سکه و ارز؛نورچشمیهای اقتصاد ایران
سکه و ارز این روزها و روزهایی در سال گذشته، چشم و چراغ اقتصاد ایران شده بودند و بر اساس پیشبینی کارشناسان تا پایان امسال هم نظرها همچنان به سوی این بازارهای مهم مالی کشور جلب خواهد بود.
بسیاری بر این عقیدهاند که در تمام دنیا با افزایش نرخ دلار، نرخ طلا کاهش و با کاهش نرخ دلار، نرخ طلا افزایش مییابد اما این موضوع در ایران برعکس است، به طوری که با افزایش نرخ ارز، نرخ طلا هم افزایش و با کاهش نرخ ارز، نرخ طلا هم کاهش مییابد. کارشناسان معتقدند که عرضه سکه با قیمت بالا باعث حبابی شدن بهای آن میشود.
هر چند چندی پیش وزیر اقتصاد از رسانه ملی اعلام کرد که بازار سکه و ارز همچنان حباب دارد و این یعنی بازارهای مذکور نیازمند برنامهریزی خاص و بلندمدت هستند و باید به آنها نگاه ویژهتری داشت تا شاهد نوساناتی که سال گذشته آن را تجربه کردیم، نباشیم.
اقتصاددانها بر این باورند که سیاستگذاری پولی در سال 91 باید در جهت تعیین نرخ سود متناسب با تورم و تند شدن شیب تعدیل نرخ ارز در بودجه باشد. دولت برای سال جاری در کنار حمایت از بخشهای تولیدی و پوشش نوسان نرخ ارز روند تعدیل نرخ ارز را سرعت بخشد. تناسب نرخ سود با تورم در کنار تعدیل ارز از التهاب بازار خواهد کاست.
برخی مسوولان امر درباره اینکه چرا علیرغم اینکه سیاستهای پولی در نظام ادرای کشور معمولا بهگونهای تعریف شده که موتور محرک فعالیتهای اقتصادی باشد؛ نتیجه مطلوبی حاصل نشده است؟ به حرکت در جهت آزاد سازی اشاره میکنند و میگویند بسیاری، آزادسازی را مترداف با خصوصیسازی میدانند؛ در حالی که مفهوم خصوصیسازی زیر مجموعهای از اقدامات مرتبط با آزادسازی است و مفهوم آزادسازی بسیار وسیعتر است. آزادسازی اگر بهطور کامل انجام شود منافعی چون اصلاح نقش دولت در اقتصاد، مصرف کارآتر منابع، مشارکت عمومی و... را به دنبال دارد. بر این اساس سیاستهای پولی را نیز باید در داخل کادر اقتصاد دید و اگر قرار است حرکت روبه جلو انجام شود از این زوایه مورد تجریه و تحلیل قرار گیرد.
مشکل کنونی اقتصاد این است که هر چند نقدینگی زیادی توسط بانک مرکزی از بازار جمعآوری شده، اما این میزان حجم نقدینگی دوباره از مسیر هدفمندی یارانه به بازار تزریق میشود و همین باعث میشود این چرخه ادامه پیدا کند
جایگاه نرخ ارز در سیاستگذاری پولی
در این راستا برخی معتقدند که نرخ ارز حتما باید اصلاح شود. در بودجه سال گذشته هم این نرخ برابری حدود 70 تومان تعدیل شد و از 980 تومان برای هر دلار به 1050 تومان افزایش یافت. این در حالی است که صادرکنندگان ما معتقدند این اصلاح باید با شیب تندتر و سریعتر انجام شود از سوی دیگر باید توجه داشت که ما فقط با دلار مواجه نیستیم، در حال حاضر در سبد ذخایر ارزی ما تا بیست درصد هم یورو و ارزهای دیگری وجود دارد که نرخهای برابری آنها تعدیلهای مثبتی را بوجود آورده است.
افزایش فاصله بین نرخ رسمی و نرخ بازار در مورد دلار نشان میدهد که تعدیل نرخ برابری ضروریتر شده است. شیب اصلاح نرخ برابری باید کمی تندتر باشد، گرچه باید ملاحظات قانون هدفمندی یارانهها و تاثیری که بر نرخ واردات دارد، مدنظر قرار داد. بهتر است شیب تعدیل کمی تندتر باشد و دولت حمایتهای لازم را به شیوههای دیگر از صادرکنندگان به عمل آورد، همانگونه که بسیاری از کارشناسان معتقدند ادامه وضعیت فعلی در واقع پرداخت یارانه به صادرکنندگان خارجی است.
کارشناسان درباره اینکه ممکن است در سال جاری با اجرای طرحهای نیمه تمام و تزریق نقدینگی به بخش تولید و تاکید بر تامین منابع بخش تولید با توجه به ردیف بودجه سال جاری، وضعیت بازار ارز بهبود پیدا کند و نرخ تورم نیز کاهش محسوسی را تجربه کند، میگویند تولید یک رویداد نیست، بلکه تولید یک پروسه و فرآیند است که با هزاران زنجیره در ارتباط است و در صورت اینکه تمام بخشهای اقتصادی مرتبط با هم وضعیت مناسبی داشته باشند بخش تولید نیز میتواند شرایط مطلوبی پیدا کند؛ این در حالی است که بیشتر شاخصهای اقتصادی و از سویی اجرای فاز دوم قانون هدفمندی نشان از این دارد که بهبود اوضاع در کوتاهمدت اگر چه ممکن است بعید نباشد، اما دور از ذهن است.
آنها بر این اعتقادند که مشکل کنونی اقتصاد این است که هر چند نقدینگی زیادی توسط بانک مرکزی از بازار جمعآوری شده، اما این میزان حجم نقدینگی دوباره از مسیر هدفمندی یارانه به بازار تزریق میشود و همین باعث میشود این چرخه ادامه پیدا کند.
البته علاوه بر ذکر تمام موارد بالا باید یادآور شد که بیشتر کارشناسان نیز آرامش نسبی در بازار سکه و ارز را کوتاهمدت ذکر کردهاند و بر این باورند نوسان اقتصادی جهان و تاثیرگذاری آن بر اقتصاد داخلی از عواملی اصلی عدم تداوم ثبات در بازار سکه و ارز است.
چندی پیش وزیر اقتصاد از رسانه ملی اعلام کرد که بازار سکه و ارز همچنان حباب دارد و این یعنی بازارهای مذکور نیازمند برنامهریزی خاص و بلندمدت هستند و باید به آنها نگاه ویژهتری داشت تا شاهد نوساناتی که سال گذشته آن را تجربه کردیم، نباشیم
حال باید دید با اجرای فاز دوم قانون هدفمندسازی یارانهها و نقدینگی که مجددا در کشور بالا میرود بازهم شاهد هجوم سرمایهها به بازار ارز و سکه خواهیم بود یا اینکه مسوولان امر برای این دو بازار حساس و اغواگر کشور برنامه ای دارند تا از ورود هجومی نقدینگی به ان جلوگیری کنند یا اینکه مجددا سکه و ارز به نحوی زمام کار را در دست میگیرند. نگرانی در این بخش این است که هجوم مردم به بازارهایی چون سکه و ارز، از ورود سرمایه به بخشهای تولیدی کشور جلوگیری کرده و ممکن است تحقق شعار حمایت از کار و سرمایه ایرانی را ناکام بگذارد و این مهم ضرورت برنامه ریزی برای کنترل این بازار را بیش از پیش میکند.
طه رها بخش اقتصاد تبیان