عربستان در آخرالزمان
جناب استاد مجتبی الساده، از عالمان محقق و نویسنده جهان اسلام و مقیم عربستان سعودی است که تا کنون کتب و مقالات ارزشمندی از ایشان حول موضوع مهدویت، نشانه های ظهور و مسائل مرتبط با آن به زیور طبع آراسته شده است. کتاب نادر «شش ماه پایانی» که تقویم حوادث شش ماه پایانی غیبت و معاصر ظهور امام مهدی (عج) در آن به تصور در آمده است و می توان آن را به لحاظ صورت و استناد، در زمره آثار بی نظیر یا کم نظیر در جهان اسلام به شمار آورد از آثار این استاد بزرگوار است.
متن ذیل گفتگویی است با ایشان در خصوص نقش سرزمین حجاز در آستانه ظهور حضرت ولی عصر (عج) که تقدیم می گردد:
حجاز و شبه جزیره عربستان چه جایگاهی در حوادث آخرالزّمان و دوران ظهور امام مهدی(علیه السلام) دارد؟
اهمیت جایگاه حجاز در این حوادث، به دلیل وجود اماكن مقدس اسلامی زیادی است كه در این منطقه به چشم می‌خورد و از اینجاست كه متوجه می‌شویم چرا آن منطقه به عنوان نقطه ی شروع نهضت امام مهدی(عج) و آغاز ظهور از مكه مكرمه انتخاب شده است. ایشان پس از آن به سوی مدینه ی منوره رهسپار می‌شوند و این به دو دلیل است:
الف) رساندن این پیام به تمام ملت‌های جهان؛ كه امام دیدگاهی دینی و اهدافی اسلامی دارد و اسلام، (برترین) ایدئولوژی و قانون است و می‌خواهد این پیام را به مردم جهان برساند كه او پیرو و تجدیدكننده دین جدش محمد رسول الله(صلی الله علیه و آله) است. همچنین هنگام ظهور مقدسشان، ویژگی‌های مكتب اندیشه‌ای ایشان روشن می‌شود و شعار «یا لثارات الحسین» ایشان، همه جا را فرا می‌گیرد.
ظهور از قلب جهان اسلام و از قبله مسلمانان آغاز می‌شود تا امام فرصت این را داشته باشد كه پیام و رسالت و اهداف خود را به روشنی برای تمام مردم جهان، از همان آغاز حركت خود بیان كند.
ب) استفاده از جایگاه والای كعبه نزد مسلمانان؛ هنگامی كه آغاز حركتی از مقدس‌ترین و پاك‌ترین نقطة جهان باشد، حركت و جنبش و قیام ایشان مورد توجه و پیگیری پیاپی و خاصّ تمام مسلمانان قرار می‌گیرد زیرا مكه (قبله) جایگاه خاصی در میان مسلمانان جهان دارد. اینجاست كه حداقل، مسلمانان سخنان و بیانات و خطبه‌های ایشان را می‌شنوند و در آن زمان، صدای امام و طرح‌ها و برنامه‌های ایشان به گوش تمام مسلمانان جهان می‌رسد.
تسلسل حوادثی كه مقدمة ظهور در حجاز است، با آماده‌سازی شرایط و جوّ مناسب برای موفق ساختن جنبش امام خواهد بود. و از اینجا، مفهوم روایات شریفه‌ای كه در مورد فراغ سیاسی و ضعف نظامی و امنیتی در منطقة حجاز پیش از ظهور سخن می‌گویند را در می‌یابیم. حوادث، در حجاز با مرگ حاكم «عبدالله» آغاز می‌شود. او آن‌گونه كه در روایت ابوبصیر آمده، آخرین پادشاه حجاز خواهد بود. در روایت ابوبصیر آمده است: هر كس برای من مرگ عبدالله را تضمین كند، من (ظهور) قائم را برای او تضمین می‌كنم
با توجه به این موارد به این نتیجه می‌رسیم كه این رهبر جهانی، بسیار نبوغ دارد و استراتژی قیام و حركت ایشان هم موفقیت‌آمیز خواهد بود. حال اگر نقطه ی حركت و قیام ایشان از شهر اسلامی دیگری بود یا از یك پایتخت سیاسی یك كشور، امام(عج) فرصت پیگیری دستگاه‌های اطلاع‌رسانی و سیاسی و مردمی از قیام خود را از دست می‌داد، به ویژه در روزهای آغازین ظهور، كه هنوز قدرت ایشان به قوام نرسیده است و نیروها هنوز آن‌گونه كه باید، سازماندهی نشده‌اند.
اوضاع سیاسی منطقه حجاز پیش از ظهور
جوّ عمومی حاكم نسبت به امام چگونه خواهد بود و چه برخوردی با امام خواهد داشت؟
تسلسل حوادثی كه مقدمه ظهور در حجاز است، با آماده‌سازی شرایط و جوّ مناسب برای موفق ساختن جنبش امام خواهد بود. و از اینجا، مفهوم روایات شریفه‌ای كه در مورد فراغ سیاسی و ضعف نظامی و امنیتی در منطقه ی حجاز پیش از ظهور سخن می‌گویند را در می‌یابیم. حوادث، در حجاز با مرگ حاكم «عبدالله» آغاز می‌شود. او آن‌گونه كه در روایت ابوبصیر آمده، آخرین پادشاه حجاز خواهد بود. در روایت ابوبصیر آمده است: هر كس برای من مرگ عبدالله را تضمین كند، من (ظهور) قائم را برای او تضمین می‌كنم. «خاندان فلان» در مورد تعیین خلیفه ی بعدی دچار اختلاف نظر می‌شوند و اختلافات آنها تا زمان ظهور امام(عج) ادامه می‌یابد. در روایت ابوبصیر در این مورد آمده است: «امّا هنگامی كه عبدالله بمیرد، مردم پس از او [برای خلیفه كردن شخصی] اتفاق نظر پیدا نمی‌كنند و این مسئله تا زمان [ظهور] مراد شما، إن‌شاءالله، پایان نمی‌پذیرد. پادشاهی سال‌ها می‌رود و [زمان پادشاهیِ] پادشاه ماه‌ها و روزها فرا می‌رسد». ابوبصیر گفت: عرض كردم: آیا این دوران به درازا می‌انجامد؟ امام فرمود، نه هرگز».
اختلافات پس از مرگ «حاكم عبدالله» تبدیل به درگیری‌های داخلی برای به دست آوردن قدرت و حكومت می‌شود و جنگ‌های داخلی میان فرزندان خانواده حاكم در می‌گیرد و آن‌گونه كه در این روایت آمده: «از جمله نشانه‌های خروج، رویدادی است كه میان حرمین روی می‌دهد». عرض كردم آن رویداد چیست؟ فرمود: «یك نابودی كه میان حرمین خواهد بود و فلانی از فرزندان فلانی، پانزده رهبر و بزرگ را می‌كشد» یعنی میان حكومت حجاز ضعیف می‌شود و آن فراغ سیاسی و وضعیت امنیتی نابسامان پیش می‌آید.
با نبود قدرت و سلطه ی سیاسی و ضعف آن و مشغول شدن مقام‌ها و سردمداران به درگیری و جنگ برای به چنگ آوردن قدرت و مقام، گروه‌های ناصبی دشمن اهل بیت(علیهم السلام) فعال می‌شوند و از اینجاست كه مفهوم روایاتی كه در مورد پریشانی و نابسامانی كه در میان حجّاج در منا، طیّ مراسم حجّ آن سال پیش می‌آید را می‌فهمیم تا آنجا كه جمره ی عقبه به خون آغشته می‌شود. و آن به دلیل ادامه اختلاف حجازی‌ها برای به دست آوردن قدرت و مقام است.
علاوه بر جوّ امنیتی حاكم كه دشمن شیعه است، بسیاری از شیعیان به زندان افكنده می‌شوند. این حوادث در بیست و پنجم ماه ذی الحجه با قتل فرستاده امام(علیه السلام) كه همان «نفس زكیّه» است، در حرم مكّه میان ركن و مقام پایان می‌یابد.
مسئله بسیار مهم در حجاز در آن دوران (یعنی پیش از ظهور) این است كه دیده‌های مسلمانان به سوی امام مهدی(عج) است و منتظر ظهور ایشان هستند. در آن زمان این خبر میان مردم منتشر می‌شود كه ایشان در مدینه منوّره سكونت دارند و آغاز حركتشان از مكه ی مكرّمه خواهد بود. در این مدت، امام به ارتباط برقرار كردن با یارانش در مدینه منورّه و سپس مكه ی مكرّمه می‌پرداد و نقش رهبری خود را تقریباً به طور كامل ایفا می‌كند و در آن شرایط بسیار حساس، بیانات خود را به پیروان و یارانش می‌رساند و به صورت مستقیم با یارانش در مناطق مختلف اسلامی (پس از ندای آسمانی و خروج سفیانی) ارتباط برقرار می‌كند. و آن پایان غیبت كبرا است.
ساكنان مكه و مدینه چه موضع‌گیری و عكس‌العملی نسبت به ظهور و نهضت ایشان خواهند داشت؟
به دلیل وجود فراغ سیاسی و درگیری‌های داخلی برای به چنگ آوردن قدرت در منطقه ی حجاز در زمان پیش از ظهور، نیروهای مخالف و دشمن اهل بیت(علیهم السلام) به دلیل نبود یك رقیب قدرتمند برای خود در منطقه، فعال می‌شوند. آنها با كمك بقایای نیروهای نظام حاكم دست به تحركاتی می‌زنند. این تحركات و كارهای آنها، بیانگر میزان دشمنی و كینه و نفرت آنها از امام و پیروانش است. از جمله آن اعمال و كارها می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
1- پس از ندای آسمانی در رمضان و خروج سفیانی در رجب، چند ماه پیش از ظهور، مۆمنان گروه‌گروه به سمت مكه رهسپار می‌شوند تا امام را یاری كنند. دشمنان نسبت به مۆمنان و یاران امام مشكوك می‌شوند و قصد نابودی آنها را می‌كنند و به توطئه‌چینی ضدّ آنها می‌پردازند. همچنین، روایت ابوبصیر به نقل از امام صادق(علیه السلام)(1) حاكی از آن است كه در آن زمان بسیاری از مۆمنان دستگیر شده و به زندان افكنده می‌شوند.
2- بقایای نظام حاكم و گروه‌های تكفیری، جنایات سختی در مدینه ی منوره مرتكب می‌شوند. آنها یك جوان هاشمی را با خواهرش (محمد و خواهرش فاطمه) را به قتل می‌رسانند و آن دو را بر در مسجدالنبی(صلی الله علیه و آله) می‌آویزند و همه ی اینها برای نشان دادن كینه و دشمنی‌شان نسبت به پیروان و یاوران امام منتظر(عج) است.
3- در بیست و پنجم ماه ذی الحجة پیش از ظهور، در پانزده روز، امام یك مرد هاشمی را به نمایندگی از خود به مكه مكرمه می‌فرستد تا به آزمایش و نبض‌گیری شرایط آنجا و آماده‌سازی شرایط انقلاب مبارك بپردازد. فرستاده ی امام (محمد بن الحسن نفس زكیّه) وارد حرم مكه می‌شود و میان ركن و مقام می‌ایستد و به مردم حاضر در حرم مكه به صورت شفاهی، پیام امام(عج) را ابلاغ می‌كند. بقایای نیروهای نظام حاكم در حجاز دست به انجام یك جنایت می‌زند كه دست كمی از جنایت قبلی ندارد. آنها فرستاده امام را فوراً در ركن و مقام در مسجد الحرام، در روزی حرام به قتل می‌رسانند.
با توجه به این حوادث در می‌یابیم كه اهل حجاز در آن زمان خواهان ظهور امام نیستند و این مسئله از آن رهبر بزرگ پوشیده نیست. به همین دلیل است كه ایشان با صراحت، در روایتی كه از امام باقر(علیه السلام) نقل شده می‌فرماید: «ای مردم، اهل مكه مرا نمی‌خواهند، امّا من به سوی آنها فرستاده شده‌ام تا بر آنها اتمام حجت كنم، آن‌گونه كه اشخاص همچون من شایسته است اتمام حجت كنند»
* یكی از نشانه‌های ظهور، وقوع برخی حوادث سیاسی است كه در جهان اسلام روی می‌دهد و بر منطقه ی حجاز نیز تأثیر می‌گذارد. لطفاً اشاره‌ای به مهم‌ترین حوادث این زمان داشته باشید، آیا موردی از این نشانه‌ها روی داده و نشانه‌ای از آن وجود دارد یا نه؟
به طور كلی، امت اسلامی پیش از ظهور در شرایط ضعف سیاسی شدید به دلیل جنگ‌ها و فتنه‌ها و جنگ‌های داخلی و نیز دخالت نیروهای خارجی (رومی‌ها) به سر خواهد برد. در نتیجه، یك مجموعه جریان‌های سیاسی رقیب و درگیر با هم سربرمی‌آورند، مانند:
1- خروج سفیانی از شام (حتمی)؛ او یكی از مهم‌ترین دشمنان امام است كه از جانب غرب حمایت می‌شود.
2- خروج یمانی از یمن (حتمی)؛ او از تأییدكنندگان و یاری دهندگان امام(عج) است.
3- خروج خراسانی از ایران؛ او از تأییدكنندگان و یاری دهندگان امام(عج) است.
در زمان كنونی، هنگامی كه حوادث منطقة خاورمیانه را بررسی می‌كنیم و اوضاع سیاسی و نظامی آن را مورد مطالعه قرار می‌دهیم، درمی‌یابیم كه نشانه‌های ظهور، كم‌كم شروع به روی دادن كرده‌اند و نشانه‌های آغازین پیدایش هسته ی نیروهای سیاسی مورد نظر در آن مدت، قابل مشاهده است. ما همچنین، نشانه‌های جریان‌های رقیب را كه با حوادث ظهور و نشانه‌های آن در ارتباط هستند حس می‌كنیم
این سه قدرت، مركز ثقل سیاسی و نظامی منطقه در آن زمان خواهند بود و با تحركات و درگیری‌ها و هم‌پیمان‌های خود، جو و شرایط كلّی سیاسی منطقه، كمی پیش از ظهور را به وجود می‌آورند.
در زمان كنونی، هنگامی كه حوادث منطقه ی خاورمیانه را بررسی می‌كنیم و اوضاع سیاسی و نظامی آن را مورد مطالعه قرار می‌دهیم، درمی‌یابیم كه نشانه‌های ظهور، كم‌كم شروع به روی دادن كرده‌اند و نشانه‌های آغازین پیدایش هسته ی نیروهای سیاسی مورد نظر در آن مدت، قابل مشاهده است. ما همچنین، نشانه‌های جریان‌های رقیب را كه با حوادث ظهور و نشانه‌های آن در ارتباط هستند حس می‌كنیم. از جمله ی آن نشانه‌ها:
جریان اوّل: یاران امام، كه یمانی و خراسانی هستند. بسیاری از مۆمنان بر این باورند كه حوادث كنونی یمن و جنگ با حوثی‌ها، نشانه‌های آغازین خروج یمانی است. همچنین دخالت حكومت عربستان در این جنگ و حمایت معنوی ایران از حوثی‌ها، آغاز ایجاد و فراهم آوردن جوّ مناسب برای حوادث در آینده است.
جریان دوم: دشمنان امام به رهبری سفیانی، هم‌پیمان یهودیان و غرب كه كینه شدیدی نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) و پیروانشان دارند. به همین دلیل، درمی‌یابیم پس از حوادث عراق (سقوط نظام صدام) یك هم‌پیمانی میان بعثی‌ها و تكفیری‌ها در منطقه، ضدّ شیعه وجود دارد و این خود شاهدی مبنی بر آغاز نشانه‌ها و آماده ساختن جوّ مناسب برای خروج سفیانی و پیدایش و رشد جریان او و روی دادن حوادث آینده، آن‌گونه كه در روایات در مورد شام و عراق و حجاز آمده، است.
از اینجا درمی‌یابیم كه این منطقه، میدان جنگ‌های متعدد و مهمی است و حوادث كنونی و اتفاقاتی كه در حال حاضر در حال روی دادن است، خود مقدمه‌ای برای عدم استقرار سیاسی است كه در روایات آمده است.
1- بشاره الاسلام، ص 210
فرآوری: امیر رضا عرب
بخش مهدویت تبیان
منبع: موعود سال چهاردهم بهمن 1388 شماره 108
مترجم، سید شاهپور حسینی
