آثار گرانسنگ

تألیفات

از مرحوم میرزا جواد آقا تألیفات گرانسنگی باقی مانده است که در نوع خود بدیع، بی بدیل و ارزشمند هستند، نوشته‌هایی که بیانگر مقامات عالی این شخصیت والا و ارزشمند است.

اما این آثار همیشه مورد توجه اولیای الهی بوده است و از آن بهره‌مند شده‌اند. حضرت امام خمینی(ره) در کتاب ارزشمند «سر الصلوه» می‌فرماید:

«و از علمای معاصر کتب شیخ جلیل‌القدر عارف بالله حاج میزا جواد ملکی تبریزی را مطالعه کن شاید انشاءالله از این مآبی و تصنف خارج شوی و چون نویسنده خالی از همه مقامات معرفت و انسانیت، عمر را به بطالت نگذرانی که خدای ناخواسته مرگ با این حال از این عالم منتقل شوی دنبال آن حسرت‌ها و پشیمانی‌ها خواهد بود جبران‌ناپذیر و ظلمت‌ها و کدورت‌های بی منتها.

در ذیل به معرفی هر یک از کتب ارزشمند ایشان می‌پردازیم.

1.      سر الصلوه

این کتاب یکی از آثار بسیار گرانبها و ارزشمند عارف نامی میرزا جوادآقاست که به زبان عربی نوشته شده است و همیشه مورد نظر بزرگان و فرزانگان بوده است.

حضرت امام خمینی(ره) در کتاب شریف «شرح دعای سحر» نظرات عارف نامی را بررسی فرموده و با عنوان «قال بعض المشایخ من اصحاب السلوک و المعرفه فی اسرار الصلوه» از ایشان یاد می‌کند.

این کتاب در مورد اسرار نماز و راز و رمزهایی که در آن نهفته است بحث می‌کند و حقایقی از عالم معنا را برای خوانندگان بازگو می‌کند که تا آن وقت از نماز درک نکرده است.

همچنین در این کتاب به تفسیر سوره حمد و توحید می‌پردازد و نکاتی زیبا و جالب از اسرار و معارف توحیدی این دو سوره را به سالکان راه عبودیت ارائه می‌نماید.

2. رساله لقاء الله

این کتاب از مهم ترین کتب اخلاقی است که به صورت گسترده مورد توجه صاحب نظران و اهل معرفت قرار گرفته است. آیت الله حسن زاده آملی در رابطه با این کتاب می فرمایند " چون شنیدم آن جناب رساله ای را در لقاء الله است برای تحصیل آن بسیار این و در و آن در زدم، تا به حکم این که عاقبت جوینده یابنده بود، آن را تحصیل با شراشر جان و دلم آن را مطالعه کردم و در حد وسع خودم از او حظ و لذ برده ام"

"... حقیر تا به حال از جهت اتقان مطلب و ایجاز، و شواهد روائیه و شهودیه و سوار کردن مطالب عرفانیه لقائیه را بر اساس برهان و استحکام دلیل، همچون رساله لقاء الله مرحوم آیت الحق و سند العرفان، فقیه ارجمند و آیت ربانی حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی اعلی الله مقامه القدسی و رزقنا من برکاته و رحماته بجوده و منه زیارت نموده ام."

مرحوم آیت الله میرزا خلیل کمره ای در باره این کتاب ارزنده که اولین بار توسط ایشان در چاپخانه آفتاب تهران به چاپ رسیده است می فرماید: این کتاب لقاء الله، تقسیم بندی فصول نداشت، فهرست هم نداشت.

حتی بعد از بسمله، خطبه و حمد و ثنا و صلوات نداشت، جای آن را سفید گذاشته بود که در چاپ، بر آن افزوده شده است و تا حد امکان قسمت ها از یکدیگر متمایز و متمیز و جدا شده است.

3. المراقبات

بنا بر نقل قول برخی از بزرگان اوراق این کتاب توسط حضرت امام خمینی و آیت الله سید احمد خوانساری تنظیم تا به صورت کتاب در آمده است. این کتاب  اعمال السنه نیز گفته و چاپ شده است، ترجمه آن نیز به فارسی به عنوان «سلوک عارفان» توسط آقای محمد راستگو انجام پذیرفته است.

این کتاب در نهایت اتقان و زیبایی و ارزشمندی است و تأثیرگذاری فراوانی که از انفاس ملکوتی مرحوم ملکی در آن به ودیعه نهاده شده، این کتاب را در ردیف کتب ممتاز عرفان قرار داده است.

از این کتاب سه چاپ موجود است، یکی توسط ابراهیم محدث بندرریگی ترجمه، دیگری به قلم محمد تحریرچی در سه جلد تنظیم و چاپ شده است، چاپ سوم کتاب نیز توسط سید محمد راستگو تهیه گردیده است.

4. کتابی در فقه:

حاج میرزا خلیل کمره در گزارش خود درباره این کتاب می‌نویسد.

این کتاب در باب نکاح است، شرحی بر مفاتیح است و مقدمه‌ای دارد در اعتبار حدیث و مباحث تعادل و تراجیح در آن وجود دارد. کتاب حدود 477 صفحه است و آخر مسأله آن «اختیار ثیب» است. این رساله تا کنون چاپ نشده است و متأسفانه حاج میرزا خلیل کمره‌ای هم نگفته است که این کتاب اکنون در کجاست.

5. رساله‌ای در حج

6. حاشیه فارسی بر غایه القصوی

مرحوم حاج شیخ عباس قمی کتاب و زین عروه الوثقی را به فارسی ترجمه کرد و آن را غایه القصوی نامید، مرحوم میرزا جواد آقا بر کتاب غایه القصوی حاشیه‌ای زده است و نظرات فقهی خویش را مطرح کرده است.

7. کتابی در اصول

این کتاب در 250 صفحه است و مبحث ادله عقلی احتیاط را مطرح می‌کند.

8. نامه‌ای به آیت الله غروی اصفهانی

این نامه از آنجا که در بردارنده چکیده دستورات مرحوم آخوند ملاحسینقلی همدانی است و می‌تواند در معرفی روش سیر و سلوک حاج میرزا جوادآقا ملکی مفید باشد.

منابع:

کتاب شیخ مناجاتیان

تهیه و فرآوری: فریادرس گروه حوزه علمیه