برتون به روایت برتون

برتون به روایت برتون با مقدمه‌ای از جانی دپ. مارک سالیزبوری . مترجم ابراهیم عامل محرابی. تهران: نشر چشمه. چاپ اول:1390. 1200نسخه. 318صفحه. 7200 تومان.

« بار اولی که دست به کارگردانی فیلمی در مقیاس وسیع می‌زنی، حالت غریبی دارد. آدم ترسی ندارد، چون اصلا نمی‌داند چه خبر است. فقط وقتی مجبور به جنگیدن با مشکلات می‌شوی  که آنها را از نزدیک لمس کنی. شرایط غریبی است. اگر به کسی شوک الکتریکی وارد کنید، اولین بار نمی‌داند که چه بر سرش خواهد آمد. بعد از آن است که به این شوک فکر خواهد کرد. من هم همین وضعیت را داشتم.»^[1]

نه تنها کودکان که بزرگسالان هم عاشق کارگردانی چون تیم برتون هستند. تیم برتون با خلق شخصیت‌های فانتزی و بسیار درونی و پیچیده جادوی واقعی را به تصویر می‌کشد، به گونه‌ای که طعم این جادوی شیرین تا مدت‌ها با مخاطبش همراه است. ادوارد دست قیچی، کارخانه شکلات سازی، بتمن، عروس مرده، اسلیپی هالو  و آلیس در سرزمین عجایب نشان داد که برتون با وجودی که خالق سینمای فانتزی است اما تن به قواعد بسته هالیوودی نداده و همچنان روایت انسانی در آثار سراسر شگفت و رنگارنگش دیده می‌شود. شخصیت‌های پیچیده و درونی تیم برتون نشان از روح و نگاه انسانی او دارند و صرفا عروسک‌ها یا ربات‌های مصنوعی و بی روحی نیستند که برای سرگرم کردن هزینه می‌شوند.

کتاب برتون به روایت برتون مجموعه ‌ای از مصاحبه‌هایی است که پژوهشگری به نام «مارک سالزبوری» بین سال‌های 1994 تا 1998 با برتون انجام داده و پس از آن در سال 1999 ویراست جدیدی از آن را همزمان با نمایش فیلم «اسپیلی هالو» منتشر کرده است. مقدمه این کتاب را «جانی دپ» بازیگر توانمند هالیوود نوشته است که یکی از بازیگران تقریبا ثابت فیلم‌های برتون است. نقش ادوارد دست قیچی  جانی دپ را که پیش از این بازیگر چندان معروفی نبود به سطح جهانی کشاند.

« از نظر من تقریبا اصلا مهم نیست که او چه فیلمی بخواهد بسازد- من برایش کار خواهم کرد. در خدمت او هستم  چون بی هیچ قید و شرطی به او اطمینان دارم- به بینشش، به ذائقه‌اش، شوخ طبعی‌اش، به قلب و مغزش. او به نظر من یک نابغه واقعی است و باور کنید که من این صفت را برای آدم‌های زیادی به کار نمی‌برم. »^[2]

در این کتاب تیم برتون در مصاحبه‌هایش در مورد هر کدام از فیلم‌هایش و چگونگی ساخت و نوع نگاهش به شخصیت‌ها با زبانی ساده و دلنشین سخن می‌گوید. روایات او با جزییات در مورد چگونگی خلق، طراحی و ساخت هر کدام از آثارش همراه است.

«در حالی که انتخاب جک نیکلسون برای نقش جوکر تقریبا به اتفاق آرا پذیرفته شد، انتخاب مایکل کیتون در نقش دو گانه بروس وین و بتمن موجی از مشاجرات را به بار آورد که تا آن زمان سابقه نداشت. اولین بار، تهیه کننده پیترز بود که مایکل کیتون را برای این نقش پیشنهاد کرد و هنگامی که این خبر اعلام شد، طرفداران خفاش در سرتاسر دنیا سراسیمه شدند و 50000 نامه در اعتراض به این تصمیم روانه دفارت وارنرز شد. در واقع واکنش‌های منفی به چنان سطحی رسید که ارزش سهام شرکت وارنرز به یکباره افت کرد. طرفداران خشمگین درمحافل کتاب‌های مصور تظاهرات به راه انداختند و وال استریت جورنال صفحه‌ی اول خود را به این بحران اختصاص داد. یک طرفدار وحشت زده در لوس آنجلس تایمز نوشت: " برادران وارنر و برتون با انتخاب یک دلقک فاتحه اسطوره بتمن را خوانده‌‌اند" ... قبلا با مایکل کار کرده بودم و فکر می‌کردم برای این نقش حرف ندارد، چون نگاه خاصی در چشمهایش داشت. این نگاه را در بیتل جوس می‌بینید. او باید آن لباس خفاش را بپوشد، چون به آن نیاز دارد.» ^[3]

فصل‌های کتاب عبارت‌اند از: مقدمه‌ی مترجم، سپاس‌گزاری، پیش‌گفتار جانی دپ بر ویراست نخست کتاب، پیش‌گفتار جانی دپ بر ویراست دوم کتاب، مقدمه‌ی ویراست جدید، کودکی در بربنک – کال آرتز، دیزنی و وینسنت، هنسل و گرتل فرانک وینی و چراغ علاء‌الدین، ماجرای بزرگ پی‌وی، بیتل‌جوس، بتمن، ادوارد دست‌قیچی، بتمن بازمی‌گردد، کابوس پیش از کریسمس، پادو کشتی و اد وود، جیمز و هلوی غول‌آسا مریخ حمله می‌کند! سوپرمن زنده می‌ماند و مرگ اندوه‌بار پسر صدفی، اسیپی هالو، سیاره‌ی میمون‌ها، ماهی بزرگ، چارلی و کارخانه‌ی شکلات‌سازی، عروس مرده و فیلم‌شناسی.

برتون به روایت برتون همراه با مجموعه‌ای از عکس‌ها و البته طراحی‌های خود برتون است. برتون طراحی زبر دست است که اغلب شخصیت‌های فیلم‌هایش را پیش از خلق و کارگردانی مصور می‌کند.

« به نظر می‌رسید که ادوارد دست قیچی در سطح بازسازی دیگری از فرانکن اشتاین باشد. ادوارد مخلوق ناتمام پدر/ خالق خود است. این خالق قبل از این که بتواند او را کامل کند در می‌گذرد. یک فروشنده دوره گرد به نام پگ باکز( دایان ویست) ادوارد را از تنهایی او در قصری بر فراز یک تپه بیرون می‌برد و او خود را در میان خانواده  زن دریک شهرک حومه‌ای  با رنگ‌های شاد می‌یابد. آنجا با هرس کردن هنرمندانه شمشادها، اصلاح مردها و تراشیدن مجسمه‌های یخی زیبا به منبعی برای رویا، شایعه، رنجش، عشق و شهوت برای همسایگان تبدیل می‌شود.»^[4]

پی نوشت:

[1] صفحه 112 کتاب

[2] پیشگفتار جانی دپ

[3] صفحه 105 و 107 و در ادامه صفحه 107 کتاب

[4] صفحه 123کتاب