اهمیّت فوق العاده زكات در اسلام‏

اهمیّت فوق العاده زكات در اسلام‏

از تعبیرات تكان‏دهنده و بسیار تند و عجیبى كه در قرآن كریم و احادیث در ارتباط با ترك و منع زكات به كار برده شده است، اهمیت این فریضه الهى و عظمت این حكم اسلامى روشن مى‏شود. تعبیرات روایات درباره مانع و تارك زكات به این شرح است:

1ـ كافر و مرند. 2- خروج از اسلام و ایمان. 3- ملعون. 4ـ سارق. 5- مردن به دین یهودى یا نصرانى. 6- وجوب قتل.

1ـ امام صادق علیه السّلام مى‏فرمایند: از جمله وصایاى پیامبر صلّى اللّه علیه و اله به على علیه السّلام این بود:

«اى على! ده طایفه از این امت به خداوند بزرگ كافر شده‏اند و یكى از این ده گروه را مانع زكات شمردند ... سپس فرمودند: اى على! هركسى قیراطى از زكات مالش را نپردازد، نه مۆمن است و نه مسلمان و ارزشى در پیشگاه خداوند ندارد. اى على! تارك زكات به هنگام مرگ تقاضاى بازگشت به این دنیا (براى جبران گناه عظیم خود مى‏كند اما پذیرفته نمى‏شود). و این همان است كه خداوند در قرآن به آن اشاره فرموده زمانى كه مرگ یكى از آنان فرامى‏رسد مى‏گوید پروردگارا! مرا برگردانید (اما پاسخ منفى مى‏شنود). (وسائل الشیعه، ج 6، ص 19)

2ـ امام صادق علیه السّلام فرمودند: «خداوند بزرگ براى فقیران در اموال اغنیا فریضه‏اى قرار داده كه جز با اداى آن شایسته ستایش نیستند. و آن زكات است كه به وسیله آن، خون خود را حفظ مى‏كنند و نام مسلمانان بر آنان گذارده مى‏شود.» (وسائل الشیعه ، ج 6، ص 18)

3ـ از پیامبر گرامى اسلام صلّى اللّه علیه و اله نقل شده است: «كسى را كه زكات نمى‏پردازد و كسى را كه ربا مصرف مى‏كند، مورد لعن قرار داد.» (جامع احادیث الشیعه، ج 8، ص 18)

4ـ پیامبر اكرم صلّى اللّه علیه و اله فرمودند: «هرمالى كه زكاتش داده نشود ملعون است و از رحمت الهى دور مى‏باشد ‏.» (وسائل الشیعه ، ج 6، ص 16)

5ـ امام صادق علیه السّلام فرمودند: «سارقین سه گروه هستند: 1- مانع زكات؛ (كسى كه زكات را نمى‏پردازد) 2- كسى كه مهر همسرش را حلال مى‏شمارد (و آن را نمى‏پردازد) 3- و كسى كه قرض مى‏گیرد و نمى‏خواهد بپردازد.»( بحار الانوار، ج 96، ص 12)

6ـ «امام صادق علیه السّلام فرمودند: هركسى قیراطى از زكات را نپردازد یا به دین یهودى از دنیا مى‏رود یا به دین نصرانى؛ یعنى مسلمان نمى‏میرد.» (وسائل الشیعه ، ج 6، ص 18)

7ـ «امام صادق علیه السّلام فرمودند: هیچ مالى در خشكى یا در دریا از بین نمى‏رود مگر اینكه زكات آن پرداخت نشده است. راوى گوید: امام علیه السّلام فرمودند: هرگاه حضرت مهدى (عج الله تعالی فرجه الشریف) قیام كند، مانع زكات را به قتل مى‏رساند.» (وسائل الشیعه ، ج 6، ص 19)

نقش زكات در اسلام‏

با توجه به اینكه اسلام به صورت یك مكتب صرفا اخلاقى و یا فلسفى و یا اعتقادى ظهور نكرد بلكه به عنوان یك «آیین جامع» كه تمام نیازمندیهاى مادى و معنوى در آن پیش‏بینى شده پا به عرصه ظهور گذاشت و نیز با توجه به‏

اینكه اسلام از همان عصر پیامبر اكرم صلّى اللّه علیه و اله با تأسیس حكومت همراه بود و همچنین با توجه به اینكه اسلام عنایت خاصى به حمایت از محرومان دارد، روشن مى‏شود كه نقش بیت المال و زكات كه یكى از منابع درآمد بیت المال است از مهمترین نقشهاست.

شكى نیست كه هرجامعه‏اى داراى افرادى از كارافتاده، بیمار، یتیمان بى‏سرپرست، معلولین و امثال آنان مى‏باشد كه باید مورد حمایت قرار گیرند و نیز براى حفظ موجودیت خود در برابر هجوم دشمن، نیاز به سربازان مجاهدى دارد كه هزینه آنان از طرف حكومت پرداخته مى‏شود، همچنین كارمندان حكومت اسلامى دادرسان قضات و نیز وسایل تبلیغاتى و مراكز دینى، هركدام نیاز به صرف هزینه‏اى است كه بدون یك پشتوانه مالى منظم و مطمئن، سامان نمى‏پذیرد.

به همین دلیل در اسلام مسئله زكات كه در حقیقت یك نوع مالیات بر درآمد و تولید (مالیات بر ثروت راكد) محسوب مى‏شود، از اهمیت خاصى برخوردار است تا آنجا كه در ردیف مهمترین عبادات قرار گرفته و در بسیارى از موارد، همراه با نماز ذكر شده و حتى شرط قبولى نماز شمرده شده است.(تفسیر نمونه، ج 8، ص 9)

منابع:

کتاب زکات در اسلام ـ اکبر دهقان

تفسیر نمونه ج8

وسائل الشیعه، ج 6

جامع احادیث الشیعه، ج 8

بحار الانوار، ج 96