تبیان، دستیار زندگی
. رسول گرامی اسلام در هشداری می‏فرماید: هرگاه خداوند بر امتی خشمگین شود و آنگاه بر آنان عذاب نازل نگرداند؛ نرخ‏های آنان را بالا می‏برد، عمرهای آنها را کوتاه می‏کند، تجارت‏شان را به سود نمی‏رساند، میوه‏های درختانشان را سالم و بی‏آفت نمی‏کند، چشمه‏ها و نهر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نگاهی به عوامل برکت‏زا و برکت‏زدا

علل خشكسالی در روایات

باغ میوه

رابطه معنویت و برکت

آنگاه که در سایه سار معنویت و تقوا، برکات معنوی بر مردم باریدن گیرد، برکت‏های مادی نیز کم کم رخ می‏نمایند و در این گونه موارد ظاهر می‏شوند:

1. فزونی در نان و غذا: رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏فرماید: «گرده‏ها و قرص‏های نان خود را کوچک بگیرید؛ زیرا با هر قرص کوچک نانی، برکت وجود دارد.»

2. برکت در مال: با بخشش و انفاق مال، برکت مال فزونی می‏یابد و علی علیه‏السلام هم در اهمیت این امر می‏فرماید: «برکة المال فی الصدقه.»

3. فرزند صالح: داشتن فرزندان صالح، از مظاهر خیر و برکت است. امام باقر علیه‏السلام درباره خیرآوری فرزند می‏گوید: «هیچ فرزندی بر عبدالمطلب هدیه نشد که برکتش از علی علیه‏السلام بیشتر باشد؛ مگر پیامبر خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله.»

رسول گرامی اسلام در هشداری می‏فرماید:

هرگاه خداوند بر امتی خشمگین شود و آنگاه بر آنان عذاب نازل نگرداند؛ نرخ‏های آنان را بالا می‏برد، عمرهای آنها را کوتاه می‏کند، تجارت‏شان را به سود نمی‏رساند، میوه‏های درختانشان را سالم و بی‏آفت نمی‏کند، چشمه‏ها و نهرهای آن‏ها را پر آب نمی‏گرداند و باران را از آنان دریغ می‏دارد.

این برکت‏ها در سایه عبادت و حق‏گرایی و وظیفه‏شناسی تداوم می‏یابد. دعا و ارتباط با خداوند، برکت‏های زندگی را زیاد می‏کند. احترام به بزرگترها نیز در افزایش رزق و روزی تأثیرگذار است. در برخی روایت‏ها آمده است: «در سه چیز برکت وجود دارد: معامله مدت دار، قرض به هم دادن و مخلوط کردن گندم و جو برای مصرف خانه، نه برای فروش.»

عوامل برکت‏زا

برکت؛ به معنای فزونی، بسیاری، خجستگی، یمن، نیک‏بختی و سعادت است.

نظام طبیعت و عالم هستی را نظام علت و معلول و عالم سبب و مسبب دانسته‏اند. در پیدایش و استمرار برکت، نیت‏ها و کردار آدمی نقش به سزایی دارد.

خداوند متعال در قرآن به زیبایی به این اصل اشاره می‏کند که:

«وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ» (اعراف،‌96)؛‌ و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعاً برکاتی از آسمان و زمین بر ایشان می‏گشودیم.

علامه طبرسی در تفسیر این آیه می‏نویسد:

خداوند می‏فرماید: از شرک و گناهان بپرهیزید تا ما درهای برکات و خیرات تکامل‏بخش را، از آسمان به وسیله آمدن باران و از زمین به خاطر روییدن گیاهان و به ‏وجود آمدن میوه‏ها نازل گردانیم. همان گونه که حضرت نوح علیه‏السلام به امت خویش وعده داد و گفت: «یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْرارًا» (نوح: 11) البته برکات آسمان به «دعا» و برکات زمین به «آسان انجام شدن حوائج و نیازمندی» هم تفسیر شده است.

اگر اعمال بندگان بر اساس معیارهای الهی شکل گیرد، رضایت خداوند را به همراه خواهد داشت و برکت‏های بی‏پایان الهی نصیب‏شان خواهد شد.

علامه طبرسی در تفسیر خود می‏نویسد:

خداوند می‏فرماید: از شرک و گناهان بپرهیزید تا ما درهای برکات و خیرات تکامل‏بخش را، از آسمان به وسیله آمدن باران و از زمین به خاطر روییدن گیاهان و به ‏وجود آمدن میوه‏ها نازل گردانیم.

امام رضا علیه‏السلام می‏فرماید:

خداوند متعال به یکی از پیامبران وحی فرستاد که: «هرگاه من اطاعت شوم، راضی می‏گردم و آن‏گاه که رضایت داشتم، برکت می‏دهم و برکت من هم بی‏پایان است.»

گفتنی است در سایه اجرای عدالت، جامعه به کمال معنوی می‏رسد و در این صورت، عنایت الهی شامل حال آنان می‏گردد و پس از آن، بارش برکات را شاهد خواهیم بود، چنان که حضرت علی علیه‏السلام به این مهم اشاره می‏کند که: «بِالعَدْلِ تَتَضاعَفُ الْبَرَکاتُ؛ به سبب عدل، برکات چند برابر می‏شود.»

از این سخنان بر می‏آید که در برکت، جنبه الهی و معنوی هم بسیار تأثیرگذار است و این به فزونی، تعالی و ماندگاری نعمت کمک می‏کند و در نهایت، انسان را به سلامت دنیوی و سعادت اخروی نزدیک می‏سازد.

عوامل برکت‏زدا

گناهان و نافرمانی‏ها، موجب سلب برکت در مال و عمر و زندگی است. در آیه‏ای آمده است: « وَلَكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُواْ یَكْسِبُونَ» (اعراف: 96)؛ «آنان، یعنی قوم هود، صالح، شعیب، نوح و لوط آیات الهی و پیامبران را تکذیب کردند و ما هم آنها را به کیفر اعمال زشت خویش رساندیم.»

باغ میوه

در بیان این آیه مرحوم طبرسی می‏نویسد:

آنان مردمی بودند که مرتکب گناه شدند و پیامبران را تکذیب کردند، خداوند هم درهای برکت آسمانی خود را به روی آنان بست و به خاطر کردار بدشان آنان را گرفتار تنگدستی و مجازات کرد.

ترک نماز، از عوامل برکت زداست. حضرت زهرا علیهاالسلام درباره رخت بربستن برکت از عمر و مال انسان بی‏نماز می‏فرماید: «... یَرْفَعُ الله‏ُ الْبَرَکَةَ مِنْ عُمْرِهِ وَ یَرْفَعُ الله‏ُ الْبَرَکَةَ مِنْ رِزْقِه.»

هرگاه کم فروشی در میان مردم رواج یابد، خداوند آنان را به خشکسالی و قحطی دچار می‏سازد، چنان که حضرت علی علیه‏السلام درباره زیان‏های کم فروشی می‏فرماید: «اذا طُفِفَتِ الْمِکْیالُ، اَخَذَهُمُ الله‏ُ بِالسَّنینَ وَ النَّقْصِ.»

همچنین در صورت عدم پرداخت زکات مردم دچار خشكسالی می‌شوند. حضرت امیرالمومنین علیه‏السلام می‌فرماید: «اذا مَنَعوُ الزَّکاةَ، مَنَعَتِ الاْرَضُ بَرَکاتِها مِنَ الزَّرْعِ و الثِّمارِ وَالْمَعادِنِ»؛‌ هرگاه که مردم زکات خود را نپردازند، زمین برکت خود را از زراعت و میوه‏ها و معدن‏ها دریغ می‏دارد.

هرگاه کم فروشی در میان مردم رواج یابد، خداوند آنان را به خشکسالی و قحطی دچار می‏سازد، چنان که حضرت علی علیه‏السلام درباره زیان‏های کم فروشی می‏فرماید: «اذا طُفِفَتِ الْمِکْیالُ، اَخَذَهُمُ الله‏ُ بِالسَّنینَ وَ النَّقْصِ.»

اسباب برکت‏زدا در روایت‏ها

ترک امر به معروف و نهی از منکر، عامل دیگر از بین رفتن برکت است، همان گونه که پیامبر گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏فرماید:

تا زمانی که مردم امر به معروف و نهی از منکر کنند و بر کارهای خیر به یکدیگر یاری رسانند، نعمت‏ها و خیرات از آنها رخت برنمی‏بندد، اما اگر این دو را ترک کنند، برکات از آنها گرفته خواهد شد.

همچنین از دیدگاه امام علی علیه‏السلام خیانت، یکی دیگر از عوامل برکت زداست و ایشان می‏فرماید: «اذا ظهرتْ الخِیاناتُ، ارتفعتْ البرکاتُ؛ زمانی که خیانت‏ها آشکار شود، برکات از بین خواهد رفت.» در حقیقت، گناهان اخلاقی و اقتصادی و اجتماعی، فاجعه‏های دردناک و هستی‏سوز جامعه بشری هستند که باعث خشم خداوند می‏شوند. رسول گرامی اسلام در هشداری می‏فرماید:

هرگاه خداوند بر امتی خشمگین شود و آنگاه بر آنان عذاب نازل نگرداند؛ نرخ‏های آنان را بالا می‏برد، عمرهای آنها را کوتاه می‏کند، تجارت‏شان را به سود نمی‏رساند، میوه‏های درختانشان را سالم و بی‏آفت نمی‏کند، چشمه‏ها و نهرهای آن‏ها را پر آب نمی‏گرداند و باران را از آنان دریغ می‏دارد.

رباخواری، رشوه‌خواری و دیگر درآمدهای نامشروع عامل دیگر برکت‏زدایی شمرده می‏شود، چنان که امام موسی بن جعفر علیهما‏السلام می‏فرماید: «به درستی که حرام برکت ندارد و اگر هم نشو و نمای ظاهری داشته باشد، برکتی در آن نیست.»

نکته مهم این است که شرط دستیابی به برکت‏های آسمانی و زمینی، داشتن ایمان و تقوای بالاست و در پرتو تقرب الهی و اطاعت و فرمان برداری از تعالیم انسان‌ساز اسلامی و دوری از کجروی‏ها و سرکشی‏ها است که خداوند خیرات و برکات خویش را به بندگان هدیه می‏کند.

منبع:

رضایی،‌ رحمان، مجله طوبی، ش 1،‌ با تصرف.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.