برنامه های اوقات فراغت
5. برنامه‌هاى پایگاه مقاومت بسیج
از دیگر فعالیت‌هایى كه مى‌توان براى پر كردن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان توجه خاص به آن داشت، برنامه‌هاى پایگاه‌هاى بسیج مى‌باشد و با عنایت به این كه نظام مقدس جمهورى اسلامى ایران به دلایل مختلف نیاز به آمادگى كامل نظامى، فرهنگى، سیاسى، اخلاقى و دینى و... دارد، توجه به این‌گونه مراكز و جذب نوجوانان و جوانان به آن ها را باید ضرورى و پراهمیت دانست و مى‌توان از این مراكز به عنوان یكى از مطمئن‌ترین مكان‌ها براى پر نمودن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان یاد كرد؛ زیرا نه تنها در این مراكز به آموزش نظامى و آمادگى جسمانى توجه مى‌شود، بلكه به ابعاد تربیتى، فرهنگى، عقیدتى و سیاسى هم پرداخته و بها داده مى‌شود.
«در اثر فعالیت‌هاى سالم، از جمله كتاب خوانى، فعالیت‌هاى هنرى، شركت در اردوهاى جمعى، انجام فعالیت‌هاى جسمانى و ورزش، انجام فعالیت‌هاى فوق برنامه عملى و ذوقى،... مى‌توان باعث اشاعه فرهنگ عمومى گردید.»
6. سینما
یكى دیگر از فعالیت‌ها و زمینه‌هاى پر نمودن بهینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان سینماست و به راستى كه مى‌توان آن را به عنوان یك وسیله آموزشى بسیار مۆثر و یك معلم باارزش اجتماعى یاد نمود.
نیروى مرموز و سحرآمیزى كه در نمایش فیلم‌هاى سینمایى وجود دارد تا آن جاست كه كودك خردسال تا مرد سال خورده را به سوى خود مى‌كشاند.
از این‌رو، مى‌توان سینما را یكى از پیشرفته‌ترین وسایل تعلیم و تربیت معرفى نمود كه مى‌تواند در پر نمودن بهینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان مۆثر باشد.
البته در آسیب‌شناسى سینما به این نكته مهم باید توجه داشت كه «سینما به اغراق‌گویى در ارزش‌ها و تحریك احساسات جوانى و ماجراهاى شادى‌بخش یا جنایى پرداخته است كه تمام این تغییرات موجب عدم پذیرش رفتارهاى جوانان توسط والدین مى‌گردد كه سرانجام به ستیزه بین آن ها منجر مى‌گردد.»
بررسى‌ها نشان مى‌دهد كه تماشاى فیلم‌هاى سینمایى تأثیر عمیقى بر روى منش و شخصیت بینندگان فیلم دارد؛ به ویژه این كه بیش تر فیلم‌هاى سینمایى با خشونت همراه است كه مى‌تواند پرخاش گرى در روابط شخصى افراد را افزایش دهد. تأثیر این فیلم بر كودكان و نوجوانان به مراتب بیش تر است. تماشاى خشونت در فیلم‌هاى سینمایى مى‌تواند رفتار پرخاش گرانه را از چند طریق برانگیزد :
7. كتابخوانى
كتاب وسیله خوبى براى پر نمودن بهینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان است و وجود كتاب خانه‌ها عامل مۆثرى در جلب جوانان به مطالعه كتاب خواهد بود و داشتن امكانات مطالعه دریچه‌اى است به سوى دنیاى شگفت‌انگیز علم و معرفت و راهى است بسیار ساده و عملى براى پرورش استعدادهاى خدادادى انسان و فراگیرى علوم و فنونى كه او را در مسیر رشد و تكامل هدایت مى‌كند و چه نیكو است كه اگر بتوانیم مطالعه را در نوجوانان و جوانان به صورت عادت درآوریم؛ چراكه در آن صورت، دیگر ارتباط آن ها با جهان دانش و آگاهى مشكل نخواهد بود و بدون هیچ زحمت و مرارتى خواهند توانست ضمن پر نمودن بهینه اوقات فراغت، از راه مطالعه میزان درك و اندیشه خود را نسبت به جهان هستى رشد دهند.
بر اساس تحقیقات و آمار ارائه شده از سوى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى كه در سال 1362 انجام گرفته، وجود كتاب خانه‌هاى كمتر و محدودتر، مراجعان كم ترى را جلب مى‌نماید؛ به گونه‌اى كه در مقایسه با استان‌هاى مختلف، استان كهگیلویه و بویراحمد با 1258 نفر مراجع به كتابخانه كم ترین تعداد و استان خراسان با 803726 نفر مراجع بالاترین رقم را داشته است و رقم بالاى مراجعان در خراسان به خاطر وجود كتاب خانه‌هاى بیشتر و رقم كم تر مراجعان در استان كهگیلویه و بویراحمد ناشى از كم بودن كتاب خانه‌هاى موجود در استان بوده است.
8. برنامه‌هاى رادیویى
رادیو یكى از رسانه‌هاى مفید و مۆثرى است كه مى‌تواند نقش فوق‌العاده‌اى در انتقال دانش، اخبار، پیام‌ها و موضوعات مختلف به نوجوانان و جوانان ایفا نموده و با در نظر گرفتن برنامه‌هایى كه موردنیاز و علاقه این قشر مى‌باشد، در پر نمودن بهینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان مۆثر واقع شود.
هم چنین با تنظیم برنامه‌هایى مخصوص نوجوانان و جوانان و طرح نظریات و پاسخ به سۆالات مى‌تواند توجه آن ها را به خود جلب كند. تنوع برنامه‌ها با در نظر گرفتن خصوصیات و ویژگى‌هاى قشر جوان و ایجاد رقابت‌هاى سازنده مى‌تواند آنان را به گوش دادن رادیو ترغیب نماید.
«گوش دادن به رادیو حدود 27 درصد نوجوانان و 36 درصد جوانان، اوقات فراغت آن ها را دربر مى‌گیرد. وجود شبكه‌هاى مختلف رادیویى كه با برنامه‌هاى ورزشى، خانوادگى، علمى و آموزشى تهیه مى‌شوند از زمینه‌هاى مناسب و بهینه براى گذران اوقات فراغت مى‌باشند.»
یكى از ویژگى‌هاى رادیو سهولت دسترسى به آن است و تقریبآ همه خانواده‌ها از آن بهره‌مندند و به وسیله آن مى‌توان به قشر وسیعى از مخاطبان در جامعه دست یافت و در پر نمودن اوقات فراغت تعداد زیادى از نوجوانان و جوانان مۆثر واقع شد.
9. برنامه‌هاى تلویزیونى
تلویزیون نیز یكى از وسایل ارتباط جمعى و بنا بر عقاید بسیارى، پرمخاطب‌ترین ابزار فرهنگى است كه نقش فراوانى در ایجاد ارتباط با مردم و پر نمودن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان داشته و مى‌تواند نقش مهم و روزافزونى را در انتقال فرهنگ و كمك به آموزش و پرورش نوجوانان و جوانان در كشور ما ایفا كند.
در این زمینه، توجه به ویژگى‌هاى دوران جوانى و همساز كردن برنامه‌هاى تلویزیونى با روحیات، طرز تفكر و علایق جوانان امرى است كه باید به آن همت گماشت كه در این ارتباط راه‌اندازى شبكه‌هاى مختلف تلویزیون در ارتباط با جوانان در سال‌هاى اخیر تجربه بسیار موفقى بوده است.
«تلویزیون به عنوان آموزگارى تأثیرگذار، رفتار انسان‌ها را از طریق تجربه شخصیت‌هایى كه به نمایش مى‌گذارند شكل مى‌دهد. بنا بر یافته روان‌شناسان، مشاركت نوجوانان با تلویزیون هنگام تماشاى آن رخ مى‌دهد و نوجوان با شخصیت‌هاى تلویزیونى همانندسازى مى‌كند.»
تماشاى برنامه‌هاى تلویزیونى مى‌تواند آسیب‌هاى فراوانى داشته باشد، به ویژه امروزه كه بیش تر این برنامه‌ها همراه با پرخاش گرى و خشونت است، مى‌تواند تأثیر بسزایى بر شخصت و رفتار تماشاگران، به خصوص كودكان و نوجوانان داشته باشد. اگر برنامه‌هاى تلویزیونى را آسیب‌شناسى كنیم، شواهد زیادى كه بیان گر تأثیرات منفى برنامه‌هاى خشونت‌بار تلویزیونى است مشاهده خواهیم كرد :
در یك بررسى طولى، كه عادات تماشاى تلویزیون را طى یك دوره ده‌ساله پى‌گیرى مى‌كرد، كنترل شد. در این پژوهش، بیش از 800 كودك در سنین 8 تا 9 سالگى مورد بررسى قرار گرفتند. در مورد هر كودك، پژوهشگران اطلاعاتى درباره مدت تماشاى تلویزیون و نوع برنامه‌هاى مورد تماشا، برخى ویژگى‌هاى خانواده و میزان پرخاشگرى كودك از نظر هم‌كلاسى‌هایش گردآورى كردند.
یكى از یافته‌هاى اصلى این بود، كسانى كه برنامه‌هاى پرخشونت را ترجیح مى‌دادند در روابط فردى خود خشونت بیش ترى نشان مى‌دادند تا كسانى كه برنامه‌هاى فاقد خشونت را مى‌پسندیدند.
ده سال بعد، با بیش از 400 نفر از همان آزمودنى‌ها در سن 18 تا 19 سالگى در مورد برنامه‌هاى تلویزیونى مورد علاقه‌شان مصاحبه به عمل آمد و آزمونى به آنان داده شد كه گرایش آنان را به بزهكارى اندازه‌گیرى مى‌كرد. نتیجه نشان داد كه بین تماشاى زیاد برنامه‌هاى خشونت‌بار تلویزیون در 9 سالگى و میزان پرخاشگرى در 19 سالگى همبستگى مثبتى وجود دارد.
10. مطالعه روزنامه‌ها
با توجه به این كه اخبار و حوادث و رویدادهاى مختلف ایران و جهان از طریق روزنامه‌ها منتشر مى‌گردد، از این‌رو، یكى از فعالیت‌ها و زمینه‌هاى گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان محسوب مى‌شود.
این‌گونه رسانه‌ها مى‌توانند نقش مهمى در اطلاع‌رسانى، تنویر افكار عمومى و گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان داشته باشد.
11. پارك‌هاى شهرى و گذران اوقات فراغت
یكى دیگر از فعالیت‌هاى گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان پارك‌هاى شهرى است كه با عنایت به آرامش روحى كه در اثر حضور و گردش در آن به انسان دست مى‌دهد، داراى اهمیت به سزایى در پر نمودن بهینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان است.
«42 درصد نوجوانان جامعه مورد بررسى اظهار كرده‌اند كه بخشى از اوقات فراغت خود را با رفتن به پارك مى‌گذرانند. این نسبت در بین مردان 47 درصد و زنان 36 درصد بوده است.»
بنابراین، جوانان علاقه‌مند هستند كه قسمتى از وقت خود را در آن محیط‌ها بگذرانند.
دنیس گیور كه مطالعات زیادى در زمینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان انجام داده است، مى‌گوید: «اوقات فراغت فرصتى به فرد مى‌دهد تا انرژى خود را آزاد كند و به خلّاقیت و خودشكوفایى نایل شود.»
12. رایانه، اینترنت، ماهواره
امروزه رشد چشم گیر فناورى اطلاعات در سطح جهانى باعث گردیده كه در مدت زمان كمى بتوان از اطلاعات وسیع برخوردار شد. بنابراین، رایانه، اینترنت و ماهواره اگر در جهت مطلوب و ارزش‌هاى اخلاقى قرار گیرد، یكى از بهترین گزینه‌ها براى گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان جامعه خواهد بود.
از این‌رو، استفاده بهینه از این منابع مورد توجه مربیان تربیتى مى‌باشد. البته اگر در جهت نامطلوب قرار گیرد بیش ترین ضربه را به جامعه وارد خواهد ساخت.
از آن‌رو كه دشمنان از طریق تهاجم فرهنگى و برنامه‌هاى نامناسب درصدد تحقق اهداف نادرست خود مى‌باشند، لازم است كه مكان‌هاى مناسب و هدایت و كنترل برنامه‌ها مدنظر قرار گیرد.
«بر پایه تحقیقات 36 درصد از پاسخ‌گویان بعضى از اوقات فراغت خود را در منزل براى سرگرمى و تفریح از اینترنت استفاده مى‌كنند. آمار چت در ایران بسیار بالاست و گفته مى‌شود 80 درصد كاربران اینترنتى مشغول به این كار هستند.
درصد كارهاى تحقیقاتى اینترنتى در ایران كمتر از 5 درصد است، در حالى كه در كشورهاى اروپایى پیشرفته این آمار بالاى 80 درصد مى‌رسد. بازى‌هاى رایانه‌اى نیز آمار بسیار بالایى را در میان نوجوانان به خود اختصاص داده است.»
