نماز جمعه در تبعیدگاه

تبلیغ در تبعید

حضور پرشور و حماسی آیت اللّه مشکینی برای رژیم طاغوتی در حوزه قم، قابل تحمل نبود و بدین سبب، طی حکمی از سوی ساواک، مدت 3 سال به ماهان کرمان تبعید شد.

این روحانی شجاع، نحوه دستگیری، تبعید و مبارزات خود را در تبعیدگاه، این گونه تشریح کرده است:

«تصادفا در زمان صدور حکم تبعید، من به لحاظ تعطیلی تابستان، چند صباحی به زادگاه اصلی ام، مشکین شهر سفر کرده و در خانه گلینی در روستای خود به دیدار ارحام نائل بودم؛ اما جوانکی وارد اتاق شد و گفت که چند جمله ای در بیرون اتاق به شما عرض دارم.

از اتاق بیرون آمدن همان و خود را در محاصره عده ای ساواکی دیدن، همان. من را در لندروری سوار کرده و با شتاب تمام به اردبیل آوردند. در اتاق ساواک، دو نفر سرباز نظامی با دستبند دور مرا گرفتند.

رئیس ساواک اجازه دستبند نداد؛ ولی من را به دست آن دو سپرد که به ساواک قم تحویل دهند و قبض رسید بیاورند. بلافاصله در اوایل روز، سوار ماشین کرده، نزدیک نیمه شب در شهر قم پیاده کرده و تحویل ساواک دادند.

از آنجا به شهربانی فرستاده شدم و پس از سؤالاتی، برگه رسمی تبعیدی یعنی نامه عملم را به دست چپم داده به طرف ماهان کرمان روانه نمودند. در مدت دو روز و یک شب پس از پیمودن 300 فرسنگ راه، تحویل آخرین مشتری یعنی پاسگاهِ بخش ماهان دادند.

برپایی نماز جمعه در تبعیدگاه

یک سال در آنجا تحت مراقبت بودم. در آن محیط، زمینه را مقتضی دیده و بنای اقامه نماز جمعه را نهادم. رفته رفته اجتماع زیاد شد و ساواک کرمان گزارش را به مرکز رسانید.

روزی، نزدیک غروب بود که به پاسگاه احضار شدم و همانجا سوار ماشینم کرده به سوی کرمان و از آنجا به سوی شهرستان گلپایگان روانه نمودند و بچه ها در ماهان ماندند... »

آیت اللّه مشکینی در گلپایگان نیز تحت مراقبت شدید قرار داشت. مأموران، نماز جماعت وی را تعطیل کردند. وی نیز به ناچار برای دبیران و معلمان، کلاس تفسیر قرآن گذاشت.

این استاد بزرگوار، در آنجا از احسان و نیکیهای مرحوم آیت اللّه محمدی گلپایگانی بهره مند شد. این بار نیز هنوز یک سال از اقامت وی در گلپایگان نگذشته بود که از سوی ساواک به شهرستان کاشمر تبعید شد و سختیها و مرارتهای فراوانی را متحمل گردید.

معظم له درباره دوران سخت تبعید خود در کاشمر چنین یاد کرده است: «پس از یک سال، دوباره و به صورت ناگهانی مرا به شهر کاشمر منتقل کردند و یک سال هم در آنجا تحت مراقبت شدیدتر از پیش قرار گرفتم.

این بار در هر مسجدی که چند روز شروع به نماز می کردم به سراغم آمده، نمازم را تعطیل می نمودند و حتی در گوشه مدرسه ای که توقف داشتم اجازه نماز جماعت ندادند و گاهی در مدارس آنجا، در تاریکی نماز جماعت می خواندیم. چندین بار رئیس شهربانی مرا تهدید کرد که عاقبت کارت وخیم خواهد بود.

ما هم حرفش را از گوشی به گوش دیگر تحویل داده، مشغول کار بودیم و اگر چنانچه مورد عنایت برخی علمای آنجا قرار نگرفتم، مشمول محبت و الطاف خالصانه طلاب محترم و مردم شریف آن سامان شدم و بالاخره پس از تمام شدن مدت تبعید، رسما در میدان مبارزه افتادیم».

پیگیری اعلام مرجعیت حضرت امام خمینی

مجموعه اسناد انقلاب اسلامی نشان می دهد آیت اللّه مشکینی در اغلب عرصه های سرنوشت ساز و خطرناک حضور محوری، حماسی و هدایت کننده داشته است.

در قریب 50 مورد از بیانیه ها و اعلامیه هایی که در دوران دشوار ستمشاهی از سوی حوزه علمیه قم و جامعه مدرسین به مناسبتهای گوناگون صادر شده است، امضای حضرت آیت اللّه مشکینی، زینت بخش همه آنها بوده است که شاید مهمترین آن اعلامیه ها، امضای ایشان، همراه 11نفر دیگر در مسئله اعلام مرجعیت حضرت امام خمینی رحمه الله بعد از رحلت آیت اللّه حکیم است و نیز امضای شجاعانه دیگر معظم له در اعلامیه بسیار مهم «خلع شاه از سلطنت» است.

بنا به اظهارات یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، حضرت آیت اللّه مشکینی یکی از طراحان و پیگیری کنندگان مسئله بود.

در اهمیت این اعلامیه که از مهم ترین اعلامیه های جامعه مدرسین است همین قدر بس که از یک سو شاه هنوز در ایران بود و در مسند قدرت قرار داشت و از سوی دیگر، آن روزها مشخص نبود که چه خواهد شد و مسلم نبود که انقلاب به پیروزی می رسد و پیداست که اگر انقلاب به پیروزی نمی رسید، با افرادی که به صراحت، خلع شاه از سلطنت را امضا کردند، چه معامله ای می شد.

 البته تنظیم این اعلامیه و امضای بزرگانی همانند آیت اللّه مشکینی در تحریک مردم به مبارزه و عصبانیت از رژیم، تأثیر به سزایی داشت و حضرت امام هم خرسندی خود را از این کار شجاعانه، ابراز کردند.

با توجه به فعالیتهای گسترده مبارزاتی و جایگاه حوزوی بالای آیت اللّه مشکینی، ساواک وی را همراه 18 نفر دیگر، به عنوان «وعاظ ناراحت شهرستان قم» معرفی و از آنان به عنوان «روحانیان افراطی طرفدار آیت اللّه خمینی» نام برد و منبر رفتن آنها را به صلاح ندانست و نیز علاوه بر ممنوع المنبر بودن، ممنوع الخروج از کشور هم بودند.

یکی از فعالیتهای آیت اللّه مشکینی، ارتباطهایی است که با شهید سید علی اندرزگو داشته است. قبول درخواست شهید اندرزگو برای برگزاری درس اخلاق در یکی از مدارس علمیه تهران در سال 1348 شمسی و کمک مالی به ایشان در موارد لازم، هماهنگی با ایشان و ارائه کمکهای مورد نیاز او در تبعیدگاه کاشمر، از جمله فعالیتهای آیت اللّه مشکینی است که در این زمینه در اسناد ساواک به ثبت رسیده است.

منابع:

خبرگزاری مهر

تهیه و تنظیم: عبداله فربود ، گروه حوزه علمیه