی جفت است.
از عوامل موثر دیگر در سقط، عفونت‌هاست، اگرچه در مورد اثر عفونت‌ها نظر قطعی وجود ندارد و حتی در مورد اثر بیماری‌هایی چون سرطان و سل بر سقط جنین نیز نمی‌توان نظر قطعی داد.
از علل دیگر بیماری‌هایی مثل کم‌کاری تیروئید است، بخصوص در مناطقی که کمبود ید در غذا وجود دارد.
همین طور بیماری دیابت به خصوص در موارد شدید می‌تواند موجب سقط شود.
بیماری سلیاک نیز از بیماری‌هایی است که موجب نازایی و سقط می‌شود.
بر خلاف تصور عموم، کمبودهای غذایی و حتی تهوع و استفراغ‌های شدید بارداری موجب سقط نمی‌شوند، اما مصرف سیگار و الکل و همین طور مصرف بیش از 5 فنجان قهوه در روز احتمال سقط را بالا می‌برد.
اشعه ایکس که در رادیولوژی‌ها استفاده می‌شود در مقادیر زیاد منجر به سقط و آسیب به جنین می‌شود، اما در مقادیر بسیار کمی که برای کارهای تشخیصی انجام می‌شود موجب سقط نمی‌شود.
برخی سموم محیطی نیز موجب سقط می‌شوند، از جمله گازهای بیهوشی اگر به مدت طولانی استفاده شوند، برای پرسنل اتاق عمل خطرناک بوده و احتمال سقط را زیاد می‌کند.
انجام جراحی‌های بدون عارضه در مادر احتمال سقط را بیشتر نمی‌کند.
باز هم بر خلاف تصور عمومی، ضربه‌های ساده عامل سقط نیستند و فقط ضربه‌های بزرگ و شدید امکان سقط را افزایش می‌دهند.
از علل دیگر وجود اختلالات ساختمانی در رحم و دهانه آن است، مثلا فیبروم‌ها بر اساس محل قرارگیری‌شان منجر به سقط می‌شوند. همین طور چسبندگی‌های داخل رحمی که اغلب به دنبال سقط‌های خشن و آلوده رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به سقط شود.
اختلالات ساختمانی مادرزادی رحم مثل رحم دو شاخ کمتر منجر به سقط می‌شود، اما مشکل نارسایی دهانه رحم که به دلیل دستکاری‌های رحمی در حاملگی‌های قبلی یا به صورت مادرزادی وجود دارد منجر به سقط در سه ماهه دوم یا زایمان زودرس می‌شود که تنها راه درمان آن دوختن دهانه رحم و استراحت در کل دوره بارداری است.
باز هم باردار می‌شوم؟
بسیاری از متخصصان زنان و زایمان به مادران باردار توصیه می‌کنند که در رژیم غذایی خود از مصرف روزانه میوه و سبزیجات تازه غافل نشوند و مصرف برخی مواد همچون کافئین را طی بارداری به حداقل برسانند.
همچنین این متخصصان تاکید می‌کنند که یک خانم پیش از باردار شدن باید نسبت به درمان برخی بیماری‌ها مانند فیبروم‌ها که ممکن است در برخی موارد، در سقط جنین موثر باشد، اقدام کند.
اگر سقط جنین بیش از سه بار اتفاق بیفتد، باید دلایل و زمینه‌های موثر در آن مورد بررسی و درمان قرار بگیرد. با وجود این، یک خانم برای دور شدن از استرس ناشی از بارداری‌های ناموفق بعدی بهتر است پیش از بارداری مجدد به به نکات زیر توجه داشته باشد.
مهم‌ترین مساله‌ای که یک خانم پیش از بارداری نباید از نظر دور داشته باشد، این است که ارزیابی دقیقی از وضعیت سلامتش داشته باشد.
مصرف اسیدفولیک پیش از بارداری، کنترل دیابت، چربی و فشار خون و همچنین بیماری‌های تیروئیدی می‌تواند در بروز بارداری موفق پس از سقط بسیار موثر باشد.
متخصصان زنان برای کاهش اضطراب مادر طی بارداری مجدد، به وی اطمینان می‌دهند که اگر در هفته هشتم بارداری سونوگرافی انجام گردد و صدای قلب جنین شنیده شود، این به معنی آن است که همه چیز خوب پیش می‌رود و به احتمال بسیار زیاد، بارداری با موفقیت ادامه پیدا می‌کند.
همچنین یک مادر سالم نباید فراموش کند که نیازی به مراقبت‌های بیشتر در بارداری‌های پس از سقط وجود ندارد.
فرآوری : نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
دکتر صفیه عشوری مقدم، متخصص زنان و زایمان
دکتر ثریا عالمی، جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان
مطالب مرتبط:
6 موردی که زنان باردار باید بدانند
