دوران شیرخوارگی فخر کائنات

مطالب السَّۆول در این باره می نویسد:

امام حسین علیه  السلام در سال چهارم هجرى به دنیا آمد ... عمر ایشان، 56 سال و چند ماه بود. شش سال و چند ماه از این مدّت را با جدّش پیامبر خدا بود و پس از وفات پیامبر صلی الله علیه وآله آمد ، سى سال با پدرش امیر مۆمنان على علیه  السلام زیست و پس از وفات پدرش، ده سال با برادرش امام حسن علیه  السلام بود و پس از وفات برادرش نیز ده سال تا هنگام شهادتش ماند.[1]

ماه ولادت

منابع حدیثى و تاریخى، ماه ولادت امام حسین علیه  السلام را مختلف گزارش كرده‏اند:

سوم ماه شعبان، پنجم ماه شعبان، آخر ماه ربیع اوّل، سیزدهم ماه رمضان، پنجم ماه جمادى اوّل و پانزدهم ماه جمادى ثانى.

علّامه مجلسى (ره)، با توجه به قراینی از جمله روایت امام صادق علیه  السلام ، سوم ماه شعبان را مشهورتر مى‏داند.[2]

مصباح المتهجّد پس از ذكر دعاى روز سوم شعبان می نویسد: حسین بن على بن سفیان بَزوفَرى مى‏گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام این دعا را در این روز مى‏خوانْد و فرمود: «این، از دعاهاى روز سوم شعبان، روز تولّد حسین علیه السلام است».[3]

لحظه ولادت

امام زین العابدین علیه السلام می فرماید: اسماء بنت عمیس[4] برایم ... نقل كرد: پس از یك سال، حسین علیه  السلام متولّد شد و پیامبر صلی الله علیه وآله آمد و فرمود: «اى اسماء! پسرم را به من بده».

او را در پارچه سفیدى به ایشان دادم. پیامبر صلی الله علیه وآله آمد در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفت و او را در دامنش نهاد و گریست. از علت گریه پرسیدم. فرمود: «بر این پسرم مى‏گِریم».

گفتم: او الآن متولّد شده است، اى پیامبر خدا!

فرمود: «پس از من، گروه ستمكار، او را مى‏كُشند. خداوند، شفاعتم را به آنان نرساند!» ؛ سپس فرمود: «اى اسماء! این را به فاطمه مگو، كه او را تازه به دنیا آورده است».[5]

نام‏گذارى‏

بر پایه شمارى از روایات، نام‏گذارى امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، توسّط پیامبر صلى الله علیه و آله و با وحى الهى صورت گرفت. این نام‏ها، نام فرزندان حضرت هارون (جانشین موسى نبی) است؛ همان «شَبَّر» و «شَبیر» كه در زبان عربى، به «حسن» و «حسین» ترجمه مى‏شوند که این نام تا پیش از این در میان اعراب جاهلى وجود نداشته است.[6]

كنیه امام حسین علیه السلام ، ابوعبد اللّه و كنیه خاصّ او ابوعلى است. القاب آن حضرت ، بسیار است‏ که سیدالشهداء از مشهورترین آنهاست.

شبیه‏ترینِ مردم به پیامبر خدا

محمّد بن ضحّاك بن عثمان حزامى می گوید: پیكر حسین علیه السلام، شبیه پیكر پیامبر صلى الله علیه و آله بود.[7]

شبیه‏ترینِ مردم به فاطمه

ابن شهرآشوب به نقل از محمّد بن حنفیّه، از امام حسن علیه السلام می نویسد: حسین بن على علیه السلام، شبیه‏ترینِ مردم به فاطمه علیهاالسلام است و من، شبیه‏ترینِ مردم به خدیجه كبرا هستم.[8]

امام در دوران شیرخوارگى‏

درباره تغذیه امام حسین علیه السلام در دوران شیرخوارگی اخبار و گزارشهایی وجود دارد که در نگاه اول عجیب و شاید پذیرش آن قدری مشکل باشد که در این بخش به توضیحی دراین باره می پردازیم.

ابتدا باید دانست که احادیث این باب، به چهار دسته تقسیم مى‏شوند:

1. احادیثى كه بر تغذیه امام حسین علیه السلام از انگشت ابهام پیامبر صلى الله علیه و آله دلالت دارند. مانند این روایت:

امام صادق علیه السلام فرمود: حسین علیه السلام، نه از فاطمه علیهاالسلام و نه از هیچ زن دیگرى شیر نخورد؛ بلكه او را نزد پیامبر صلى الله علیه و آله مى‏آوردند و ایشان انگشت شست خود را در دهان او مى‏گذارد و حسین علیه السلام به اندازه‏اى مى‏مكید كه دو سه روزش را كفایت مى‏كرد. از این رو، گوشت حسین علیه السلام از گوشت و خون پیامبر رویید.[9]

2. احادیثى كه دلالت دارند پیامبر صلى الله علیه و آله، امام حسین علیه السلام را از زبان خود، تغذیه كرده است.

از امام صادق علیه السلام نقل شده است: پیامبر صلى الله علیه و آله هر روز نزد حسین علیه السلام مى‏آمد و زبانش را در دهان او مى‏نهاد و حسین علیه السلام آن را مى‏مكید تا سیر مى‏شد.[10]

3. حدیثى كه مى‏گوید استفاده امام حسین علیه السلام از انگشت پیامبر صلى الله علیه و آله ، به دلیل خشك شدن شیر مادرش فاطمه علیهاالسلام بوده است.

ابن شهرآشوب می نویسد: فاطمه علیهاالسلام هنگامى كه حسین علیه السلام را به دنیا آورد، بیمار شد و شیرش خشك گردید. پیامبر صلى الله علیه و آله زن شیردهى را جستجو كرد؛ امّا نیافت. پس خود نزد حسین علیه السلام مى‏آمد و انگشت شَستش را در دهان او مى‏نهاد و حسین علیه السلام آن را مى‏مكید.[11]

4. حدیثى كه مى‏گوید امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، در شرایطى كه مردم با كمبود آب مواجه بودند، از زبان پیامبر صلى الله علیه و آله سیراب شدند.

ابن شهرآشوب به نقل از ربیع بن خَیثَم می نویسد: مسلمانان، دچار بى‏آبى شدیدى شدند. فاطمه علیهاالسلام، حسن و حسین علیهماالسلام را نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آورد و گفت: اى پیامبر خدا! این دو، كوچك اند و تاب تشنگى ندارند. پیامبر صلى الله علیه و آله ، حسن علیه السلام را فرا خواند و زبانش را در اختیار او نهاد و حسن علیه السلام ، آن را مكید تا سیراب شد. سپس حسین علیه السلام را خواند و زبانش را در اختیار او نهاد و حسین علیه السلام ، آن را مكید تا سیراب شد.[12]

با تأمّل در مضمون این احادیث، معلوم مى‏شود كه مدلول آنها، قابل جمع است، بدین سان كه اقدام پیامبر صلى الله علیه و آله به دلیل خشك شدن شیر دخترش فاطمه علیهاالسلام بوده و ایشان، گاه با انگشت ابهام خود و گاه با زبان مباركش، فرزند دلبند خود را تغذیه كرده است.

همچنین جدا از این كار، در شرایطى كه مسلمانان با مشكل كم ‏آبى مواجه بوده‏اند، نوادگان خود را از زبان خویش، سیراب نموده است و این گونه معجزات و كرامات، از نظر امکان وقوع، از شخصى مانند خاتم انبیا صلى الله علیه و آله بعید نیست، هر چند از نظر وقوع، به دلیلى قاطِع، نیاز است.

اگر گفته شود: «چرا چنین حادثه مهم و خارق‏العاده‏اى كه طبعا براى نقل آن، انگیزه فراوان است، در منابع تاریخى و حدیثىِ غیر پیروان اهل بیت علیهم السلام نیامده؟»، خواهیم گفت: اوّلًا این جریان، موضوعى خصوصى در خاندان پیامبر صلى الله علیه و آله بوده و تنها اهل بیتِ پیامبر علیهم السلام از آن، خبر داشته‏اند. ثانیا بسیارى از حوادث صدر اسلام، تنها از طریق اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است و نقل نشدن، دلیل عدم وقوع نیست.[13]

پی نوشت:

1.       مطالب السۆول: ص 73.

2.       بحار الأنوار: ج 44، ص 201.

3.       مصباح المتهجّد: ص 828.

4.       حضور اسماء بنت عُمَیس در هنگام ولادت امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام جاى تردید است؛ زیرا اسماء كه همسر جعفر بن ابى‏طالب است، در آن زمان، به همراه وى در حبشه بوده و در سال هفتم هجرى از حبشه به مدینه باز گشت. به نظر مى‏رسد بانویى كه در ولادت امام حسن و امام حسین علیهماالسلام حضور داشته، سَلمى همسر ابو رافع است و این زن و شوهر، هر دو، خدمت‏گزار پیامبر صلى الله علیه و آله بوده‏اند. او قابله (ماماى) فرزندان فاطمه دختر پیامبر خدا و قابله ابراهیم پسر پیامبر خدا و همان كسى است كه تا آخرین لحظات حیات فاطمه زهرا علیهاالسلام در كنارش بود و سپس به همراه امیر مۆمنان علیه السلام و اسماء بنت عمیس، در غسل دادن ایشان مشاركت داشته است. (دانش نامه امام حسین علیه السلام، ج1، ص156)

5.       عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 2، ص 25.

6.       در اسد الغابة، به نقل از عمران بن سلیمان، آمده است: حسن و حسین، از نام‏هاى بهشتیان است و در دوران جاهلیت نبوده است. اسد الغابة: ج 2 ، ص 25.

7.       المعجم الكبیر: ج 3 ص 115 .

8.       المناقب: ج 4 ، ص 2.

9.       الكافی: ج 1 ، ص 465.

10.   علل الشرائع: ص 206.

11.   المناقب: ج 4، ص 50.

12.   المناقب: ج 3 ، ص 384.

13.   دانش نامه امام حسین علیه السلام، ج1 ، ص222 .

                                                                                                                                                 امید پیشگر

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان