معرفت و داشتن علم، نسبت به هر حرکت و فعالیتی، باعث بهتر و عمیق تر برگزار شدن آن فعالیت می گردد. اینکه تا حدودی بدانیم، چرا و به چه علت برخی از عبادات را انجام می دهیم، توفیق درست شدن نیت و استفاده حداکثری از آن موقعیت را به ما می دهد.

 

 

 

علت وجوب روزه

قران کریم علت واجب شدن روزه را، سنجیدن تقوای مردم می داند "لعلکم تتقون".

حضرت زهرا(سلام الله علیها) در خطبه فدکیه، می فرمایند:

علت واجب شدن روزه، امتحان مردم، در میدان اخلاص می باشد.(شرح ابن ابی الحدید 19/86)

به دلیل اینکه روزه امری سری و عبادتی پنهان میان بنده و خالق است. و احدی از آن اطلاع ندارد، با گرفتن و یا نگرفتن آن اخلاص انسان آزموده می شود. چون ممکن است انسانی در منظر مردم روزه دار جلوه کند، اما در خلوت خود روزه نباشد.

امام حسن عسکری(علیه السلام) در جواب نامه محمد بن حمزه، که از علت وجوب روزه سوال نموده بود، مرقوم فرمودند:

خداوند روزه را واجب کرد، تا ثروتمند، گرسنگی را احساس کند و نسبت به فقیران احسان نماید. (کشف الغمه 3/273)

صبر در برابر امر الهی در اثر گرسنگی و تشنگی، باعث خشوع و از بین رفتن کبر و عجب و غرور می شود، و همچنین باعث شکستن شهوت، و پند پذیری می گردد، و ضمینه اصلاح و بازگشت به خداوند، مهیا می گردد.

اما اینکه چرا خداوند سی روز، روزه را، واجب نموده است؟

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) در جواب چنین پرسشی، که از طرف یکی از دانشمندان یهود طرح شد، فرمودند:

آدم (علیه السلام) هنگامی که از آن درخت ممنوعه خورد، اثر آن غذا، تا سی روز در جسم او باقی ماند، و خداوند نیز، بر فرزندان او واجب فرمود، تحمل سی روز تشنگی و گرسنگی را، و آنچه شب هنگام (سحر و افطار) می خورند، تفضلی است، از جانب خداوند به آنان .

همانطور که بر خود حضرت آدم (علیه السلام) نیز واجب کرد، سی روز روزه بگیرد. (تا اثرات آن غذا از بین برود)

سپس پیامبر (صلی الله علیه و اله) آیه " کما کتب علی الذین من قبلکم " را شاهد آورد. (بحار 9/299).

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند: اگر کسی سۆال کند، چرا روزه یک ماه است، نه بیشتر و نه کمتر؟!

خواهیم گفت: زیرا قوت و قدرت نوع مردم، که ضعیف و قوی در آن مشترکند، همین مقدار است. و خداوند (طبق حکمت خود) واجبات را طبق طبیعت و قدرت غالب مردم واجب فرموده، پس از آن اجازه داده، ضعیف به میزان قدرت خود آنها را انجام دهد. و کسانی را نیز که قدرت و توانایی بیشتری دارند، تشویق فرموده، ثواب خود را (با اعمال مستحب) اضافه نمایند و اگر صلاح بندگان را در کمتر از این مقدار می دید، از آن می کاست. و اگر نیاز به بیش از این مقدار بود، بر آن اضافه می فرمود. (عیون اخبار الرضا علیه السلام 4/116).

 

چرا روزه در ماه رمضان واجب شده و نه در ماه های دیگر؟

امام رضا(علیه السلام) در پاسخ چنین سوالی فرمودند:

- زیرا ماه رمضان، ماهی است که، خداوند در آن قرآن را نازل فرموده.

- در این ماه بین حق و باطل جدا گشته، چنانکه خداوند می فرماید: ماه رمضانی که در آن قرآن نازل شده، قرآنی که هدایت برای مردم ... «والفرقان» جدا کننده حق از باطل است.

- در ماه رمضان پیامبر (صلی الله علیه و اله) خبر نبوت خویش را دریافت کرد.

- در ماه رمضان، شبی است که از هزار ماه بهتر است، و در آن شب تمام امور، طبق حکمت الهی، تنظیم و تعیین می گردد. آن شب، سر سال است، که مقدرات یک سال از خیر و شر و ضرر و منفعت و رزق و روزی و مهلت ها در عمر و ... اندازه گیری می شود. و به همین جهت است که آن را شب قدر نامیده اند، یعنی شب اندازه ها. (عیون اخبار الرضا علیه السلام 2/116)

اسامی ماه رمضان چیست؟

پیامبر (صلی الله علیه و اله) این ماه را ماه خدا، ماه برکت، ماه توبه، ماه مغفرت و بخشش، ماه آزادی از آتش، ماه صبر، ماه ایثار و ماه رسیدن به بهشت، معرفی فرمود. ( امالی طوسی 2/302)

امام سجاد(علیه السلام) فرمود: ستایش، زیبنده خدایی است، که یکی از راه های احسان خود به بندگانش را ماه خود قرار داد، ماه رمضان، ماه روزه، ماه اسلام، ماه پاک کننده، ماه از بین رفتن گناهان و ماه قیام و نماز شب است. (صحیفه سجادیه دعای 44)

امام صادق (علیه السلام) فرمود: چه خوب ماهی است ماه رمضان، در زمان رسول خدا ( صلی الله علیه و اله) به آن مرزوق (یعنی روزی داده شده) می گفتند. ( ثواب الاعمال 1/61)

 

علت نام گزاری این ماه به رمضان

رسول خدا (صلی الله علیه و اله) فرمودند: رمضان را رمضان گویند، چون گناهان را می سوزاند. (کنزالعمال ح 23668)

در لغت، رمضان به سنگ داغ گفته می شود. همانطور که سنگ داغ، پای انسان را می سوزاند. ماه رمضان نیز، گناهان را می سوزاند.

 

رمضان نام خدا است

هشام بن سالم از سعد نقل کرده: او گفت: هشت نفر بودیم نزد امام باقر ( علیه السلام) که صحبت از ماه رمضان به میان آمد.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: نگویید: این رمضان و آن رمضان، رمضان رفت و رمضان آمد، رمضان، نامی از نامهای خداست، نه می رود و نه می آید، آنچه رفتنی و آمدنی باشد، زائل شدنی و نابود می گردد. ماه، اضافه شده به اسمی که آن اسم خداست. ( بگویید: ماه رمضان آمد و رفت).(بحار الانوار 24/397)