معیاری برای تشخیص مسلمانی

همه ما از همان لحظه تولد نام مسلمانی را با خود به یدک می کشیم و هر کجا از دین و آئین ما سوال می کنند,جواب ما فقط یک کلمه است : مسلمان.

از مدرسه گرفته تا دبیرستان و دانشگاه و سر سفره عقد و ازدواج  تا شبکه های اجتماعی در فضای مجازی, همه و همه گزینه ای برای شناخت مذهب و آیین افراد دارند که این  نشان دهنده اهمیت موضوع است.

اما تا به حال از خود پرسیده اید که واقعا ملاک و معیار مسلمانی چیست و به چه شخصی مسلمان واقعی(که در این متن منظور همان مومن باشد) گفته می شود ؟

حتما این سوال را بارها و بارها از خود پرسیده اید, اما جواب هایی که افراد به این سوال مهم و می توان گفت حیاتی می دهند ,خیلی متفاوت و گسترده است :

عده ای مسلمانی را در نماز و روزه و حج و امر به معروف و داشتن  چهره ای مذهبی  می دانند و عده ای دیگر هیچ کدام از این مسائل برایشان مهم نیست ولی با این حال می گویند ما مسلمانیم و به دین خود نیز افتخار می کنند و تنها چیزی که برای این گونه افراد مهم است این است که انسان باید دلی پاک داشته باشد و با داشتن دل پاک دیگر نیازی به هیچ کدام از این اعمال و عبادت ها نیست و هر دو گروه نیز معتقد هستند که اسلام واقعی همین است و ما هم مسلمان واقعی هستیم .

اما به راستی چه معیاری برای تشخیص مسلمانی وجود دارد و این معیار را چه کسانی می توانند مشخص کنند ؟

با نگاهی ژرف به آیات الهی و نسخه های طلایی موفقیت برای زندگی بشر, برخی از این معیار ها را می توان نام برد, که هریک می تواند قطعه ای از پازل  مسلمانی یک فرد را کامل کند و با کنار هم قرار گرفتن همه پازل ها , انسان تبدیل به یک مسلمان واقعی می شود و آن وقت است که می تواند به راستی و درستی فریاد بر آرد که من مسلمانم .

معیار اول: مسائل اعتقادی

یکی از معیار های اصلی برای ثابت شدن مسلمان بودن یک فرد معیار ایمان است . کسی که هنوز در بند شیطان وگوش به فرمان توصیه های شیطان است را نمی توان مسلمان خواند چرا که شرط اول مسلمانی ایمان به خداوند متعال است ایمانی که با توکل همراه باشد :

(إِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ الَّذینَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إیماناً وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ یَتَوَكَّلُونَ :مۆمنان، همان كسانى‏اند كه چون خدا یاد شود دلهایشان بترسد، و چون آیات او بر آنان خوانده شود بر ایمانشان بیفزاید، و بر پروردگار خود توكّل می كنند.( الأنفال :  2)

مومنین واقعی کسانی هستند که یاد خداوند در زندگی آنها تاثیر گزار است و همیشه به فکر ارتقاء سیستم خود هستند تا بتوانند مراحل بالاتری از ایمان را تجربه کنند .

معیار دوم: مسائل اخلاقی

این افراد به بهترین شکل  در جامعه با افراد در ارتباط هستند و سعی می کنند اشتباهات خود را به کمترین حد ممکن  برسانند و اگر لغزشی از آنها سر بزند , بلافاصله در صدد جبران آن بر آیند.

یکی دیگر از خصوصیت های بارز اخلاقی این افراد مدیریت کامل بر خشم و غضب خودشان است به نحوی که به زودی عصبانی نمی شوند و اگر بر اثر امری ناراحت و خشمگین شوند بلافاصله آن را نادیده می گیرند و همه چیز را فراموش می کنند:

وَ الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُونَ :و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكاری ها خود را به دور مى‏دارند و چون به خشم درمى‏آیند درمى‏گذرند.( الشورى :  37)

معیار سوم: مسائل عبادی

این افراد به خوبی می دانند که برای مسلمان بودن تنها حرف و شعار کافی نیست و برای اینکه یک مسلمان واقعی باشند هم ایمان لازم است و هم عمل صالح نیاز است و اگر هر کدام از این دو در زندگی جایش خالی باشد ضرر و زیان و شکست جای آن را پر می کند چرا که خداوند متعال فرمود:

إِنَّ الْإِنْسانَ لَفی‏ خُسْرٍ : كه واقعاً انسان دستخوشِ زیان است( العصر :  2)

آنها به خوبی می دانند که عمل صالحی بالاتر از نماز در اسلام  بیان نشده است نمازی که ستون دین قرار داه شده و مهر تایید بقیه اعمال است و اگر این مهر تایید نباشد بقیه اعمال شما مورد بررسی قرار نمی گیرد:

وَ الَّذینَ یُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضیعُ أَجْرَ الْمُصْلِحین:و كسانى كه به كتاب [آسمانى‏] چنگ درمى‏زنند و نماز برپا داشته‏اند [بدانند كه‏] ما اجر درستكاران را تباه نخواهیم كرد.( الأعراف : 170)

معیار چهارم : مسائل اقتصادی

یکی دیگر از معیار های تشخیص مسلمانی را می توان در مسائل اقتصادی جستجو کرد افرادی که همه هم و غمشان ذخیره اموال و ثروت خود در بانک ها و موسسات مالی و اعتباری است و برای آنها اهمیتی ندارد که در اطراف آنها چه اتفاقی خواهد افتاد را نمی توان مسلمانا واقعای نامید ، همان هایی که  :

وَ الَّذینَ یَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا یُنْفِقُونَها فی‏ سَبیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلیم: و كسانى كه زر و سیم را گنجینه مى‏كنند و آن را در راه خدا هزینه نمى‏كنند، ایشان را از عذابى دردناك خبر ده.( التوبة :  34)

مسلمان واقعی آن است که در مسائل اقتصادی ؛

اولا تجارت سالمی داشته باشد و  ثانیا دست گیری از دیگران را سر لوحه زندگی خود قرار دهد :

الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ : كسانى كه اموال خود را شب و روز، و نهان و آشكارا، انفاق مى‏كنند، پاداش آنان نزد پروردگارشان براى آنان خواهد بود؛ و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مى‏شوند.( البقرة :  274)

معیار پنجم:مسائل سیاسی و نظامی

مسلمان واقعی با سر لوحه قرار دان شعار (هیهات منا الذله ) برای زندگی خود هیچ گاه در برابر ظالمان و مستکبران در جامعه و در عرصه بین الملل سر فرود نمی آورد و در برابر ظلم ها و ستم هایی که برای گرفتن اصلی ترین حقوق آنها در جامعه می شود تسلیم نمی شود .

آنها همان کسانی هستند که یقین دارند دشمنان جز تسلیم شدن در برابر خواسته آنها چیز دیگری نمی خواهند  :

(وَ لَنْ تَرْضى‏ عَنْكَ الْیَهُودُ وَ لاَ النَّصارى‏ حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم: و هرگز یهودیان و ترسایان از تو راضى نمى‏شوند، مگر آنكه از كیش آنان پیروى كنى‏.)( البقرة :  120)

و به همین علت تا پای جان در برابر زورگویی ها و ستم های دشمنان می ایستند و باز اعتقاد راسخ دارند که پیروز نهایی این میدان خودشان هستند چرا که خداوند متعال بارها و بارها وعده داد است که:

وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ:و هر كس خدا و پیامبر او و كسانى را كه ایمان آورده‏اند ولىّ خود بداند [پیروز است، چرا كه‏] حزب خدا همان پیروزمندانند.( المائدة : 56)

خلاصه کلام :

مسلمان واقعی کسی است که تمام پازل های مسلمانی از جمله : پازل اعتقاد و اخلاق و عبادت و اقتصاد و سیاست را در وجود خود چیده باشد، پازل هایی که هر کدام می تواند قسمتی از مسلمانی ما را تکمیل کند و بدون هر یک از آنها ادعای مسلمانی ادعای گزافی است که نمی توان این ادعا را از هیچ کسی قبول کرد.

امین ادریسی

بخش قرآن تبیان