سقوط جنگنده ترکیه در سوریه

ترکیه و سوریه از دیرباز دارای روابط مطلوب و رو به رشدی بودند که بخشی از آن ناشی از انضمام سوریه به خاک امپراطوری عثمانی در سال‌های قبل از جنگ جهانی اول است. این روابط پس از استقلال سوریه و روی کارآمدن حزب بعث در این کشور رو به رشد نهادو تا همین اواخر این روند ادامه داشت. پس از اتفاقات داخلی سوریه و مسایلی که این کشور و مردم آن را درگیر کردة ترکیه با موضع‌گیری نامناسب این روابط را به سمت تیره‌تر شدن برد تا آنجا که در اجلاس دوستان سوریه در استانبول عملا بر تغییر حکومت در سوریه و حمایت از گرو‌ه‌های مخالف و معارض در این کشور تاکید کرد. در این شرایط برخی اخبار حکایت از حمایت ترکیه از گروه‌های مخالف دولت اسد و قاچاق سلاح به سوریه از طریق خاک ترکیه داشت. در این میان ترکیه با به اصطلاح حمایت از آوارگان درگیری‌ها و ایجاد کمپ‌هایی برای آنان وجهه مردمی خود را نشان داد. اما روز گذشته انتشار خبری در مورد سقوط یک فروند جنگندهترک اوضاعرا به گونه ای جدی تر متشنج کرد. بر اساس این گزارش‌ها، یک جنگنده ترکیه در آب‌های سرزمینی سوریه سقوط کرده و اطلاعی در مورد سرنوشت دو خلبان این هواپیمای جنگی در دست نیست.  بنابر اطلاعیه ای که ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح ترکیه صادر کرده، هواپیمای فانتوم پس از آنکه از فرودگاه ارهاچ در استان ملطیه در شرق ترکیه برخاسته ساعت یازده و پنجاه و هشت دقیقه ظهر به وقت محلی بر فراز دریای مدیترانه و در جنوب غرب استان هاتای ترکیه از صفحه رادار محو و تماس رادیویی آن قطع شده و بررسیهای بعدی نشان داده که در هشت میلی ساحل بندر لاذقیه سوریه سقوط کرده است.

پس از انتشار این خبر  دولت ترکیه برای بررسی مساله سقوط این جنگنده وارد جلسه اضطراری امنیتی شد. رجب طیب اردوغان نیز که برای شرکت در این جلسه، برنامه سفر خود به برزیل را نیمه تمام گذاشت و به آنکارا بازگشت. وی هنگام ورود به فرودگاه اسن بوغا در آنکارا به خبرنگاران گفت که هنوز دقیقاً نمی داند که آیا هواپیما هدف ضدهوائی سوریه قرار گرفته یا نه. پیشتر گزارش شده بود که سوریه برای هدف قرار دادن این هواپیما از ترکیه عذرخواهی کرده اما اردوغان گفت در مورد این عذرخواهی هم هنوز اطلاعات دقیقی ندارد.

درهمین حال شبکه های تلویزیونی ترکیه از ماهیگیرهای ساحل چولیک در شهرستان سامان داغ استان هاتای ترکیه نقل کردند که پس از عبور این هواپیما از فراز این شهرستان بسوی دریای مدیترانه و محو شدن آن در افق، سه بار صدای انفجار از جانب دریا شنیده شده است. تلویزیون دولتی روسیه به نقل از یک خبرنگار محلی در سوریه نیز گزارش داد که شاهدان عینی دیده اند که به سمت دو جنگنده ترکیه شلیک شده و یکی از آنان هدف قرار گرفته و در دریا سقوط کرده، اما جنگنده دیگر از معرکه گریخته است. انتشار خبر هدف قرار گرفتن جنگنده ترکیه ای از جانب سوریه، باعث شده ارزش لیر ترکیه در مقابل دلار آمریکا یک سنت کاهش یابد. در همین حال ارتش ترکیه اعلام کرد که آنکارا با مقامات سوریه در تماس است تا بتواند مجوز عملیات جستجو توسط نیروهای هوایی خود را دریافت کند. با این وجود، بعضی از گزارش‌ها حاکی از این است که این جنگنده احتمالا هدف قرار گرفته و جهت عملیاتی جاسوسی برای گروه‌های مسلح مخالف دولت سوریه از زمین بلند شده بود. پایگاه خبری “دام پرس”‌ سوری اعلام کرد که پدافند هوایی سوریه با 2 هواپیمای متخاصم که وارد آسمان این کشور شدند مقابله کرد اما هویت این هواپیماها هنوز روشن نشده بود هرچند برخی اعلام کرده بودند که اسرائیلی یا ترکیه‌ای هستند.

به هر روی این این اقدام در شرایط فعلی روابط دو کشور بسیار می‌تواند اوضاع شکننده روابط دو کشور رابیشتر تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه برخی تحلیل‌گران معتقدند که با توجه به نحوه واکنش نخست وزیر ترکیه به خبر سقوط جنگنده ترکیه ای، احتمال اینکه در صورت مشخص شدن هدف قرار گرفتن این جنگنده، ترکیه دست به اقدام تلافی جویانه بزند کم است، اما به نظر می‌رسد چنین برداشتی از موضوع زود هنگام باشد. ترکیه در شرایط فعلی برای مقابله با سوریه و به بهانه حمایت از مردم این کشور با اتحادیه عرب و غرب همگام شده و شاید برای واکنش در قبال این موضوع به مشورت با طرف‌های غربی نیز بپردازد. به ویژه اینکه ترکیه به عنوان عضوی از ناتو مجبور به تمکین به تعدات خود در قبال این پیمان است. آنچه که مسلم است این اتفاق بر روند اجلاس آتی ژنو در مورد سوریه سایه می‌افکند.