سیگار هفت میلیاردی روشن می‌ماند
اگر همزمان با خواندن این مطلب، سیگاری روشن می كنید كه گیراندش 6 ثانیه بیشتر وقت نمی گیرد، در همین مدت یك نفر در دنیا از عوارض مصرف سیگار می میرد. اگر هوس كرده اید یك سیگار دیگر هم بكشید كه در مجموع 7 دقیقه وقت می گیرد، در همین ایران خودمان هم یك نفر دیگر از همین سیگار می میرد.
آمار و ارقام ضرر و زیان این دود سیاه و گسترش عرصه تاخت و تاز كمپانی‌های دخانیاتی حاكی از آن است كه باید به فکر راه فراری از این سیاهی بود و فكری جدی كرد؛ در این میان به نظر می‌رسد تنها راه حل و راهكار موثر و مطمئن، اجرای كامل قوانین كنترل دخانیاتی است؛ قوانینی كه روند اجرایشان در كشور، از زمان تصویب تاکنون محل مناقشه کارشناسان امر بوده و اجرای صحیح و کامل‌شان همت بالای مسوولان را می طلبد.
بر این اساس بی‌مناسبت نیست كه تاملی كوتاه در قوانین كنترل دخانیاتی كشورمان داشته باشیم. سالانه 60 هزار ایرانی در حالی قربانی دود دخانیات می‌شوند که ایران در سال 1384 به کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات پیوست و متعاقب آن در سال 1385 قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات شامل 20 ماده و 7 تبصره را به تصویب رساند؛ قانونی که به اذعان كارشناسان اگرچه ازمترقی‌ترین قوانین مصوب طی چند سال اخیر بوده و ایران نیز از معدود كشورهایی است كه از این قانون جامع برخوردار است، اما متاسفانه در اجرای آن مقداری ضعیف عمل شده است. در هرحال بر اساس بند 1 قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، به منظور برنامه ریزی برای مبارزه با مصرف مواد دخانی و حفظ سلامت عمومی، ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات متشکل از وزرای بهداشت، فرهنگ، آموزش و پرورش و بازرگانی، فرمانده نیروی انتظامی، 2 نماینده از کمیسیون بهداشت مجلس، رییس سازمان صدا و سیما و نماینده یکی از سازمان های غیردولتی مرتبط با دخانیات تشکیل شد؛ ستادی که به ریاست وزیر بهداشت تشکیل می شود و مصوبات آن پس از تایید رییس جمهور قابل اجراست.
شاید بتوان گفت ممنوعیت فروش سیگار به سنین زیر 18 سال، ممنوعیت مصرف مواد دخانی در اماکن عمومی، ممنوعیت هر نوع تبلیغ، حمایت، تشویق مستقیم و غیرمستقیم و یا تحریك افراد به استعمال دخانیات، مصور شدن پاکت‌های سیگار به پیام‌های بهداشتی و تغییر دوره‌ای این تصاویر، ساماندهی مراکز عرضه فروش سیگار و مالیات بر سیگار از جمله مواد قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات هستند
قانون جامع كنترل و مبارزه ملی با دخانیات از 85 تاكنون هر چند وزیر بهداشت بر همکاری‌های بین بخشی برای اجرای قوانین کنترل و مبارزه با دخانیات تاکید دارد و عنوان می‌کند که وزارت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند به اهداف قانون جامع كنترل و مبارزه ملی با دخانیات دست یابد، اما دیگر كارشناسان این حوزه از جمله NGOهای مبارزه با استعمال دخانیات در كشور تاکید دارند که وزارت بهداشت نباید از اجرای قانون مبارزه با دخانیات کوتاه بیاید و باید با مسایل مختلف این موضوع محكم برخورد كند.
شاید بتوان گفت ممنوعیت فروش سیگار به سنین زیر 18 سال، ممنوعیت مصرف مواد دخانی در اماکن عمومی، ممنوعیت هر نوع تبلیغ، حمایت، تشویق مستقیم و غیرمستقیم و یا تحریك افراد به استعمال دخانیات، مصور شدن پاکت‌های سیگار به پیام‌های بهداشتی و تغییر دوره‌ای این تصاویر، ساماندهی مراکز عرضه فروش سیگار و مالیات بر سیگار از جمله مواد قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات هستند که مقداری بیشتر از سایر مواد قانونی مورد توجه کارشناسان بوده و تاخیرها و کوتاهی‌های اعمال شده در اجرای این قوانین حساسیت کارشناسان امر را برانگیخته است.
هر چند بر اساس یكی از مصوبات ستاد كشوری كنترل دخانیات، دستگاه‌های مربوطه مكلف شدند كه سامانه ارایه مواد دخانی را با صدور پروانه كسب و جایگاه‌های مجاز مشخص كنند و هر گونه عرضه مواد دخانی غیر از این سامانه قاچاق محسوب و با عرضه كنندگان یا فروشندگان برخورد قانونی شود، اما متاسفانه هنوز مشاهده می‌شود مكان‌هایی كه مطابق قانون نباید عرضه مواد دخانی داشته باشند بی‌واهمه به این كار مبادرت می‌ورزند و حتی سیگار یكی از مهم‌ترین اقلام عرضه شده در این مكان‌ها محسوب می‌شود. دكه‌های روزنامه فروشی از جمله این مكان‌هاست كه تنها باید كار فرهنگی انجام دهند اما متاسفانه عرضه سیگار در این مكان‌ها همچنان ادامه دارد.
مصور شدن پاکت‌های سیگار به پیام های بهداشتی از دیگر مواد قانون کنترل و مبارزه ملی با دخانیات است و تحقیقات انجام شده در کشورهای مختلف نشان می‌دهد درج این تصاویر در کاهش تمایل افراد در استعمال سیگار موثر بوده است.»
در این زمینه شاهدیم كه به دنبال پیگیری‌های وزارت بهداشت بالاخره اواخر سال گذشته چند تصویر جدید بهداشتی برای درج روی پاكت‌های سیگار به تصویب رسید و حدود دو مورد از این تصاویر روی پاكت‌ها درج شد.
افزایش مالیات بر دخانیات و افزایش قیمت مواد دخانی شاید یکی از موثرترین راهکارها در کاهش تقاضای استعمال دخانیات از سوی افراد مختلف جامعه بویژه جوانان و نوجوانان باشد؛ ماده قانونی که به گفته مسوولان مربوطه تحقق آن همواره با مشكل روبرو بوده است.
قلیان؛ ترفندی دیگر از سوی صنایع دخانی
قلیان نیز ترفندی دیگر از سوی صنایع دخانی برای وابستگی جوانان و نوجوانان به دود سیاه دخانیات است. سیر فزاینده مصرف قلیان در کشور از مباحثی است که کارشناسان آن را تهدیدی جدی از نظر سلامتی و همچنین اجتماعی عنوان می‌کنند. امروزه قلیان در حالی به عنوان نوعی نماد روشنفكری و یا حركتی سنتی و اهل ادب بودن معرفی می‌شود که برخی كارشناسان عوارض ناشی از آن را 200 برابر بیشتر از سیگار می‌دانند و معتقدند كه هر وعده مصرف قلیان معادل 2 تا 3 پاکت سیگار است. خطر قلیان از آنجایی جدی است که معمولا قلیان برخلاف سیگار حرکتی جمعی و تفریحی است و حتی در برخی مواقع والدین برای نزدیکی با فرزندان خود و برقراری ارتباطی دوستانه با آنها در استعمال این ماده دخانی با فرزندان خود همراه می‌شوند و به این ترتیب است که این خطر مطرح می‌شود كه آهسته آهسته قبح استعمال مواد دخانی در خانواده‌ها و در نهایت در جامعه از بین برود.
سالانه 60 هزار ایرانی در حالی قربانی دود دخانیات می‌شوند که ایران در سال 1384 به کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات پیوست و متعاقب آن در سال 1385 قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات شامل 20 ماده و 7 تبصره را به تصویب رساند؛ قانونی که به اذعان كارشناسان اگرچه ازمترقی‌ترین قوانین مصوب طی چند سال اخیر بوده و ایران نیز از معدود كشورهایی است كه از این قانون جامع برخوردار است، اما متاسفانه در اجرای آن مقداری ضعیف عمل شده است
بر این اساس بود که در برهه‌ای از زمان جمع‌آوری قلیان‌ها از اماكن عمومی در دستور كار متولیان این امر قرار گرفت؛ هر چند که پس از مدتی تب و تاب، به بهانه ایجاد مشکل در اشتغال برخی‌ها از جمله قهوه‌خانه‌ها، از دستور كار خارج شد. این موضوع که با واکنش کارشناسان حوزه سلامت و نهادهای مبارزه با استعمال دخانیات همراه بود، مجددا در پیگیری‌های ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات قرار گرفت اما با وجود تمام تلاش‌های صورت گرفته در این زمینه، ماه‌های پایانی سال گذشته بود كه طی مصوبه‌ای از سوی دولت کلمه «قهوه‌خانه‌ها» از شمول اماکن عمومی موضوع بند 8 ماده یک آیین نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات حذف شد و به این ترتیب بود كه مبحث جمع‌آوری قلیان‌ها از اماكن عمومی و از جمله قهوه‌خانه‌ها به موضوع داغ رسانه‌ها تبدیل شد و همچنان ادامه دارد.
برآوردهای کشوری حاکی از آن است که سالانه 60 هزار ایرانی جان خود را به دلیل استعمال دخانیات از دست می دهند و پیش‌بینی می‌شود تا 20 سال آینده این رقم به 200 هزار افزایش یابد. از این 60 هزار قربانی، شش هزار نفر كسانی هستند كه خودشان استعمال دخانیات نداشتند و تنها در معرض دود سیگار بوده‌اند. همچنین در كل كشور بیش از 10 میلیون سیگاری وجود دارد که روزانه 5 تا هفت میلیارد تومان خرج افراد سیگاری می‌شود؛ روزانه حدود سه برابر این مبلغ برای درمان سیگاری‌های كشور هزینه می‌شود. به عبارتی روزانه بیش از 20 میلیارد تومان صرف دود و بیماری‌زایی سیگاری‌های كشور می‌شود.
با این تفاسیر به روشنی پیداست که حساسیت نسبت به موضوع کنترل مصرف دخانیات و مبارزه با اقدامات شیادانه كمپانی‌های دخانیاتی برای جلب مخاطب بیشتر، قابل اهمیت است. این نكته را نیز باید متذكر شد كه فرهنگسازی و آموزش نیز در كنار قوانین تعزیراتی نقشی بسیار موثر دارند؛ موضوعی كه نقش رسانه‌ها بویژه صدا و سیما در آن بسیار پررنگ است.
در خاتمه باید گفت؛ فعالیت سیاه كمپانی‌های دخانیاتی كه كشورهای درحال توسعه را جولانگاهی امن برای به جیب زدن سودهای كلان تلقی كرده و ارمغانی جز تباهی برای این ساكنان بی‌گناه ندارند از یك طرف، آمار و ارقام بیماری‌ها و ضرر و زیان اقتصادی ناشی از دود سیاه دخانیات نیز از طرف دیگر حاكی از آن است كه باید به فكر راه چاره بود. بنابراین لازم است با استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود در حساس‌سازی خانواده‌ها و جامعه نسبت به مضرات سیگار نیز همت گمارد؛ باشد که این اقدامات یكی از راه‌های تامین سلامت جامعه و فرار جوانان و نوجوانان از غول سیاه «سیگار» و به دنبال آن «اعتیاد» باشد
فرآوری: نسرین صفری بخش اجتماعی تبیان
منابع: ایسنا / جام جم آنلاین همراه با تغییرات
مقالات مرتبط :
