علل و ریشه های قیام(3)

بدون هیچ گونه شک و تردیدی  نقطه شروع انقلاب اسلامی ایران که در بهمن 1357 به پیروزی رسید، قیام 15 خرداد 1342 می باشد.

مقدمات این قیام نیز در وقایعی نظیر مبارزه روحانیت علیه لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، تحریم رفراندم اصول ششگانه انقلاب سفید، فاجعه مدرسه فیضیه قم و... شکل گرفت.

مهمترین نتیجه این مقطع از نهضت، ظهور امام خمینی به عنوان مرجعیت سیاسی پیشگام مبارزه علیه نظام حاکم بود که توانست به سرعت از میان اقشار مختلف جامعه و توده های مؤمنین مذهبی یارگیری کرده و آنان را علیه اقدامات هیأت حاکمه بسیج کند.

 قیام 15 خرداد نقطه اوج این حضور همگانی در عرصه مبارزه تا آن زمان محسوب می شود که در تعامل بازاریان و روحانیون مبارز و شرکت سایر طبقات مذهبی به وقوع پیوست، اما با سرکوب شدید دستگاه امنیتی نظام مواجه شد.علاوه بر سرکوب قیام، دهها تن از بازاریان دستگیر و تعدادی به اعدام محکوم شدند.

برخی دیگر تبعید شدند، برخی دیگر نیز محکوم به زندان گردیدند.

لذا پس از سال ها محکومیت طلاب و روحانیت به تبعید و اعدام و زندان در سال های  1352 رژیم خودکامه و مستکبر شاهنشاهی دچار توهم توخالی شده بود و احساس غرور کاذب او را فرا گرفته بود و طلاب و علما را به دلایل خنده‌دار زیر به جاهای دورافتاده و بد آب و هوا تبعید می‌کرد.

الف) تحریک به آدم‌کشی و برادرکشی؛

ب) سلب آسایش از اهالی محترم قم؛

ج) ایجاد مزاحمت برای سایر طلابی که برای تحصیل و درس خواندن به قم آمده‌اند.

با پرونده‌سازی برای بزرگان حوزه، طلاب جوان، هر کدام را برای بارهای متوالی دستگیر، زندانی و یا تبعید می‌نمود، این

روند دستگیری و تبعید در سال 1354 به خاطر مخالفت طلاب با حزب رستاخیز به اوج خود رسیده بود.

این تبعیدها به حدود 50 نفر می‌رسید که مقام معظم رهبری نیز در آن زمان در ایرانشهر به صورت تبعید به سر می‌بردند.

صرف نظر از آمار بالای تبعیدی های این موج و نقش تعیین کننده آنها در تداوم نهضت در تبعیدگاهها، هجوم سیل آسا و سازماندهی شده ملاقات کنندگان با تبعیدی ها در تبعیدگاهها و تماس های آنها با اهالی آن مناطق، موجی از اطلاع رسانی از اخبار و وقایع نهضت در شهرهای بزرگ را در تبعیدگاهها به جریان انداخت و افکار شهرهای کوچک را آماده قیام می نمودند لذا سالگرد قیام 15 خرداد 1354 بهترین فرصت بود تا طلاب اعتراض خود را در این زمینه اعلام نموده و از حکومت پهلوی ابراز انزجار نمایند.

لذا باید دومین عامل و ریشه قیام خرداد 1354 را در تبعید علما و روحانیون دانست.

منابع:

کتاب حماسه خرداد 1354

مجله 15 خرداد

تهیه و فرآوری: فریادرس گروه حوزه علمیه