تبیان، دستیار زندگی
قان ، در سالهای اخیر ، كاركرد فرهنگ آفرینی در رسانه « تلویزیون » مورد توجه جدی قرار گرفته است . به اعتقاد آنان این رسانه با ایجاد تجربه و نگرشهای كلی فرهنگی ، افراد را در تفسیر اطلاعات یاری می دهد . از طرف دیگر این رسانه می ت...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ردپای سطحی نگری در رسانه ها :

از نظر محققان ، در سالهای اخیر ، كاركرد فرهنگ آفرینی در رسانه « تلویزیون » مورد توجه جدی قرار گرفته است .

به اعتقاد آنان این رسانه با ایجاد تجربه و نگرشهای كلی فرهنگی ، افراد را در تفسیر اطلاعات یاری می دهد . از طرف دیگر این رسانه می تواند ارزشهای زیربنایی هویت جامعه را تحت تاثیر قرار دهد و با بهره گیری از تكنیكهای ارتباطی بر ایده های مردم تاثیرات مثبت یا منفی بر جای گذارد . این رسانه می تواند با ارائه ارزشهای متعدد و متضاد موجب اضمحلال انسجام اجتماعی شود . به طور مثال در شرایطی كه موضوع فیلمها متناسب با روابط اجتماعی حاكم در جوامع مذكور نباشد می تواند موجب بروز تضاد در اجتماع شود به ویژه در جوامعی كه با اختلافات شدید طبقاتی و فرهنگی روبه روست .

محققان معتقدند با افزایش برنامه های سرگرمی و تفریحی قدرت تفكر افراد جامعه منفصل می گردد و اعضاء به بردگی ناخود آگاهی گرفتار می شوند . البته این تاثیر كاملاً مخفی است و اغلب بینندگان متوجه نمی شوند هر چند كه این تغییرات به تدریج با نمایش زندگی های اشرافی ..... به وقوع می پیوندد . از جمله كاركردهای منفی تلویزیون : مشروعیت بخشیدن به ثروت ، تایید نابرابری ، گسترش فرهنگ فردگرایی و تحریف واقعیات می باشد .

بررسی وضعیت زن در رسانه ها از موضوعاتی است كه مورد توجه قرار گرفته غالب اندیشمندان بر این باورند نقش عمومی رسانه ها در همه كشورها ، نادیده گرفتن قدرت و توانایی های زن ، تثبیت ضعف او در میدانهای مختلف زندگی و معرفی وی به عنوان موجودی است كه با بهره گیری از ظاهر خود در رسانه حضور دارد .

از آنجا كه چگونگی نگرش جامعه نسبت به زنان نمایانگر سطح فرهنگی و معنوی آن جامعه است تلویزیون می تواند در ارتقا، یا سقوط این نگرش نقش داشته باشد . به طور نمونه در برخی از برنامه ها نقش ارائه شده از زن فرسنگها با واقعیت فاصله دارد و ارزشهای مادی را القاء می كنند و زنان با دیدن این برنامه ها بین دو دنیای متفاوت محصور می شوند . چنین نگرشهایی نسبت به زن در بیشتر تلویزیونها مشاهده می شود .از جمله مسائلی كه مانع دستیابی به شخصیت واقعی زن می شود نگرش سطحی نسبت به زنان است .

هویت فردی

:زنان تصویر شده در برنامه ها چقدر به توسعه هویت فرد می اندیشند آیا می دانند چه می خواهند ؟ چه می كنند ؟ به كجا می روند ؟ و هدف آنها از زندگی چیست ؟

هویت جنسی

تلویزیون به عنوان یك رسانه می تواند در تكوین هویت جنسی مخاطبین خود سهم بسزایی داشته باشد بدین لحاظ برنامه ها نباید جنسیت و نقشهای جنسیتی زنان را تحقیر نموده و احساس تبعیض و نابرابری جنسیتی در آنان ایجاد كند .

شخصیت فردی و خصوصیات فردی زنان چگونه منعكس می شود ؟ آیا زنان به رشد عاطفی ، اخلاقی ، عقلانی دست یافته اند ؟ آیا از نظر شخصیتی ، خود رهبرند یا دیگران برای آنها الگوی رفتاری ارائه می كنند ؟ ......

« بندورا» می گوید : ما قادریم با مشاهده شخص دیگری كه در حال اجرای عملی است رفتار جدیدی را یاد بگیریم و بعدها آنچه را كه دیده ایم ، اجراكنیم .

تشكیل خانواده :

در كمتر فیلمی دختر و پسری كه موضوع ازدواج آنها ، چاشنی فیلم است ، به طور یكسان به همسری دینی و اخلاقی می اندیشند . در بیشتر فیلمها ملاك انتخاب همسر در مشخصات ظاهری و جسمی خلاصه می شود ، نه به سلامت اخلاقی ، خانواده ، تسلط وی در امور . بدین ترتیب در چنین فیلمهایی كه به عنوان ترغیب جوانان به ازدواج طبقه بندی می شود ،  تلویحاً موجب كاهش نرخ ازدواج می گردد .

نقشها و روابط اعضای خانواده

فرض اغلب بینندگان این است كه الگوی ارائه شده از روابط زوجین در برنامه ها ، الگوی صحیح و مبتنی بر درك متقابل باشد . زن ایرانی همتا و شریك مرد ایرانی است .بنابراین حضور او باید حضوری خلاق و فعال در عرصه خانواده و اجتماع باشد . لذا برنامه ها باید در جهت ارائه نقش مثبت و مؤثر زنان در خانواده ، تلاش آنها در قوام خانواده باشد .اما شیوع فرهنگ مرد ستیزی و تجویز نسخه زن سالاری به كرات تبلیغ می شود و عدم توجه به اخلاق ، آرامش ، حسن خلق و تفاهم مشكل اكثر برنامه هاست .

نوع و ساختار خانواده

خانواده در جوامع مختلف در میان اقوام ، اقشار و طبقات مختلف شهری و روستایی اشكال متفاوت دارد و وظایف زنان در این گوناگونی محیط و فرهنگ متفاوت خواهد بود .اما تلویزیون بدون توجه به نوع مخاطبین آنها را در معرض ارزشهای یكسان قرار می دهد كه چنین عملكردی موجب تقابل و تناقض ارزشی در نظام خانواده خواهد شد .

نقشهای اجتماعی :

افراد در طول زندگی نقشهای متفاوتی را فرا می گیرند و تلویزیون عامل مهم در اجتماعی كردن و ارائه نقشهای مختلف به انسانها است ، لذا تاكید بیش از حد به یكی از نقشهای زنان در شرایطی كه آنان فعالانه در صحنه حضور دارند اجحاف در حق آنان است. می توان با توجه به مشاركت رو به تزاید زنان در عرصه های مختلف ، پیامدهای مثبت و منفی این حضور را مورد توجه قرار داد .در بسیاری از فیلمها زنان موفق در عرصه اجتماعی ، یا مجرد و یا بیوه هستند این شرایط به طور ضمنی القاء می كند كه زن موفق نمی تواند همزمان دارای جایگاه و خانوادگی باشد .

شخصیت اجتماعی :

تصاویر ارائه شده عموماً یكسویه است . به طوری كه زنان هیچ گاه در امور اجتماعی كاردان و فهیم نیستند و چنانچه زنی عاقل و خردمند نشان داده می شود لزوماً رفتارهای خشن و نامناسبی دارد . زنان یا در حال گریه هستند یا فریادزدن ، یا زیاد می خندند ، زود فریب می خورند و یا گاهی بسیار مستبدند . در هر صورت ، تصویر ارائه شده از واقعیت دور است .

شخصیت مذهبی :

از دیگر معضلات اكثر فیلمها این است كه زن محجبه شخصیتی واپس گرا ، به دور از اجتماع ، بی نزاكت ، فضول ، بداخلاق ، دزد .... است . در حالی كه این رسانه قادر است با ارائه تصویر مثبت و سازنده از روابط خانوادگی و اجتماعی زنان مذهبی در زمینه رواج نگرشهای دینی در بین زنان سهم بسزایی داشته باشد . تلخیص از مقاله خانم سیده فاطمه محبی - كارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی

منبع : فصلنامه كتاب زنان شماره 13